سیری بر مسائل وادبیات زنان.

#باغ_سپیداران (۱٢)

قسمت دوازدهم: #روح_انگیز

"صدیقه سامی‌نژاد" معروف به #روح‌انگیز (۱۲۹۵–۱۳۷۶) نخستین هنرپیشه زن اولین فیلم ناطق ایرانی به نام "دختر لر" است. پیشه اصلی او پرستاری بود.
سامی‌نژاد در روز ۳ تیر ۱۲۹۵ در شهر بم در استان #کرمان متولد شد و در سال ۱۳۰۸ به همراه همسرش دماوندی که در استودیو امپریال فیلم بمبئی به کار اشتغال داشت به هندوستان مهاجرت کرد و پس از ۱۸ سال به ایران بازگشت. وی به دلیل بازی و ظاهر شدن بدون حجاب در سینما مورد انتقاد شدید خانواده اش قرار گرفت و مجبور شد سختی های زیادی را پشت سر بگذارد.
وی در سال ۱۳۴۹ در مستند "سینمای ایران از مشروطه تا سپنتا" بخشی از این مصائب را شرح داد و گفت که همه جا همراه با محافظ میرفته تا مبادا مردم به او سنگ پرتاب کنند و به تلخی گریست.

روح‌انگیز سامی‌نژاد تا اواخر عمر در خیابان پاسداران تهران، سروستان ششم زندگی می‌کرد و روز دهم اردیبهشت ۱۳۷۶ در تهران در سن ۸۱ سالگی درگذشت و در بهشت زهرا به خاک سپرده شد.

در دوازدهمین قسمت از مجموعه "باغ سپیداران" با زنده یاد #روح_انگیز بیشتر آشنا شوید.

‌@seyribar 💫
•~🍃🌸🌼🍃~•

پروانه امیرافشاری مشهور به #حمیرا در سال ۱۳۲۳ در شهر تهران به دنیا آمد. وی از خانوادهٔ بانفوذ و سرشناس #امیرافشاری، که اصالتی آذری دارند، است.
پدرش از زمین‌داران بزرگ زنجان بود. پدر حمیرا مالک ۱۵۰ قریه و روستا در منطقهٔ شمال غرب ایران بود.
از همان دوران کودکی حمیرا، خانهٔ آنها به افتخار افراد بانفوذ حکومتی، شاهد مراسم بزرگ با حضور هنرمندان نامیِ آن زمان، مانند #قمرالملوک_وزیری، #روح‌انگیز، #بنان، #ملوک_ضرابی و بسیاری دیگر بود که همین انگیزهٔ اولیهٔ دختر خانواده برای روی آوردن به آواز شد.
حمیرا، به دور از چشم پدر و با تشویق همسر روشن‌فکر و تازه از آلمان بازگشتهٔ خود، با نام‌نویسی در آزمون صدا در شورای رادیوی آن زمان، باعث حیرت و تحسین اعضای شورا شد و پس از آن تحت آموزش #علی_تجویدی و #ملوک_ضرابی قرار گرفت.
وی دو سال بعد در ۱۸سالگی به یک خوانندهٔ تمام‌عیار تبدیل شد.
در همان سن آوازی را در دستگاه سه‌گاه با آهنگسازی #علی_تجویدی و شعری از #بیژن_ترقی به نام "صبرم عطا کن" را اجرا کرد که در کتاب ترانه‌های ماندگار این اثر به ثبت رسیده است.
وی به علت مخالفت پدر با نام مستعار #حمیرا فعالیت خود را آغاز کرد اما پدرش صدای دختر خود را می‌شناسد و چون آوازه‌خوان بودن دخترش را دور از شان خانوادگی خود می‌بیند، همه صفحات موجود در بازار تهران را خریداری کرده و در خانه خود انبار می‌کند؛ و همین علت باعث کمیابی صفحات صدای حمیرا در آن زمان می‌شود.

