عصر دلفان

هیجدهم شهریور سالروز ثبت ملی گلونی لکی مبارک باد
شیوه‌های سنتی بستن گلونی لکی در میان زنان و‌مردان قوم لک
به شمارهٔ ۱۶۵۷ در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۸ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردید

#گلونی #گلونی_لکی #قوم_لک #ایران
#زبان_لکی #لک


@asredelfan

هیجدهم شهریور سالروز ثبت ملی گلونی لکی مبارک باد
شیوه‌های سنتی بستن گلونی لکی در میان زنان و‌مردان قوم لک
به شمارهٔ ۱۶۵۷ در تاریخ ۱۳۹۷/۰۶/۱۸ در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ثبت گردید

#گلونی #گلونی_لکی #قوم_لک #ایران


@asredelfan

‍ #گلونی_لکی

گلونی نوعی پوشش و سر بند است که توسط زنان لک زبان مورد استفاده قرار می گیرد.این پوشش پارچه ای است مربع شکل از جنس ابریشم به ابعاد یک متر در یک متر و با گلهایی رنگارنگ بر زمینه ای رنگی به طوریکه گلهای آن به وضوح نمایان می شود.
این پوشش مورد استفاده ی مردان لک هم قرار می گیرد و آن به سه شکل انجام می شود .اول اینکه وقتی مردان ستره می پوشند از این گلونی به جای شال استفاده می کنند. دوم زمانی که یک جوان لک عروسی می کند آن را به گردن می آویزد یا به کمر می بندد. سوم بیشتر اوقات مردان مسن آن را به دور کلاه می پیچند و گوشه ای از آن را به دور گردن می پیچیند تا از سرما و گاه گرد و غبار در اما باشند.
فولکلور برای جوان لک که گلونی در گردن می آویزد :
م برامی می شیران گشته بو گلونی و مل خدا رشته بو
برای زنان هم فولکلور زیاد است که به یک فولکلور بسنده می کنیم :
ارینت هاتیه دسی گلونی گری بیتیر ار بان زلف سوسنی
ارینت هاتیه دسی گلونی و منت پا منی و روی سر زمی
ایلات ملکشاهی و کلهر و به طور کلی با قوم لک از اقوام اصیل ایرانی پیوستگی تاریخی و فرهنگی و زبانی دارند ، از این پوشش استفاده می کنند.
این سربند دارای انواع مختلفی است که میتوان به چوار کلاخی(چهار کراخی)،«کچلاخی» ،« سرون شل» و «سرون یه لایی» نام برد.
چوار کلاخی :
هر گاه چهار گلونی کوچک را که هر کدام در حاشیه داری گل و نقش و نگار باشند به عهم دوخته شوند گلونی بزرگتری درست می شود که به چهار کراخی معروف است .این نوع در گویش عامه به چهار کلاخی معروف شده است
کچلاخی :
تلفظی ازییلاق است و منظور مناطق سردسیر است.مردمان لک زمانی در کوچهای خود به خاطر پرورش احشام زمستانها به قشلاق و تابستانها به ییلاق بر می گشتند که عموما منطقه ی ییلاق کوههای گرین بود .این نوغ شرون به ییلاق نسبت داده شده است.
سرون شِل :
هر گاه سر بند کمی شُل بسته شود و پیچ و تابهای آن به سمت پایین حرکت کند حالتی زیبا را به تصویر می کشد که شعرا در وصف آن سروده هایی دارند.
سرون یه لایی :
در برخی مناطق برای زیبایی سرون را کمی متمایل به راست می بندند که به آن سرون یه لایی گفته می شود ودر وصف این نوع سرون هم فولکلورهایی هست .به عنوان نمونه :
افرادی که از خانواده هایی با مراتب بالای اجتماعی هستند عموما طوری سربند (گلونی) را می بندند که از پشت سر دنباله ی آن تا پشت پاها برسد و گاه زمین را هم لمس کند و این نشانه ی وقار و مرتبت اجتماعی هم هشت.
گلونی انواعی دارد که هر کدام را در زمان خاص و طبقه ی خاص می پوشیدند.از جمله می توان به « دارایی»و «دسمال» (دستمال)و «فریت کاو» و حریری اشاره کرد.
دارایی :
این نوع سر بند عبارت بود از یک دستمال بسیار بزرگ و رنگارنگ بود که در پشت سر آن را به هم گره می زدند و کار روسریهای بزرگ را می کرد.به این نوع «لنگه ی دارایی»هم می گفتند.
دسمال :
از «دسمال» که رنگش مشکی بود هم برای سر و هم برای دوش استفاده می شد .زمانی که عزایی پیش می آمد از آن به عنوان و نشانه ی عزا استفاده می شد.
فریت کاو :
فریت به معنای تار و پود است که زمینه ی اصلی قالی و پارچه را تشکیل می دهد. در زبان لکی این واژه را به هعمین معنا به کار می برند ، اما در زبان فارسی فریت کاری نوعی رنگ آمیزی سرامیک در کوره است که با بحث ما نیز بی ربط نیست.
پوششی همانند حریری است با این اختلاف که «فریت کاو» زمینه ای یک رنگ با حاشیه و طراز .از این نوع هنگام عروسی به جای پارچه های سفید امروزی آن را بر روی همه ی پوششهای دیگر می پوشیدند تا حجاب و حفاظی در مقابل نور آفتاب باشد.

