* یک توضیح:
به تذکر دوست ارجمند و فاضلم جناب میرافضلی تعلیقه استاد شفیعی کدکنی بر بیت انوری در معنای در خام گرفتن را تقدیم میکنم:
گویا نوعی شکنجه بوده که دست شخص را در پوست دباغی نشده قرار می داده اند و با گذشت زمان پوست بر تن او می خشکیده و اندک اندک بر او تنگ می شده است: " و قراجه ای (ساقی) را "، دست در خام گرفته، پیش تخت آوردند و بداشتند" (اعراض السیاسه ۴۰۷) و بنا بر نوشتهی مطهربن طاهر مقدسی، شاپور پادشاه ساسانی را وقتی رومیان اسیر کردند، او را در خام گرفتند و با خویش به میدان آوردند و او در هنگامی که لشکریان روم از او غافل بودند، به کسانی از اسیران که پیرامونش بودند دستور داد تا مقداری روغن بر آن خام ریختند تا نرم شد و او توانست حرکت کند و از پوست در آید (آفرینش و تاریخ ۳/۱۳۹ و نیز البدء والتاریخ ۳/۱۶۱)
مفلس کیمیافروش ص ۲۷۶
منابع:
دیوان مهستی گنجوی. طاهری شهاب (مصحح). چاپ سوم. کتابخانه ابن سینا. تهران 1347؛ ص 20
رباعیات مهستی گنجوی. به اهتمام و تصحیح رافائیل حسینوف، چاپ باکو 1985. ص 37
رباعیات مهستی دبیر گنجوی. دهقان، مهدی. اختر. تبریز ۱۳۹۳
شاهنامه فردوسی. برگرفته از سایت گنجور
دیوان انوری: برگرفته از سایت گنجور
کشف المحجوب: برگرفته از سایت گنجور
لغتنامه دهخدا: ج ششم در معنای خام گرفتن.
دیوان انوری: برگرفته از سایت گنجور
دیوان فرخی سیستانی: برگرفته از سایت گنجور
مرزبان نامه. وراوینی، سعدالدین. روشن، محمد (مصحح). چاپ سوم. اساطیر، تهران 1376؛ ص 101
مفلس کیمیافروش. شفیعی کدکنی، محمدرضا. سخن. تهران، ۱۳۷۲، ص ۲۷۶