G’arbiy alyans

🇬🇱🇺🇸Grenlandiya aholisi Trampdan orolni sotib olishni so‘ramoqda. AQSHning saylangan prezidenti shunday videoni e’lon qildi.

Video Tramp o‘g‘lining yaqinda Grenlandiyaga tashrifi chog‘ida suratga olingan. Kadrlarda Make America Great Again yozuvi tushirilgan kepka kiygan mahalliy aholi bo‘lajak Amerika prezidentini yaxshi ko‘rishlarini aytgan.

G’arbiy alyans

🇪🇺🇺🇸 Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayen AQShning saylangan prezidenti Donald Tramp bilan uning 20 yanvar kuni bo‘lib o‘tadigan inauguratsiyasi oldidan uchrashuv tashkil qilmoqchi, — Bloomberg.

G’arbiy alyans

🇬🇧🇺🇸 Mask Buyuk Britaniya bosh vazirini lavozimidan chetlatmoqchi — Financial Times.

Gazetaning yozishicha, Ilon Mask Kir Starmer hukumatini beqarorlashtirish yo‘llarini qidirmoqda va o‘ng qanot populistlarini qo‘llab-quvvatlash masalasini ko‘rib chiqmoqda.

Avvalroq milliarder Starmer lavozimidan ketishi va turli jinoyatlarda ishtirok etgani uchun qamoqqa olinishi kerakligini aytgan edi.

G’arbiy alyans

🇺🇸🇮🇱 AQSh Kongressi Vakillar palatasi Gaagadagi Xalqaro jinoiy sudga qarshi sanksiyalar to‘g‘risidagi qonun loyihasini qo‘llab-quvvatladi — CNN.

Bunga Xalqaro Jinoiy sud tomonidan Isroil bosh vaziri Binyamin Netanyahu G‘azo sektoridagi urush bilan bog‘liq bir qator jinoyatlarda ayblangani va uni hibsga olish to‘g‘risida order berilgani sabab bo‘ldi.

G’arbiy alyans

🇺🇸🇺🇦Bayden Oq uyni tark etishdan oldin Ukrainaga 500 million dollarlik harbiy yordam yuboradi.

20-yanvar kuni vakolatlarini topshiradigan AQSH Prezidenti Jo Bayden ma’muriyati Ukrainaga oxirgi 500 million dollarlik harbiy yordam paketini e’lon qildi.

G’arbiy alyans

🇺🇸🇮🇱Netanyaxu Trampning inauguratsiyasida qatnashishdan bosh tortdi.

Netanyaxuning ushbu tadbirdagi ishtirokiga oid rejasining o‘zgarish sababi ma’lum qilinmadi.

Isroil bosh vaziri Trampni saylovdagi g‘alabasi bilan tabriklab, ushbu hodisani “tarixdagi eng buyuk qaytish” deb atagan edi.

G’arbiy alyans

AQShning raqobatbardoshligini mustahkamlash strategiyasi: Pekinni jilovlash – 2 qism

II. Ayni vaqtda, tahlilchilarga ko‘ra, AQSh va Xitoy raqobati quyidagicha namoyon bo‘ladi.

1. Xitoy taktik toqatni davom ettiradi. Siyosiy ichki barqarorlikni mustahkamlashga e’tibor qaratgan holda, Si Szinpin katta ehtimol bilan yaqin yillarda ehtiyotkor yondashuvni saqlab qoladi. Ammo Pekinning sabri cheksiz emas, va u AQSh siyosatini muzokaralarga emas, balki to‘liq “ajralish”ga qaratilgan deb hisoblasa, yanada tajovuzkor strategiyaga o‘tishi mumkin.

2. Hind-Tinch okeani mintaqasi asosiy maydon bo‘lib qoladi. Katta ehtimol bilan Xitoy Tramp ma’muriyatining Tayvan va Filippin kabi mintaqadagi ittifoqchilariga bo‘lgan sadoqatini sinab ko‘radi. AQSh o‘z obro‘sini va hamkorlarning ishonchini mustahkamlash uchun qat’iyat bilan javob qaytarishi uning pozitsiyasini belgilaydi.

