هر روز یک مطلب در مورد تالشان
امروز
شب چله تالشان شفت
قسمت چهارم
۲-خورش فسنجان : خورش فسنجان از گوشت مرغ یا اردک وگردو ساخته میشود و خوراکی گران است. با این همه مردم این پهنه در شب تا می توانند خورش فسنجان درست می کنند تا شامی دلپذیر و بیاد ماندنی بخورند .امروزه با گرایش نوپایان به فرهنگ خوراک شهری ،خوراک هایی مانند پیتزا،جوجه کباب ،نوشابه های گازدار و مانند آن نیز بر سفره ها دیده می شود .
۳-پس از شام با میوه از خود و مهمانان پذیرایی می کنند .میوه های پایه های شب چله ،میوه های پایه ای شب چله ،میوه های بومی مانند ازگیل ( فتر) به ،انتر ترش ،و آلوچه ترش خشک شده هستند
ماههای آغاز پاییز که ازگیل میرسد، آن را میچینند و به دو شیوه برای شب چله نگهداری میکنند:
فْتْرَه سارَه: یکی آنکه ازگیلهای رسیده را کمی نمک میزنند؛ سپس آن را به اندازۀ یک گوی بزرگ به هم میچسبانند و فشار میدهند تا خوب به هم بچسبند؛ آنگاه آن را در هوای آزاد میگذارند تا خشک و ماندگار شود و در ماهها و شبهای زمستان، بهویژه شب چله آن را میخورند. این خوراک ازگیل را «فْتْرَه سارَه» میگویند.
روش دیگر نگهداری ازگیل آن است که ازگیلهای رسیدهای که نرم نشدهاند را میشورند و در شیشۀ آب نمک یا آب آمیخته با نمک و شکر و یا شکر و سرکه میریزند و درِ آن را میبندند تا هوا نخورد؛ بدینسان هم ماندگار و هم خوشمزهتر میشود. در این روش ازگیل را تا یک سال و بیشتر نیز میتوان نگه داشت. آب آن را نیز به جای سکنجبین میتوان خورد.
بِه را نیز که از میوههای پاییزی است و زود پوسیده میشود، در جای خشک و خنک در میان کاه یا برگ خشکیدۀ درخت میگذارند تا از پوسیدگی آن جلوگیری شود.
امروزه که هر خانه دارای یخچال است، برخی از میوهها را به شیوههای گوناگون در یخچال نگه میدارند و شب چله یا در هنگامههای دیگر بیرون میآورند.
افزون بر اینها چندین دهه است میوههای بازاری مانند پرتقال، سیب، موز، هندوانه، خیار، کیوی و دیگر میوهها بر سفرۀ شب چلۀ تالشان این پهنه راه یافتهاند.
4ـ شَوچَرَه (پسخوراک نیمهشب): شَوچَرَه، خوراک پایهای نیست؛ برای سرگرمی و خوشمزگی خورده میشود. تالشان برای شبنشینیها، یا در هنگام مهمانداری که شببیداری به درازا میکشد، برای آنکه گرسنه نشوند یا سرگرمی داشته باشند، پیشبینیهایی دارند و خوردنیهای ویژهای آماده میکنند. به این خوراکیها شبچره (شَوچَرَه) میگویند. در شبنشینی تنها یک خوراک به میان میآورند، ولی در شب چله شاید هر چه با نام شَوچَره دارند به میان میآورند و میخورند. چهار خوردنی در شَوچَرَه شناخته شدهترند:
بْشتَه بْج: برنج را در آب میخیسانند؛ آنگاه در تابه میریزند و با گرمای اندک آرام آرام آن را تف میدهند تا برشته شود. برنج تفدادهشده، تُرد میشود و خوراک بسیار خوبی برای هنگام سرماست. برای آنکه بْشتَه بْج خوشخوراک شود گاهی آن را با مغز گردو، تخم کدو، تخم آفتابگردان، دانۀ سویا (پَشمَه باکلِه) و مرجو (عدس) تفدادهشده نیز میآمیزند. هر یک از تخم کدو و تخم آفتابگردان و پَشمَه باکلِه را جداگانه هم در شبچره میخورند. این خوردنیها را زنها از شبها و روزهای پیش آماده میکنند تا شب چله درگیر کار نباشند.
کدو (کویی): هر کس در تابستان در باغ خود کدوبُنی میکارد تا کدوی خوراکی خود را از آن به دست آورد. کدو، ماندگاری خوبی دارد؛ از این رو، از هنگامی که کدوها را میچییند آن را در جایی خشک و خنک نگهداری میکنند و افزون بر آنکه با آن خورشهای گوناگون میسازند، برای شب چله، کدو را در قاچهای کوچک برش میزنند و با افزودن اندکی شکر، آن را آب پز یا بخارپز میکنند. هنگام پختن میگذارند کمی بیشتر در قابلمه بماند تا خوب تَه بگیرد. کدو خوردن تالشان در شب چله، مانند هندوانه خوردن پارسها در این شب است. تالش اگر شب چله همه چیز برای جشن و خوشی داشته باشد و تنها کدو نداشته باشد باز هم دلش تهی است و میگوید: «نشد؛ کاش کدو هم داشتیم». ارزش کدو در شب چله چنان است که کسانی که کدو دارند و میدانند همسایهای کدو ندارد، پیش از شب چله یک کدو به او میدهند تا شب چله بی کدو نماند؛ همچنین کوچندگانی که به شهرهای دیگر کوچیدهاند، یک کدو از شهر و روستای خود میبرند تا شب چله بی کدو نمانند.
پایان قسمت چهارم
نویسنده مطلب آقای محمد حسین شمسایی سیاهمزگی مترجم و پژوهشگر
انتخاب متن گروه تالشه خله مجید نعمتی سیاهمزگی
🌺کانال تالشستان🌺اولین کانال تلگرامی تالشان،از آبان 1394 با شما
@taaleshestan