Afg‘on urushi Sovet Ittifoqi bilan Afg‘oniston mujahedlari o‘rtasidagi qonli to‘qnashuv bo‘lib, bu Sovuq urush davridagi eng ko‘zga ko‘ringan qurolli mojarolardan biri edi.
Afg‘onistonning ichki siyosiy vaziyati 1970-yillarning o‘rtalarida beqaror bo‘lib qoldi. 1978-yilda sodir bo‘lgan davlat to‘ntarishi natijasida Afg‘onistonda Sovet Ittifoqiga yaqin bo‘lgan kommunistik hukumat o‘rnatildi. Bu hukumatning radikal islohotlari xalqning noroziligiga sabab bo‘ldi va keng miqyosdagi qo‘zg‘olonlarga olib keldi.
1979-yilda Sovet Ittifoqi bu hukumatni qo‘llab-quvvatlash maqsadida Afg‘onistonga qo‘shin kiritdi. Biroq, bu urush kutilganidek tezda yakunlanmadi, aksincha Sovet Ittifoqi uchun qiyin va halokatli mojaroga aylandi.
Afg‘onistonda kommunistik hukumatni himoya qilish uchun o‘z qo‘shinlarini kiritdi. Sovet armiyasi texnik jihatdan ustun edi, ammo ular tog‘li hududlarda urush olib borishga moslashmagan edi. Afg‘onistonning mahalliy qo‘zg‘olonchilari, ular islomiy e’tiqod va milliy mustaqillik uchun kurashni o‘z maqsadi qildi. Ular AQSh, Pokiston, Saudiya Arabistoni va boshqa davlatlardan moliyaviy va harbiy yordam oldi. Sovetlarga qarshi bo‘lgan mujahedlarni yashirincha qurollantirdi va ularni qo‘llab-quvvatladi.
Urush davomida Sovet armiyasi Afg‘onistonning strategik hududlarini egallashga harakat qildi. Biroq, mujahedlarning partizanlik urushi uslublari va tog‘li hududdagi janglari Sovet kuchlarini zaiflashtirdi. Qo‘shinlar ko‘p marta katta yo‘qotishlarga uchradi. Sovetlar tomonidan qo‘llanilgan bombardimon va kuchli harbiy strategiyalar tinch aholining ko‘p sonli qurbon bo‘lishiga olib keldi. Bu esa mujahedlarning xalq orasida qo‘llab-quvvatlanishini oshirdi.
1989-yilda Sovet qo‘shinlari Afg‘onistondan chiqarildi. Bu urush Sovet Ittifoqi uchun iqtisodiy va siyosiy jihatdan katta yo‘qotish bo‘ldi. Sovetlarning chiqib ketishi bilan Afg‘onistonda ichki urushlar davom etdi, bu esa oxir-oqibat Tolibon hokimiyatga kelishiga olib keldi. Bu urush AQSh va Sovet Ittifoqi o‘rtasidagi kuchlar muvozanatini o‘zgartirdi va Sovuq urushning tugashiga hissa qo‘shdi.
Afg‘on urushi bugungi kunda ham dunyo siyosatida chuqur iz qoldirgan voqea hisoblanadi. U nafaqat Afg‘onistonning hozirgi holatiga, balki xalqaro terrorizm va global xavfsizlik muammolarining shakllanishiga ta’sir ko‘rsatdi. Bu urush shuningdek, Sovet Ittifoqining yemirilishiga sabab bo‘lgan omillardan biri sifatida e’tirof etiladi.