تاریخ و فرهنگ دره شهر

گذری بر تاریخ دره شهر
قسمت چهارم
#علی_اکبرهاشمی
@CEYMARIAN
عده ای از دوستان، بخصوص ادمین کانال تاریخ و فرهنگ دره شهر، مطالبی در موردثبت املاک، سیمره و پشتکوه و تاریخ آن مطرح کردند، لازم است توضیحاتی خدمتتان عرض کنم:
تا زمان شاهوردیخان آخرین اتابک لرستان، به علت گستردگی مناطق تحت حکومت و هرج و مرج حاکم بر مملکت، مردم به ندرت مالیاتی به حکام اتابک، پرداخت میکردند.
در زمان شاه عباس، بعد از کشمکش زیاد با #شاهوردیخان حکم والیگری به حسن خان فیلی داده شد.
یداله خان ابو قداره، فرزند #غلامرضا_ خان نقل میکرد که: #شاه_عباس پشتکوه را به عنوان(تیول) به والی داد. تیول به مفهوم اینست که ایشان حق حکومت سیاسی و اقتصادی وبهره برداری از زمین را داراست ولی حق مالکیت موروثی را ندارد. این شیوه زمینداری ابتدا در دوره ساسانیان در ایران رواج یافت (کتاب مالک و زارع در ایران خانم
لمپتون) حاج سیاح محلاتی در خاطراتش مینویسد: والی خود را مالک الرقاب میدانست و حقی برای رعایا و سکنه قائل نبود و منطقه را مال خود میدانست و بر جان و مال مردم حاکم بود. (خاطرات حاج سیاح)
والی یعنی شیخ حسن، ابتدا مبادرت به گرفتن مالیاتی بنام حق تیولی ،از روسای ایلات وطوایف نمود، ولی بعد بعلت نبودن قانون و عدم کنترل و نظارت حکومت مرکزی مبادرت به ثبت املاک بنام خود و فرزندانش می نماید.
مطابق سندی که وجود دارد والی از همان
ابتدا، #قصبه_آبدانان را از افرادی بنام
جهانگیر خان فرزند مرادعلی خان و خواهرش، #عفت_خانم خریداری مینماید و در #بروجرد ثبت میکند. ایشان در اسنادی دیگر املاک شا نشین (احتمالا در بخش خالصه سیمره) و ملاک کوبان (املاک کی بون در سیمره) را خریداری نمود. ..
والی در زمان حیات خود املاک را به نام فرزندانشان منتقل میکردند، اخرین والی بنام #غلام_رضاخان تمام املاک را بنام فرزندانش یداله خان ، #غلامشاه_خان و منصورخان تقسیم و ثبت نمود. او ملک پتک و موسیان و بیات را به یداله خان منتقل نمود.
حسن خان والی مردی قدرتمند بود و با
شاه عباس رابطه نزدیکی داشت و برای
شاهان صفوی #اسب_ماده می فرستاد.
ایشان حتی بیگلر بیگی کرمانشاه بنام فتحعلی خان را وادار کرد که طوایف زنگنه ساکن چرداول را به او ( بهره چه ) یا همان بهره مالکانه بدهند و املاکی را در کرمانشاه تصرف نمود. سندی موجود هست و موضوع ان در کتاب روابط سیاسی ایران و انگلیس
ذکر گردیده که والی قسمتهایی از خاک عراق را تصرف میکند و برای طوایف ساکن در ان مناطق ،مانند چنانه، شیخ یعقوب، شیخ الوان مالیاتی بنام ( شاخ شمار ) تعیین میکند
بهر رو والیان نمونه یک فئودالیسم کوچ
نشین در غرب ایران بودند. امیرانی بسیار با هوش که توانستند از حدود ۱۲ پادشاه و ۴ سلسله پادشاهی، حکم حکومتی بگیرند. مشخصات یک زمیندار بزرک را داشتند...
بدین تر تیب که اولا دوام حکومتشان
زیاد بود، موردی که در تعریف #فئودالیزم شرق کمتر دیده می شود، ثانیا دارای نظام مالیاتی وامور مالیاتی مشخص بودند رابعا دارای نیروی نظامی سازماندهی شده بودند .
مواردی که هیچکدام از پادشاهان قاجار بجز #اقا_محمدخان نداشتند. البته حکومت انها از زمان ناصر الدین شاه رو به ضعف گذاشت چون شاهان قاجار دیگر تحویلشان نمی گرفتند وقدرت در غرب کشور ودر #لرستان و #کرمانشاه بدست شاهزاده های قجری مثل سالار الدوله، ظل السلطان و محمود میرزا و
صارم الدوله افتاد و آنها این اواخر حالت
نمادین داشتند و بهمین جهت املاک را بخصوص در #سیمره از دست دادند که شرح آن را بعد از اتمام تاریخ درهشهر خواهم نوشت...
ادامه دارد
با احترام، علی اکبر هاشمی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN