یادداشتی بر رمان «
#دیلمزاد » نوشته دکتر
#محمد_رودگر به قلم
#پرستو_علی_عسگرنجاد:
بگذارید از همین ابتدا، تکلیف خودمان را مشخص کنیم: هیچ چیز قطعی نیست! قرار است دربارۀ رمانی حرف بزنیم که عدم قطعیت و شناور بودن در فضایی آمیخته به خیال و رؤیا در آن موج میزند. به همین سبب، همۀ نقدها و یادداشتهایی هم که پیرامون آن نوشته شده و میشوند، تنها میتوانند با عجین شدن با فضای داستان، خود را به مختصات سبکی و شخصیتپردازانۀ آن «نزدیک» کنند و قضاوت «قاطعانه» رمانی که خود دچار عدم قطعیت است، بس دشوار و بل ناممکن مینماید.
به یک شفافسازی دیگر هم در همین بدو امر نیازمندیم: «دیلمزاد» رمانی همهخوان نیست. ذهنتان را به سمت رمانهای غالباً ترجمهشدۀ پستمدرن که مخاطب سر تا تهش را از هم بازنمیشناسد، نبرید(گرچه که ناچاریم در ادامه شرح دهیم دیلمزاد گاه به مختصات رمان پستمدرن نزدیک شده است). در اینجا، منظور از «همهخوان»، اثری است که شما بتوانید دربارۀ آن با پدربزرگ خوشذوق یا مادر نسبتاً اهل مطالعهتان گفتگو کنید و یا به بیان سادهتر، بتوانید بهعنوان یک هدیۀ هیجانانگیز، در جشن تولد دوست نهچندان فرهیختهتان، تقدیمش کنید. خیر! این اثر، برای مخاطب عام طراحی نشده و تنها کسانی که در ردۀ «کتابخوانهای حرفهای» قرار میگیرند، میتوانند از عهدۀ درک فراز و فرودهای متنی آن برآیند. این خود میتواند برگ برندهای برای اثری باشد که آشکارا تلاش کرده تکنیکمحور و یک سر و گردن بالاتر از آثار دمدستی این روزها باشد، اما طبیعتاً به علت ریزش مخاطب ساده و نه حرفهای، میتواند بهعنوان «عوارض جانبی خوب نوشتن» مطرح گردد.
حالا میتوانیم پلات داستان را بررسی کنیم: سال 1360 است و ضدانقلاب، با تمام توان، در جنگلهای بههمفشردۀ آمل پنهان شده تا ریشۀ انقلاب را بزند. «اویس» پسرک نوبالغی است که همراه با پدرش، از مبارزین قدیمی نهضت جنگل، با حملۀ ناگهانی ضدانقلاب مواجه میشود. در این درگیری، پدر اویس به اسارت ضدانقلاب درمیآید و اویس که ناظر ماجراست، شاهد مراسم بریدن سر پدرش و رقص و پایکوبی پس از آن میشود. اینجا یکی از سربزنگاههای روانی داستان است که پیرنگ رفتار شخصیت اصلی را که اویس باشد، شکل میدهد. مشاهدۀ این قتل وحشیانه که بارها در طول داستان در ذهن اویس مرور میشود، او را به شکلی از هیستریا مبتلا میکند که در جایجای اثر، با رفتارهای جنونآمیز ناخودآگاه، از حال رفتگی، تنش عصبی و یا غرقشدگی در خاطرات و از دست دادن هوشیاری، به تصویر کشیده میشود.
...
کاملِ این یادداشت را در آدرس زیر بخوانید:
http://shahrestanadab.com/Content/ID/7258کانال تخصصی کتب
#شعر و
#داستان:
@ShahrestanAdabPub