#ضوابط و #اصول #علمی۱. ارزش یک نظریه یا فرضیه علمی به هیچ وجه نباید به خصلت و شخصیت دانشمندی که آن نظریه را ارائه داده ارتباط پیدا کند. قدرت و ضعف فرضیه باید براساس محتویات علمی آن و مدارکی باشد که دانشمند در تایید آن میآورد و مستقل از خود دانشمند است. نیوتن کارهای زیادی در زمینهی کیمیاگری کرد، ولی امروز ذرهای به آن اهمیت نمیدهند؛ اگر چه وی یکی از بزرگترین دانشمندان همه اعصار است. مرجعیت آن در فلان موضوع علمی دلیل پذیرفتن نظریات آن در موضوعی دیگر بدون توجه به روشهای علمی نمیشود. بر همین روال اگر دانشجویی نظریه نسبیت را به هر دلیلی نپذیرد، به او گفته نمیشود که این نظریهی دانشمند نابغهای است و همه آن را پذیرفتهاند و تو هم باید آن را بپذیری، بلکه به او میگوییم که آثار اینشتین را بخواند و نتیجه پژوهشها را دوباره بررسی کند.
۲. یافتهها و اکتشافات یک دانشمند باید بطور آزادانه و آشکارا به کل جامعه علمی ارائه شود. دانشمندان انسانهایی هستند از ملیتها، سنین، جنسها، مذاهب، علائق سیاسی و فلسفی گوناگون با سلیقهها، عواطف و روحیات متفاوت که معمولا یک چیز آنها را گرد هم آورده است و آن کنجکاوی و استفاده از روش علمی برای شناخت طبیعت و کشف حقیقت است.
۳. دانشمندان باید یافتههای همکاران خود را با شک سازمان یافته بررسی کنند. هر دانشمندی باید آثار دیگران را در زمینه تخصصی خود بررسی و نقد خود را بصورت کتبی در نشریهها، مجلات، روزنامههای علمی و نیز بطور شفاهی در سخنرانیها و نشستهای مجامع علمی ابراز کند. این شیوه خودپاسبانی و خودپیرایی و اصلاح علم ضروری است، زیرا در معبد علم مرد مقدسی وجود ندارد و آرا و اقوال همه با یک معیار سنجیده میشود. دانشمندان باید با دقت مقالات علمی همکاران خود را که برای یک نشریهی علمی ارسال شده بخوانند و اشتباهها و خطاهایی را که در مشاهده یا آزمایش این پژوهشگران صورت گرفته یا ضعف استدلال و نتیجهگیری آنها را نشان دهند.
۴. تحقیقات و پژوهشهای دانشمندان نباید در جهت کسب منافع شخصی باشد. یعنی علت و راهنمای تحقیق علمی نباید کسب منافع اقتصادی، شهرت علمی دریافت مدال و جایزه باشد. اگر چه در بسیاری از موارد پس از یک کشف مهم علمی معمولا همهی اینها برای دانشمند فراهم میآید. امروزه که علم و تکنولوژی به حرفهای پرسود تبدیل شده متاسفانه اصل اخیر کمتر مورد توجه دانشمندان قرار دارد و بسیاری از دانشمندان آشکارا از این اصل تخلف میکنند.
#علم_چیست؟
دکتر محمدرضا توکلیصابری
⚛ @AndisheKonim