بلوط در لغت نامه دهخدا
[ ب َ / ب َل ْ لو ] (اِ)
درختی است که از پوست آن پوست پیرایند و عربان در قدیم ایام به میوه ٔ آن غذا می کردند. (منتهی الارب ). درختی است بزرگ که با پوست آن دباغت کنند و میوه ٔ آن را بخورند. (از اقرب الموارد). نام میوه ایست مغزدار که آن را آس کرده ، نان هم پزند. (شرفنامه ٔ منیری ).
درختی است که تخم آن را جفت بلوط گویند که به هندی سیتاسپیار می نامند. (از غیاث ). درخت کوهی است و در اشجار مانند خرگوش بود در حیوانات و زغن در طیور. سالی بلوط ثمر دهد و سالی ندهد. (نزهة القلوب ).
گویند که غذائیت در بلوط بیشتر است از میوه های دیگر تا آنکه گفته اند نزدیک است به جو و گندم و امثال آن . و چنین گویند که درخت بلوط را به زبان رومی بلاتن خوانند. (از تذکره ٔ داود ضریر انطاکی ). به لغت طبرستانی درامازی می نامند و به فارسی بالوط گویند. قسمی از آن دراز و قسمی مستدیر می باشد. و مستدیر را بهش نامند و او از قسم مستطیل لذیذتر و درخت اوشبیه به درخت فندق ، و آن شاه بلوط است و مأکول اهل بلاد. (از تحفه ٔ حکیم مؤمن ).
به ترکی اسفنج است . (مخزن الادویة). میوه ٔ درختی جنگلی و قشنگ ، و در لرستان و کردستان فراوان و در سالهای سختی و قحطی لرها و کردها از آن تغذیه می کنند. چوب این درخت سخت و صلب و متکاثف و بدون فساد و مدتی در آب محفوظ می ماند و از این جهت است که کشتیها را با آن می سازند و بهترین چوبهایی است که در سوزاندن در بخاری و گرم کردن اتاقها بکار میرود و پوست این درخت را در دباغت و پیراستن پوستها استعمال می نمایند و میوه ٔ آن که بلوط باشد در تغذیه ٔ خوک و بوقلمون معمول مردم فرنگ است . (ناظم الاطباء).
در ایران پنج گونه از این درخت وجود دارد: بلندمازو، مازو، کرمازو، اوری و بلوط رسمی . و محصولات این درخت غیر از میوه ، مازو (مازوج )، برارمازو (برامازی )، قُلقاف (گلواه ، گلگاو)، زشکه (کِرِه ، زِچَک ) گزانگبین ، خرنوک ، مازوروسکا است . (یادداشت مرحوم دهخدا).
#ادمین@CEYMARIAN