تاریخ و فرهنگ دره شهر

"دایه دایه" یکی از مشهور ترین ترانه های لری است که تاکنون توسط چندین نفر خوانده شده است.
کلمه "دایه" در لری به معنی "مادر" می‌باشد و چون سر بیت و برگشت و ترجیع این ترانه حماسی با این نام است لذا در لرستان این مقام موسیقی نیز به نام "مقام حماسی "دایه دایه" مشهور شده است .

در جنگ اول جهانی (سال های ۱۹۱۶ تا ۱۹۱۸ میلادی یا ۱۲۹۵ تا ۱۲۹۷ خورشیدی) که روس‌ها بعنوان متحد انگلیس وارد ایران شده بودند ، در منطقه لرستان تا بروجرد و بخش هایی از غرب کشورمان پیش آمدند .
گفته می شود روزی یکی از افسران روسی در #بروجرد به یکی از زنان رهگذر که از کوچه ای گذر می کرده ، قصد بی‌حرمتی داشته است که اهالی لر شهر به دفاع از زن همشهری خود برخاسته و مانع از اجرای این عمل شنیع می‌شوند . پخش این خبر در لرستان در بین سران ایل‌ها و طوایف پیش کوه و پشت کوه سبب تحریک افکار عمومی جهت هم پیمانی با یکدیگر با هدف بیرون راندن روسها از منطقه لرستان می‌شود و لرها موفق می شوند در نبرد و درگیری های مختلف قوای روسیه را تا قزوین مجبور به عقب نشینی نمایند.

در بخشی از ترانه دایه دایه ، آنجا که می‌گوید"نازی تو سی بکو جومه ورته " منظور از "نازی" ، خانم "نازی بیرانوند" (مادر فاضل اسدخان) از زنان شجاع لرستان است که هر دو فرزندش از مردان شجاع منطقه بوده اند.
در هر صورت تصنیف "دایه دایه" از زبان پسر نازی خانم برای مادرش خوانده می شود . سر بیت یا ترجیع بند ترانه تکراری است و اشاره به دو نفر از رزم آوران لر است .
طی سالیان گذشته علاوه بر تغییر سربیت این تصنیف ، پیش از اجرای مقام ضربی "دایه دایه" و یا در فاصله هر دو بیت در وصف جنگ ، یک یا دو بیت از منظومه "خسرو شیرین نظامی" را نیز در مقامی به همین نام می خوانند و سپس آهنگ ضربی ادامه می یابد . لذا تصنیف "دایه دایه" امروزی از تلفیق زیبای دو مضمون عاشقانه های نظامی و ترانه ضربی حماسی شکل گرفته است.
از مشهورترین اجراهای این تصنیف حماسی یکی با صدای زنده ياد #رضا_سقايي و دیگری با صدای #محمد_ميرزاوندی است که این دومی در طول جنگ ۸ ساله به کرات پخش و به گوش مردم مي رسيد.

این تصنیف با صدای زنده یاد #رضا_سقایی و تنظیم زنده یاد #مجتبی_میرزاده در سال ۱۳۸۶ جزء آثار فاخر و ماندگار ۱۰۰ سال اخیر موسیقی ایران به ثبت رسید./ موسیقی لرستان
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••