ترجمه: «ابوهریره می‌گوید: رسول الله ﷺ چنین دعا می‌كرد: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، وَمِنْ عَذَابِ النَّارِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْمَحْيَا وَالْمَمَاتِ، وَمِنْ فِتْنَةِ الْمَسِيحِ الدَّجَّالِ». پروردگارا! از عذاب قبر, عذاب دوزخ، فتنه زندگی و مرگ و فتنه دجال به تو پناه می‌برم».
🔹در حدیث دیگری روایت شده که اگر هر بنده ای در طول شبانه روز از الله هفت بار از عذاب قبر و عذاب جهنم به الله پناه ببرد الله متعال پناهش میدهد .
ترجمه: انس ابن مالك رضی الله عنه مي گويد: با رسول الله ﷺ نزد ابوسيفِ آهنگر رفتيم. او پدر رضاعي ابراهيم؛ فرزند رسول الله ﷺ؛ بود. آنحضرت ﷺ ابراهيم را برداشت و بوسيد و بوييد. بار ديگر كه به خانه ابوسيف رفتيم، ابراهيم، آخرين لحظات زندگي اش را مي گذراند. اشك از چشمان رسول الله ﷺ سرازير شد. عبدالرحمن ابن عوف گفت: اي رسول خدا! شما هم گريه ميكنيد؟ رسول الله ﷺ فرمود: «اي ابن عوف، گريه كردن من، نشانة شفقت و مهرباني است». و همچنانكه اشك مي ريخت، فرمود: «چشمها، اشك مي ريزد و دل اندوهگين است ولي ما سخني كه موجب عدم خوشنودي خدا شود به زبان نخواهيم آورد. و ما بخاطر جدايي تو، اي ابراهيم! غمگين هستيم».
احب اين دو قبر در عذابند البته بخاطر ارتکاب گناهي کبيره نيست بلکه به اين دليل است که يکي از آنها از ادرارش پرهيز نمي‌کرد و ديگري بين مردم سخن‌چيني ميکرد».
12- در حال ادرار کردن از گرفتن آلت تناسلي با دست راست و استنجا کردن با آن خودداري شود:
از ابوقتادهt روايت است که : پيامبرr فرمود :
(إذا بال أحدکم فلايمس ذکره بيمينه، ولايستنج بيمينه)[16] «هرگاه، يکي از شما ادرار کرد از گرفتن آلت تناسبي با دست راست و استنجا با آن خودداري کند».
13- استنجاء با آب يا سنگ و مثل آن جايز است؛ ولي آب بهتر است: از انسt روايت است که گفت : (کان رسول اللهr يدخل الخلاء، فأحمل أنا و غلام نحوي اداوة من ماء و عنرة، فيستنجي بالماء)[17] «پيامبرr داخل دستشويي مي‌شد من و پسر بچه همانند من ظرفي کوچک از آب و نيزه اي کوچک را براي پيامبر بر مي داشتيم، پيامبر -صلي الله عليه وسلم- با آب استنجا ميکرد.
از عايشه(رض) روايت است که پيامبرr فرمود :
(إذ ذهب أحدکم إلي الغائط فليذهب معه بثلاثة أحجار فليستطب بها فإنها تجزي عنه)[18]. «هرگاه يکي از شما خواست قضاي حاجت کند، با خود سه سنگ ببرد و خود را با آن پاک کند؛ چون سنگ (در استنجاء) جايگزين آب مي‌شود».
14- بسنده کرن به کمتر از سه سنگ جايز نيست :
به سلمان فارسيt گفته شد : پيامبرتانr همه چيز حتي قضاي حاجت را به شما آموزش داده است، سلمان گفت (أجل لقد نهانا أن نستقبل القبله لغائط أوبول، أو أن نستنجي باليمين، أو أن نستنجي بأقل من ثلاثة أحجار، أو أن نستنجي يرجيع أو بعظم)[19]. «بله ما را از رو کردن به قبله هنام قضاي حاجت نهي کرده، و اينکه با دست راست يا با کمتر از سه سنگ يا با مدفوع حيوان يا استخوان، استنجاء کنيم نيز، نهي کرده است».
15- استنجاء با استخوان و سرگين جايز نيست :
از جابرt روايت است که گفت : (نهي النبيr أن يتمسح بعظم أوببعر)[20] «پيامبرr از استنجاءبا استخوان و سرگين نهي کرده است».
[13]) سُباطه : گودالي بود که هرخانه يا چند خانه باهم زباله‌هايشان را آنجا مي‌ريختند. فتح الباري (1/428). «مترجم».
[14]) صحيح : [ص نس 29]، نس (26/1)، ت (12/10/1)، ترمذي به جاي «إلا جالساً» عبارت «ذلا قاعداً» را ذکر کرده است.
[15]) متفق عليه : خ (216/317/1)، م (293/240/1)، ت (70/47/1)، د (20/40/ )، نس (28/1).
[16]) صحيح : [ص. جه 250]، جه (310/113/1)، اين لفظ ابن ماجه است، ورواه : خ (154/254/1)، 267/225/1)، د (31/53/1)، ت (15/12/1)، نس (25/1) نسائي هم آن را بصورت مطول و مختصر روايت کرده است.
[17]) متفق عليه : خ (152/252/1)، م (271/227/1)، نس (42/1) نسائي لفظ «العنزه» را در حديث ذکر نکرده است.
[18]) صحيح : [ص. نس 43]، نس (42/1)، د (40/61/1).
[19]) صحيح : [ص. جه 255]، م (262/223/1)، ت (16/13/1)، د (7/24/1)، جه (316/115/1)، نس (38/1).
[20]) صحيح : [ص./ ج 6827]، م (263/224/1)، د (38/60/1).
1- مستحب است کسي که مي‌خواهد وارد دستشويي شود بگويد : (بسم الله اللهم إني أعوذ بک من الخبث و الخبائث) «به نام خدا، خداوندا پناه مي‌برم به تو از شر شياطين نر و ماده». به دليل حديث عليt که پيامبرr فرمود: (ستر ما بين الجن و عورات بني آدم إذا دخل أحدهم الخلاء أن يقول بسم الله)[1] «پردة بين جن و عورت انساني که وارد دستشويي مي‌شود اينست که بگويد : بسم الله».
و به دليل حديث انسt که گفت :
(کان رسول اللهr إذا دخل الخلاء قال : اللهم إني أعوذ بک من الخبث و الخبائث)[2] «پيامبرr وقتي وارد دستشويي مي‌شد مي‌فرمود : (اللهم إني أعوذ بک من الخبث و الخبائث) – خدايا از شياطين نر و ماده به تو پناه مي‌برم».
2- مستحب است پس از خارج شدن از دستشويي بگويد : (غفرانک) – خدايا مرا ببخش – به دليل حديث عايشه(رض) که گفت :
(کان النبيr إذا خرج من الخلاء قال : غفرانک)[3] «پيامبرr وقتي از دستشويي خارج مي‌شد مي‌فرمود : غفرانک». «از تو بخشش مي‌خواهم».
3- مستحب است هنگام داخل شدن، پاي چپ و هنگام خارج شدن پاي راست را جلوتر بگذارد، چون در اعمال شريف راست و در اعمال غيرشريف چپ مقدم است. و رواياتي نيز در اين باره امده است که بطور کلي بر اين موضوع دلالت مي‌کند.[4]
4- اگر شخصي در فضايي باز قضاي حاجت کند، مستحب است که از مردم دور شود تا جايي که ديده نشود. از جابرt روايت است که : (خرجنا مع رسول اللهr في سفر، وکان رسول اللهr لايأتي البراز حتي يتغيب فلايري)[5] «با پيامبرr در سفري خارج شديم، پيامبرr براي قضاي حاجت طوري دور مي‌رفت که ديده نشود».
5- مستحب است تا به زمين نزديک نشده، لباسش را بالا نبرد :
از ابن عمر(رض) روايت است : (أن النبيr کان إذا أراد الحاجة لايرفع توبه حتي يدنومن الأرض)[6] «هرگاه پيامبرr مي‌خواست قضاي حاجت کند تا نزديک شدن به زمين لباسش را بالا نمي‌برد».