بعد از یک سال درطی یک سفر اروپایی که برای پدر حمیرا پیش می‌آید، حمیرا که از حمایت مادر خود برخوردار بود به کار خود ادامه می‌دهد.
دومین اثر مشترک حمیرا، تجویدی و ترقی ترانه‌ای به نام "سرگردان" در گوشهٔ موالیان از گوشه‌های مهجور دستگاه همایون است.
"پشیمانم" بعداً ساخته شد که به‌دلیل مدولاسیون زیبایی که از همایون به سه‌گاه تغییر مقام می‌دهد و بازمی‌گردد، باعث تحول عظیمی در موسیقی سنتی ایرانی می‌شود.
پدر وی با آگاهی از اثر جدید دختر خود، وی را از خانه طرد و از ارث محروم می‌کند.
بعد از آن وی مدتی را در خانه پسرعمویش که همسر #هما_میرافشار ترانه سرای معروف بود به سر برد تا آنکه با استاد #پرویز_یاحقی ازدواج می‌کند.
حمیرا مدت ۸ سال همسر آهنگساز بنام ایرانی، #پرویز_یاحقی بود که در این دورهٔ زناشویی، آثار ماندگاری را خلق کرده اند.
حمیرا بعد از چند سال، به‌دلیل مشکلات ویژه‌ای که برایش در زندگی پیش آمد، از #پرویز_یاحقی جدا شد.
بعد از طلاق ارتباط هنری حمیرا با پرویز یاحقی به‌طور کامل قطع می‌شود.

همسر سوم وی، که تاجر کراوات بود، پس از انقلاب عملاً بیکار شد.
حمیرا تا اواسط سال ۶۰ خورشیدی در تهران ماند در اواخر سال ۱۳۶۰ به تنهایی به همراه دختر دو ساله‌اش، هنگامه، از مرز افغانستان از ایران خارج شد و به پاکستان رفت؛ از آنجا به اسپانیا و پس از آن به کاستاریکا در آمریکای مرکزی رفت.
وی در کاستاریکا دچار افسردگی شدید شد. به صورتی که مدت یک سال تحت درمان روانپزشک بود. شوهر وی در این میان بدون توجه به همسر و فرزندش مستقیماً به آمریکا مهاجرت کرد.
حمیرا با کمک همسر پسر عمویش، هما میرافشار، به ایالت کالیفرنیا مهاجرت کرد و با حمایت #احمد_مسعود کار هنری خود را از سر گرفت.
در سال ۷۸ خورشیدی به تومور مغزی دچار شد که به‌صورت معجزه‌آسایی از اتاق عمل نجات یافت. وی هم‌اکنون در شهر لس آنجلس زندگی می‌کند.

@seyribar 💫

نوع صدای #حمیرا طبق گفته استادش #علی_تجویدی در محدوده آلتو با قابلیت سوپرانو از ابتدا زیر تا بم قرار می‌گیرد و از بهترین و کمیاب‌ترین نوع صدا می‌باشد.
او شش دانگ کامل صدا را دار است. تحریرهای آوازی وی کاملاً واضح و زیبا و پر قدرت ادا می‌شود.
با تکیه بر نظر استادان فن، حمیرا توانست با ارائهٔ اثری به نام "صبرم عطا کن"، سبک تازه‌ای را در موسیقی سنتی ایران در موسیقی کلاسیکِ دههٔ ۴۰ پایه‌گذاری کند و طراوت و تازگی خاصی به موسیقی سنتی ایران ببخشد.
استاد #غلامحسین_بنان صدای #حمیرا را ملکوتی و سحرآمیز توصیف کرده است.
ترانه‌های #حمیرا تا سال ۱۳۵۷ بیشتر در مایه موسیقی دستگاهی و موسیقی سنتی بود، بعد از انقلاب ایران وی در کنار خواندن آوازهای اصیل ایرانی به موسیقی تلفیقی (پاپ سنتی) هم روی آورد.