3. Pekin AQSh zaifliklaridan foydalanadi. AQShda bo‘linish yoki ichki muammolar belgilari Xitoyning Rossiya, Eron va Shimoliy Koreya bilan aloqalarni chuqurlashtirish ambitsiyalarini kuchaytiradi. Biroq, Xitoyning ushbu davlatlar bilan yaqinlashishdan xavotirlar AQSh tomonidan  diplomatik maydonda Pekinni izolyatsiya qilish uchun ishlatilishi mumkin.

4. Iqtisodiy qiyinchiliklar Xitoyning ambitsiyalarini cheklaydi. Xitoy iqtisodiyotining sekinlashishiga qaramay, u hali ham kuchli raqobatchi bo‘lib qoladi. Pekin “Bir makon – bir yo‘l” tashabbusi va Global Janub davlatlari bilan hamkorlik orqali Vashington ta’siriga qarshi kurashadi. Ammo Xitoy investitsiyalarining jozibadorligi pasayishi AQShga rivojlanayotgan davlatlarda o‘z pozitsiyalarini mustahkamlash imkonini beradi.

III. Bu fonda AQSh tashqi siyosatida bir qator tendensiyalar kuzatilishi taxmin qilinmoqda.

Bir tomondan, AQSh Global Janub davlatlari bilan hamkorlikni kengaytirishga harakat qiladi. Xususan, AQSh Hindiston, Vetnam kabi davlatlar bilan hamkorlikni kuchaytiradi, bu Xitoy ta’siriga qarshi muvozanatni yaratishga yordam beradi. Ushbu munosabatlar iqtisod va mudofaa sohasida yangi tashabbuslar orqali rivojlantiriladi.

Boshqa tomondan, Xitoy bilan hamkorlik maksimal darajada minimallashtirilishi mumkin. Bu borada yangi ma’muriyat Xitoy bilan Ukraina urushi yoki Yaqin Sharqdagi mojarolar kabi masalalarda aloqalarni cheklashi mumkin. Chunki bu jabhalarda Pekindan yordam so‘rash xitoyliklarning ta’sirini oshishiga olib kelishi mumkin. Buning o‘rniga AQSh Xitoyga uning Rossiya, Eron kabi davlatlar bilan ortiqcha yaqinlashuvning salbiy oqibatlarini ko‘rsatishga e’tibor qaratadi.

Xulosa qilib aytganda, AQShning yaqin yillardagi Xitoyga nisbatan strategiyasi ittifoqlarni kuchaytirish, muhim sohalarni modernizatsiya qilish va Pekinning ta’sirini cheklashga qaratiladi. Ushbu chora-tadbirlar AQShga uzoq muddatli istiqbolda ustunligini saqlashga imkon beradi.

G’arbiy alyans

AQShning raqobatbardoshligini mustahkamlash strategiyasi: Pekinni jilovlash
 
Karim Abdullayev, mustaqil tadqiqotchi
 
O‘zgaruvchan geosiyosiy sharoitda kelgusi to‘rt yil AQShning Xitoy bilan strategik raqobatdagi pozitsiyalarini mustahkamlashda hal qiluvchi ahamiyatga ega bo‘ladi. Pekinning texnologik, harbiy va iqtisodiy sohalarda AQSh yetakchiligiga da’vo qilishini inobatga olsak, Tramp yangi ma’muriyatining asosiy vazifasi kompleks va uzoq muddatli yondashuvni saqlash bo‘ladi.

I. Xitoy bilan muvaffaqiyatli raqobat qilish uchun yaqin yillarda AQSh quyidagilarga e’tibor qaratadi.

Birinchi, Pekin pozitsiyalarini zaiflashtirish uchun noaniqlikni saqlash. Xitoyning Vashingtondan aniqlik talab qilish ehtiyoji strategik noaniqlik orqali qondirilishi kerak. AQSh niyatlarining noaniqligi Xitoyning taktik toqati muddatini uzaytirib, Pekinni kutish pozitsiyasini saqlashga majbur qiladi. Eksport cheklovlari yoki sanksiyalar kabi raqobat choralari Xitoyning siyosiy nozik davrlariga to‘g‘ri kelishi uning javob choralarini zaiflashtirishi yoki sekinlashtirishi mumkin.

Ikkinchi, Yuqori darajadagi ortiqcha diplomatik faollikdan cheklanish. Pekin bilan yuqori darajadagi aloqalarni erta faollashtirish ta’sir vositalarini yo‘qotish xavfini tug‘diradi. Buning o‘rniga, Tramp ma’muriyati pastroq darajadagi muloqotga e’tibor qaratishi va ramziy yon berishlardan qochishi kutilmoqda.

Uchinchi, Ittifoqlar va hamkorlarning ishonchini mustahkamlash. AQShning Hind-Tinch okeani mintaqasi va Yevropadagi ittifoqdoshlari hamda hamkorlari Xitoy bilan samarali raqobatning asosiy poydevori bo‘lib qolmoqda. Ular bilan aniq hamkorlik choralari orqali aloqalarni kuchaytirish, Pekin bilan ortiqcha muzokaralarga kirishish o‘rniga, Xitoy bosimiga qarshi mintaqaviy barqarorlikni oshiradi. Oq uy Quad (“To‘rtlik”) va Yaponiya hamda Janubiy Koreya bilan uch tomonlama mexanizmlar kabi platformalarni Xitoyga qarshi barqaror formatlarga aylantirishga intiladi.
 
To‘rtinchi, texnologik va harbiy ustunlikka sarmoya kiritish. Bayden ma’muriyati davrida boshlangan muhim texnologiyalarga investitsiyalar davom ettirilishi va kengaytirilishi ehtimoli yuqori. Harbiy sohada esa Tramp ma’muriyati AQSh mudofaa sanoat bazasining inqirozini bartaraf etish va Xitoyning Hind-Tinch okeani mintaqasidagi harbiy tahdidlariga bevosita javob beradigan imkoniyatlarga e’tibor qaratishi aniq.

G’arbiy alyans

Trampning aytishicha, Ukrainadagi mojaroda Bayden aybdor.

AQShning saylangan prezidentiga ko‘ra, Bayden ma’muriyati o‘zining qobiliyatsizligi bilan mojaroga sabab bo‘lgan.

G’arbiy alyans

Jahonning yetakchi Defense.Info nashrida Progressiv islohotlar markazi direktori Mirshohid Aslanovning “Noaniqlik davrida Oʻzbekistonning harbiy salohiyati” (Uzbekistan’s Military Capabilities in an Age of Uncertainty) maqolasi chiqdi. Quyida maqoladan parchani keltiramiz:
 
Ukraina va Yaqin Sharqdagi davom etayotgan mojarolar sharoitida harbiy imkoniyatlar va tayyorgarlik masalalari butun dunyodagi davlatlar, ayniqsa, ushbu hududlarga yaqin joylashgan mamlakatlar uchun yanada dolzarb boʻlib bormoqda.

Markaziy Osiyoda strategik joylashuvga ega O‘zbekiston, global harbiy kuch reytinglarida, jumladan, Global Firepower Index (GFP), ko‘pincha cheklangan rasmiy va noto‘g‘ri ma’lumotlar tufayli e’tibordan chetda qolmoqda.
 
O‘zbekistonning harbiy qudratini qayta baholash

O‘zbekistonning harbiy imkoniyatlari va strategik resurslari yetarlicha o‘rganilmagan. GFP kabi reytinglar bir qator muhim omillarni hisobga olmasligi bunga sabab bo‘lmoqda. GFP mamlakatlarni ishchi kuchi, moliyaviy ko‘rsatkichlar, uskunalar, geografiya, resurslar, logistika va mudofaa budjeti kabi omillar asosida baholaydi. Ammo 2024-yilgi baholashda O‘zbekistonning reytingi 62-o‘rindan 65-o‘ringa tushib, mamlakat Markaziy Osiyodagi yetakchi o‘rnini yo‘qotdi.
Biroq, bu reyting O‘zbekistonning harbiy realliklarini to‘liq aks ettirmaydi, chunki ma’lumotlar orasida muvofiqlik yo‘q.
 
Zahira kuchlari: e’tibordan chetda qolgan strategik resurs

GFP bahosidagi eng katta kamchiliklardan biri O‘zbekistonning zahira kuchlarini mavjud emas deb hisoblashidir. O‘zbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari safida zahirada xizmat qilish to‘g‘risidagi qonunga ko‘ra, harbiy xizmatga yaroqli 18-35 yoshdagi barcha erkaklar zahirada xizmat qilishga majburdir. Ushbu demografik guruh qariyb 10 mln kishini tashkil etadi. Agar sog‘liq va bandlik cheklovlari hisobga olinsa ham, zahira kuchlari 5 mlndan ortiq shaxsni tashkil etadi. Bu ulkan zahira O‘zbekiston uchun kuchli strategik resurs bo‘lib, uzoq muddatli qarama-qarshiliklarga tayyorgarlikni ta’minlaydi.
 
Faol qoʻshinlar va Milliy gvardiya hissasi

GFP O‘zbekistonning faol qo‘shinlar sonini 48 ming deb baholaydi, qo‘shimcha ravishda 20 mingta harbiy sohaga yaqin xodim mavjudligi qayd etiladi. Biroq, Jahon banki ma’lumotlariga ko‘ra, faol qo‘shinlar soni 68 mingga yaqin. Bundan tashqari, Milliy gvardiya tarkibida 30 mingdan ortiq xodim mavjud bo‘lib, bu O‘zbekistonning operatsion salohiyatini sezilarli darajada kengaytiradi va milliy mudofaa uchun mustahkam asos yaratadi.
 
Mudofaa budjeti: past baholangan koʻrsatkich

GFP O‘zbekistonning mudofaa budjetini $796 mln deb qayd etadi, ammo haqiqiy raqam $3 mlrdga yaqin. Ushbu farq mamlakatning qurolli kuchlarini modernizatsiya qilish va tayyorlashga bo‘lgan sodiqligini aks ettiradi. Shuningdek, GFP tomonidan O‘zbekistonning xarid qobiliyati pariteti (XQP) $270 mlrd deb baholangan, lekin haqiqiy ko‘rsatkich $319 mlrdni tashkil etadi. Bu kuchliroq iqtisodiy asos mudofaa salohiyatiga doimiy sarmoya kiritishni qo‘llab-quvvatlaydi.

Strategic Focus: Central Asia

⚡️NATO kemalari Boltiq dengizida muhim ob'ektlarni patrul qiladi, — Yle.

Alyans Boltiq dengizidagi muhim suv osti inshootlarini, xususan, energiya va axborot kabellarini himoya qilish uchun harbiy-dengiz flotini yo‘naltirmoqda. Operatsiyada 10 tagacha kema ishtirok etadi. Patrul qilish shu hafta oxirida boshlanadi va aprel oyigacha davom etadi.

G’arbiy alyans

"Natsistlar hokimiyatga kelganida amalga oshirgan birinchi ishi matbuot va axborot tarqatish vositalarini yopish bo'lgan" — Ilon Mask.

Amerikalik milliarder mustaqil OAV va so‘z erkinligining jamiyat rivojidagi o‘rni haqida gapirdi.

G’arbiy alyans

🇫🇷🇩🇪Makron ham Ilon Maskni Germaniyadagi saylovlarga aralashganlikda aybladi.

Ilon Mask bo‘lajak parlament saylovlari arafasida Germaniyaning o‘ta o‘ng qanot “Germaniya uchun alternativ” partiyasini qo‘llab-quvvatlashini ma’lum qilgan.

G’arbiy alyans