6- هنگام قضاي حاجت در صحرا يا ساختمان، رو و پشت کردن به قبله جايز نيست :
از ابوايوب انصاريt روايت است که پيامبرr فرمود : (إذا أتيتم الغائط فاستقبلوا القبلة ولاتستدبروها، ولکن شرقوا، أو غربوا)[7]. «هرگاه خواستيد قضاي حاجت کنيد رو يا پشت به قبله نکنيد بلکه به جهت شرق يا غرب بنشينيد».
ابوايوب گفت : (فقدمنا الشام فوجدنا مراحيض قدبنيت نحو الکعبة، فننحرف عنها و نستغفرالله تعالي)[8] «به شام رفتيم، دستشويي‌هايي را ديديم رو به قبله بنا شده بود، (هنگام قضاي حاجت خود را به طرف غيرقبله کج مي‌کرديم و از خدا طلب آمرزش مي‌نموديم».
7- قضاي حاجت در محل عبور مردم و در (سايه‌ي) جاي استراحتشان حرام است :
از ابوهريره روايت است که پيامبرr فرمود : (اتقوا اللاعنين، قالوا : ا اللاعنان يا رسول الله؟ قال : الذي يتخلي في طريق الناس أو في ظلهم)[9]. «از دو چيز که باعث لعنت مي‌شوند بپرهيزيد، گفتند : اي رسول خدا آن دو کدامند؟ فرمود : آن دو راه مردم يا در سايه‌اي که مي‌نشيننند قضاي حاجت مي‌کند».
8- ادرار کردن در محل استحمام مکروه است :
از حميد حميري روايت است که گفت : مردي را که همانند ابوهريره درمصاحبت پيامبرr بود ديدم گفت : (نهي رسول اللهr أن يمتشط أحدنا کل يوم، أو يبول في مغتسله)[10]. «پيامبرr از اينکه هر روز موهايمان را شانه زده و يا در محل استحمام ادرار کنيم نهي کرده است».
9- ادرار کردن در آب راکد حرام است :
جابر از پيامبرr روايت کره که فرمود : (أنه نهي أن يبال في الماء الراکد)[11] «پيامبرr از ادرار کردن در آب راکد نهي کرده است».
10- ايستاده ادرار کردن جايز است ولي نشسته بهتر است :
از حذيفهt روايت است که : (أن النبيr انتهي إلي سباطة قوم فبال قائما، فتنحيت فقال ادنه، فدنوت حتي قمت عند عقبيه، فتوضا و مسح علي خفيه)[12] «پيامبرr به محل ريختن زباله (سباطه)[13] قومي آمد و ايستاده ادرار کرد، خودم را کنار کشيدم، فرمود : نزديک شو، نزديک شدم تا جايي که پشت سرش قرار گرفتم، سپس وضو گرفت و بر خفهايش مسح کشيد».
و اينکه گفتيم به حالت نشسته بهتر است بدان جهت است که پيامبر غالباً نشسته ادرار مي‌کرده تا جايي که عايشه(رض) مي‌گويد : (من حدثکم أن رسول اللهr بال قائما فلاتصدقوه، ما کان يبول إلا جالسا)[14]. «هرکس به شما گفت که پيامبرr به حالت ايستاده ادرار کرده است، سخن او را باور نکنيد، چون پيامبرr تنها به حالت نشسته ادرار ميکرد».
اين سخن عايشه، حديث حذيفه رانفي نمي‌کند؛ چون عايشه از چيزي که ديده سخن گفته و حذيفه هم از مشاهدات خود خبر داده است و معلوم است که اثبات کننده مقدم بر نفي‌کننده است چون با او (اثبات کننده) خبري اضافه است.
11- پرهيز از قطرات ادرار واجب است :
از ابن عباس(رض) روايت است که پيامبرr از کنار دو قبر عبور کرده و فرمود : (إنهما ليعذبان، وما يعذبان في کبير، أما أحدهما فکان لايستنزه من بوله، و أما الآخر فکان يمشي بين الناس بالنميمة)[15] «ص
