«مرثیهای برای اعداد»
❇️ چند روز قبل، بانک جهانی پس از وقفهای چندساله آمارهای رشد اقتصادی ایران را بهروز کرد تا برخی رسانههای فارسی سوژه خوبی برای تیترهای زرد خود پیدا کنند و از یک سوم شدن اقتصاد ایران بگویند.
🔸 این
آمارها نشان میداد که ارزش دلاری اقتصاد ایران به یکسوم خود کاهش یافته (از ۵۹۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۲ به ۱۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰)، اما خیلی از رسانههای داخلی این موضوع را نادیده گرفتند که این روند ناشی از همزمانی دو اتفاق است: ۱. رشد منفی اقتصاد و ۲. محاسبه اندازه دلاری اقتصاد با دو نرخ متفاوت (از حدود ۴۲۰۰ به حدود ۲۵۰۰۰ تومان). اوضاع بد اقتصادی را با پوست و گوشت و خون میشود حس کرد، اما این کاهش اغراقآمیز بر اثر چیزی غیر از رشد منفی در برخی شاخصها دیده میشود. به همین خاطر بهتر است موقع صحبت از از تغییرات اندازه یک اقتصاد، تغییرات قیمتها بر اثر تورم را هم لحاظ کنیم و البته برای مقایسه میان کشورها از شاخصهایی استفاده کنیم که تفاوت سطح قیمتها در میان کشورهای جهان را لحاظ کند.
🔸 در سالهای اخیر مجموعهای از شرایط (از جمله تحریمها)، قیمت دلار را در ایران حسابی تکان داده و به دنبال آن تورم بالایی نیز در جامعه تجربه شده، ولی قیمت بسیاری از خدمات و کالاهای داخلی لزوما همراه با افزایش نرخ دلار بالا نرفته است. به همین خاطر وقتی تولید ناخالص داخلی را ابتدا به ریال حساب کرده و سپس با استفاده از نرخ دلار آزاد، ارزش دلاری آن را بدست آوریم، ارزش دلاری GDP خیلی پایینتر از واقعیت محاسبه میشود.
🔸 از سوی دیگر قیمت دلاری کالاها و خدمات محلی در کشورهای با درآمد سرانه پایین و در حال توسعه و با یارانههای زیاد، کمتر از کشورهای با درآمد سرانه بالا و توسعهیافته و با یارانههای کم است، در حالی که ماهیت این کالاها و خدمات تفاوت خاصی در این دو دسته کشورها ندارد. برای رفع این مشکل از معیار تولید ناخالص داخلی براساس شاخص قدرت خرید (PPP) استفاده میشود تا بتوان بین اندازه اقتصاد کشورهای مختلف مقایسه دقیقتر و درستتری انجام داد. با
معیار PPP، ارزش تولید ناخالص داخلی ایران حدود ۱۱۰۰ میلیارد دلار است.
🔸 در چند سال اخیر،
#جواد_صالحی_اصفهانی بارها به توضیح معیارهای مناسب برای مقایسههای بینکشوری پرداخته و یادداشتهای متعددی را در
وبلاگش منتشر کرده که خواندنی هستند. او در
پادکست سکه هم همین موضوع را به زبان ساده شرح داده است. اما با ماجرای اخیر،
#حامد_قدوسی هم آستین را بالا زده تا موضوع را شفافتر کند.
قدوسی یادداشتهای متعددی در روزهای اخیر روی
کانال تلگرامش قرار داده که در آنها توضیح میدهد GDP چیست؟ چرا باید از شاخص برابری قدرت خرید برای مقایسه میان کشورها استفاده کرد؟ اقتصاد ایران رویهمرفته چهقدر کوچکتر شده؟ و بسیاری سوالات دیگر که آنها را با سادگی و دقت توضیح میدهد.
▫️آیا اقتصاد ایران واقعا ۱۹۲ میلیارد دلار شده است؟ یک تحلیل انتقادی
▫️جیدیپی چیست؟ PPP چیست؟
▫️نفت در جیدیپی ایران چه طور محاسبه میشود؟
▫️عدد جیدیپی PPP چه طور محاسبه میشود؟
🔸 خلاصه که دهه ۹۰ برای اقتصاد ایران دههای ازدسترفته بوده که با تحریمهایی بیسابقه آغاز شد و در تحریمهایی شدیدتر که با فاجعه کرونا همراه شده به پایان رسید. در این سالها اقتصاد ایران درجا زده و کوچکتر شده، اما نه اینقدر که اندازهاش یکسوم شده باشد!
t.me/sharifdaily/8324@sharifdaily