#فضاهای_بی_دفاع_شهری🔻یکی از مهم ترین مسائل شهری به ویژه در کلان شهرها، مسئله «جرم» و «ناامنی» است. همه ساله هزاران تن قربانی خشونت های پیدا و پنهان می شوند. تهدیدهای ناشی از دریافت و احساس ناامنی به وسیله اقشار مختلف
اجتماعی به خصوص زنان، کودکان و سالمندان، در بسیاری از فضاهای شهری کشور ما امری انکارناپذیر است.
محققان عرصه جرم شناسی و مطالعات شهری به این نتیجه رسیده اند که با تأثیر گذاردن بر محیط فیزیکی و موقعیت بزهکار و بزه دیده، با هدف دشوار یا سلب نمودن امکان وقوع جرم و کاستن از جاذبه های محیطی بزهکاری می توان از آمار جرایم کاست.
#امنیت #اجتماعی و به طور کلی امنیت ارتباط مستقیمی با فضا و ساخت وساز شهری دارد.
فضاهای نامناسب شهری، فضاهای بی دفاع، محلات نا امن، شهرهایی با معماری صرفا مردانه، همه و همه از عوامل تهدید کننده امنیت شهری و
اجتماعی هستند.
فضاهای شهری جرم زا تحت عنوان فضاهای بی دفاع شهری نیز یاد می شوند که به لحاظ تعریف می توان گفت نسبت به سایر فضاهای شهری قابلیت بیشتری برای بروز جرم دارند.
این فضاها محصول تعامل پیچیده ای هستند که فقدان موانع نمادین و واقعی، عدم تعریف حوزه ای مشخص و امکانات نظارتی اعم از نظارت طبیعی
اجتماعی و فیزیکی، موجب شده میزان جرایم و آسیب های
اجتماعی در آنها قابل توجه باشد. ویژگی اصلی فضاهای بی دفاع شهری، فقدان یا کاهش امکان نظارت
اجتماعی و ایجاد امنیت برای وقوع انواع آسیب های
اجتماعی و جرایم است.
چند مورد از کم ضررترین تا پر ضررترین کژکارکردهای فضاهای بی دفاع عبارتند از: حاشیه نشینی، کارتن خوابی، گذاشتن زباله، ادرار در فضای باز، تکدی، محل تجمع ولگردان، انواع سرقت ها، تعرض به دختران و زنان، و قتل.
نمونههایی از فضاهای بیدفاع شهری می توان موارد زیر را برشمرد:
1- فضای بیدفاع ممکن است در تقاطع دو بزرگراه شکل گیرد. ظاهرا هر لحظه دهها خودرو از محل عبور میکنند ولی آنها عامل مناسبی برای نظارت
اجتماعی تلقی نمیشوند و چه بسا در روز روشن و در مقابل خودروهای عبوری گوشهای از تقاطع دو بزرگراه، محلی ناامن برای حتی چند دقیقه باشد. در این فضاها رفت و آمد عابر پیاده محدود و عوامل دیگر نظارتی نیز وجود ندارند.
2- فضاهای مجاور کاربریهای بزرگ ولی کمرفت و آمد.
بطور مثال پیادهروی مجاور یک کارگاه بزرگ در بافتهای شهری که میتواند در طول یک مسیر 200 متری فقط از یک دیوار یا نرده طولانی تشکیل شود.کافی است که در سوی دیگر خیابان هم شرایط مشابهی وجود داشته باشد مثلا رودخانه یا درختکاری بدون کاربرد
اجتماعی. این فضا حتی اگر در مرکز بافتهای شهری قرار داشته باشد، به دلیل فقدان عناصر نظارتی در ساعات کم رفت و آمد بهترین شرایط را برای مهاجمین فراهم میکند.
3- فضاهای مجاور ساخت و سازهای نیمه کاره و بخصوص رها شده. این فضاها اغلب جایگاه امنی برای خلافکاران است و طبعا کمینگاه مناسبی برای آنکه در ساعات کم رفت و آمد مورد استفاده برای حمله قرار گیرد.
4- جنگلکاری هایی که از یک سو به حاشیه بزرگراهها مجاور هستند و از سوی دیگر فضاهای مسکونی میباشد. عبور پیاده از فضای سبز فوق برای دسترسی سریع به بزرگراه(با هدف دسترسی سریع ) و انتظار برای استفاده از خودروهای عبوری جهت سفر نیز خود محل مناسبی برای سوءاستفاده مجرمین است.
تقسیم بندی انواع فضاهای بی دفاع شهری
مصطفی پودراتچی در پایان نامه خود با عنوان فضاهای بدون دفاع به شناسایی و دسته بندی انواع فضاهای بدون دفاع می پردازد. وی فضاهای بدون دفاع را با توجه به ساختار و فرم فیزیکی در قالب 10 گونه شناسایی می کند:
1. عدم ارتباط بین فرم وعملکرد فضا
2. نداشتن متولی یا عدم حضور مالک
3. عدم رویت بصری
4. کنج ها
5. زیرگذرها وزیر پله ها
6. ساختمان های نیمه تمام و رها شده یا متروکه
7. طرح های در دست اجرا
8. نبود روشنایی
9. فضاهای بدون کارکرد یا بدون کارکرد مناسب (از نظر زمانی)
10. سطوح فرو رفته و برآمده به صورت افقی یا عمودی
منبع:
درآمدی بر فضای بی دفاع شهری، مرتضی قلیچ و حسن عماری، تهران: تیسا، 1392
https://t.center/Shahr_Zanan