#مهدی_زینی

@asredelfan

‍ #گلونی_لکی

گلونی نوعی پوشش و سر بند است که توسط زنان لک زبان مورد استفاده قرار می گیرد.این پوشش پارچه ای است مربع شکل از جنس ابریشم به ابعاد یک متر در یک متر و با گلهایی رنگارنگ بر زمینه ای رنگی به طوریکه گلهای آن به وضوح نمایان می شود.
این پوشش مورد استفاده ی مردان لک هم قرار می گیرد و آن به سه شکل انجام می شود .اول اینکه وقتی مردان ستره می پوشند از این گلونی به جای شال استفاده می کنند. دوم زمانی که یک جوان لک عروسی می کند آن را به گردن می آویزد یا به کمر می بندد. سوم بیشتر اوقات مردان مسن آن را به دور کلاه می پیچند و گوشه ای از آن را به دور گردن می پیچیند تا از سرما و گاه گرد و غبار در اما باشند.
فولکلور برای جوان لک که گلونی در گردن می آویزد :
م برامی می شیران گشته بو گلونی و مل خدا رشته بو
برای زنان هم فولکلور زیاد است که به یک فولکلور بسنده می کنیم :
ارینت هاتیه دسی گلونی گری بیتیر ار بان زلف سوسنی
ارینت هاتیه دسی گلونی و منت پا منی و روی سر زمی
ایلات ملکشاهی و کلهر و به طور کلی با قوم لک از اقوام اصیل ایرانی پیوستگی تاریخی و فرهنگی و زبانی دارند ، از این پوشش استفاده می کنند.
این سربند دارای انواع مختلفی است که میتوان به چوار کلاخی(چهار کراخی)،«کچلاخی» ،« سرون شل» و «سرون یه لایی» نام برد.
چوار کلاخی :
هر گاه چهار گلونی کوچک را که هر کدام در حاشیه داری گل و نقش و نگار باشند به عهم دوخته شوند گلونی بزرگتری درست می شود که به چهار کراخی معروف است .این نوع در گویش عامه به چهار کلاخی معروف شده است
کچلاخی :
تلفظی ازییلاق است و منظور مناطق سردسیر است.مردمان لک زمانی در کوچهای خود به خاطر پرورش احشام زمستانها به قشلاق و تابستانها به ییلاق بر می گشتند که عموما منطقه ی ییلاق کوههای گرین بود .این نوغ شرون به ییلاق نسبت داده شده است.
سرون شِل :
هر گاه سر بند کمی شُل بسته شود و پیچ و تابهای آن به سمت پایین حرکت کند حالتی زیبا را به تصویر می کشد که شعرا در وصف آن سروده هایی دارند.
سرون یه لایی :
در برخی مناطق برای زیبایی سرون را کمی متمایل به راست می بندند که به آن سرون یه لایی گفته می شود ودر وصف این نوع سرون هم فولکلورهایی هست .به عنوان نمونه :
افرادی که از خانواده هایی با مراتب بالای اجتماعی هستند عموما طوری سربند (گلونی) را می بندند که از پشت سر دنباله ی آن تا پشت پاها برسد و گاه زمین را هم لمس کند و این نشانه ی وقار و مرتبت اجتماعی هم هشت.
گلونی انواعی دارد که هر کدام را در زمان خاص و طبقه ی خاص می پوشیدند.از جمله می توان به « دارایی»و «دسمال» (دستمال)و «فریت کاو» و حریری اشاره کرد.
دارایی :
این نوع سر بند عبارت بود از یک دستمال بسیار بزرگ و رنگارنگ بود که در پشت سر آن را به هم گره می زدند و کار روسریهای بزرگ را می کرد.به این نوع «لنگه ی دارایی»هم می گفتند.
دسمال :
از «دسمال» که رنگش مشکی بود هم برای سر و هم برای دوش استفاده می شد .زمانی که عزایی پیش می آمد از آن به عنوان و نشانه ی عزا استفاده می شد.
فریت کاو :
فریت به معنای تار و پود است که زمینه ی اصلی قالی و پارچه را تشکیل می دهد. در زبان لکی این واژه را به هعمین معنا به کار می برند ، اما در زبان فارسی فریت کاری نوعی رنگ آمیزی سرامیک در کوره است که با بحث ما نیز بی ربط نیست.
پوششی همانند حریری است با این اختلاف که «فریت کاو» زمینه ای یک رنگ با حاشیه و طراز .از این نوع هنگام عروسی به جای پارچه های سفید امروزی آن را بر روی همه ی پوششهای دیگر می پوشیدند تا حجاب و حفاظی در مقابل نور آفتاب باشد.

#مهدی_زینی

@asredelfan