Taarikha dawladii cabaasiyiinta
Dawladdii Cabaasiyiinta (Abbasid Caliphate) waxay ahayd mid ka mid ah dawladihii ugu caansanaa taariikhda Islaamka. Waxaa la aasaasay sanadkii 750 Miilaadiyada, waxayna xukunka la wareegtay ka dib markii ay rideen Dawladdii Ummawiyiinta. Xarunteedu waxay ahayd magaalada Baqdaad, oo noqotay xarun cilmiyaysan, dhaqameed, iyo ganacsi oo muhiim ah xilligaas. Waxay ahayd dawladdii saddexaad ee Muslimiinta xukunta, waxayna magaceeda ka timid Al-Cabbaas, oo ahaa adeerkii Nabi Muxammad (SCW).
Marxaladihii Taariikhda Dawladda Cabaasiyiinta:
1. Xilligii Aasaaska iyo Kacdoonka (750–1258):
Waxaa xukunka keenay kacdoon ka dhan ah Ummawiyiinta oo ka bilowday bariga Khuraasaan.
Khaliifkii ugu horreeyey wuxuu ahaa Abul-Cabbaas Al-Saffaax, oo noqday khaliifka ugu horreeya ee Cabaasiyiinta.
2. Xilligii Dahabiga ahaa (750–850):
Dawladdu waxay gaartey horumar weyn dhinacyada cilmiga, dhaqaalaha, iyo siyaasadda, gaar ahaan intii lagu jiray xukunkii Haruun Al-Rashiid iyo wiilkiisa Al-Ma'muun.
Baqdaad waxay noqotay xarunta ugu weyn ee cilmi baarista adduunka, halkaas oo "Bayt al-Hikma" (Gurigii Xikmadda) laga dhisay, laguna tarjumeen qoraallo muhiim ah oo Giriig ah, Roomaan ah, iyo Faaris ah.
3. Daciifnimadii Dawladda (1258):
Cabaasiyiintu waxay si tartiib ah awooddooda u luminayeen ka dib markii gobolka xukumi jiray ay isku badaleen dawlado madax bannaan.
Sanadkii 1258, magaalada Baqdaad waxaa burburiyay Mongol-kii, taasoo keentay dhicitaankii dawladdu.
4. Dib-u-soo-noqoshadii Qaahira (1261–1517):
Cabaasiyiintu waxay mar kale saldhig ka sameysteen magaalada Qaahira ee Masar, inkastoo ay ahaayeen khilaaf sharafeed oo hoos yimaadda Saladiniyiinta iyo Mamluuqiinta.
Astaamaha Dawladda Cabaasiyiinta:
Cilmiga iyo Fanka:
Waxaa la hormariyay culuumta kala duwan sida xisaabta, sayniska, caafimaadka, iyo falsafadda. Culumo caan ah sida Al-Khawarizmi, Ibn Sina, iyo Al-Farabi waxay ka soo baxeen xilligii Cabaasiyiinta.
Horumarinta dhaqaalaha:
Baqdaad waxay noqotay xarun ganacsi oo isku xirta bariga iyo galbeedka.
Hanaanka maamulka:
Waxay dawladdu hirgelisay nidaam casri ah oo dowladeed, oo ku saleysan cadaalad iyo garsoor.
Sababihii Hoos-u-dhaca:
Kala qaybsanaanta gudaha iyo soo bixidda dawlado yaryar oo gobol ah.
Weeraradii Mongol-kii oo Baqdaad burburiyay.
Ku tiirsanaanta janaraallo iyo madax goboleedyo xoog leh oo markii dambe la wareegay talada.
Dawladdu waxay saameyn weyn ku lahayd taariikhda Islaamka, waxayna sii haysay awoodeeda ruuxiga ah xitaa ka dib burburkii rasmiga ahaa ee Baqdaad.
@aragtiyocajiibah ❤️ fadlan nagu soo biir