در سبک خواندن حمیرا ویژگی‌های مکتب آوازی اصفهان بیشتر از مکتب آوازی تهران غلبه دارد. مهمتر از آن، حمیرا توانسته است در طول بیش از نیم قرن فعالیت هنری، همیشه در اوج بماند و جزء چند ستارهٔ مطرح و ماندگار موسیقی ایران باشد.
تحریرها، ویبراسیون تحریرها و صدای پر احساسی که مفهوم واژه‌ها و ترانه‌ها را به زیبایی فضاسازی می‌کند، از دیگر ویژگی‌های صدای حمیرا می‌باشد.

@seyribar 💫
•~🍃🌸🌼🍃~•

@seyribar 💫
#سیری_برمسائل_وادبیات_زنان

بانو #دلکش

( زادهٔ ۳ اسفند ۱۳۰۳ بابل -- درگذشتهٔ ۱۱ شهریور ۱۳۸۳ تهران) #خواننده موسیقی #سنتی، #فولکلور و #پاپ

از بانو دلکش با عناوینی چون
#حنجره_طلایی ؛ #بانوی_آوازایران و
#آتش_کاروان_هنر نام برده شده است.
نام اصلی #دلکش «عصمت باقرپور پنبه‌ فروش» بود. او از کودکی استعداد خوانندگی خود را نشان می داد و هر جا که بچه‌های محل جمع می شدند، شروع به خواندن می‌کرد. وی در کودکی به مدرسه نرفت و هنگامی که ۱۲ ساله شد، پدرش درگذشت. مادرش که در کنار او دارای شش دختر و سه پسر دیگر بود، او را نزد دختر ازدواج کرده اش به تهران فرستاد.
عصمت ۱۲ ساله بود که به دبستان رفت اما خیلی زود خود را به کلاس پنجم رسانید.
کشف استعداد : وی در ۱۷ سالگی به کلاس پنجم دبستان رسید. در آن زمان دانش‌آموزان پنجم و ششم دبستان هفته‌ای یک ساعت کلاس موسیقی داشتند و به آن‌ها سرودهای میهنی آموزش داده می‌شد. روزی در همین کلاس‌ها، به همراه دیگر شاگردان در حال خواندن سرود بود که آموزگار موسیقی، #ظهیرالدینی که ویلونیست هم بود، وی را صدا زد و از زیبایی و رسایی صدای او گفت که یک نت بالاتر از همهٔ می‌خواند و از دلکش پرسید که آیا مایل به خواندن در رادیو هست؟ در آن زمان رادیو به تازگی تاسیس شده بود. دلکش با ظهیرالدینی به ادارهٔ موسیقی رفت. در آن هنگام هیئت رئیسهٔ ادارهٔ موسیقی، #روح‌الله_خالقی، #علینقی_وزیری و
#حشمت_سنجری بودند. خالقی پس از شنیدن صدای دلکش، وی را پذیرفت و او را برای آموزش آواز به استاد #عبدالعلی_وزیری، پسرعموی #علینقی_وزیری سپرد. دلکش بسیار زود گوشه‌های موسیقی را آموخت. حدود شش ماه طول کشید تا توانست سراسر دستگاه سه‌گاه را یاد بگیرد اما آموزش آواز سه سال به درازا کشید تا وی دستگاه‌های گوناگون را بیاموزد.

آغاز به کار در رادیو : پس از دوره آموزش، اکنون او آمادگی داشت تا به جمع خوانندگان رادیو بپیوندد. دلکش در آن هنگام ۲۰ ساله بود و کمتر از پنج سال از تاسیس رادیو می‌گذشت. تا آن زمان خوانندگان زن قدیمی چون #قمرالملوک_وزیری، #روح‌انگیز و #ملوک_ضرابی و #روحبخش بانوان آوازه‌خوان پیشرو در رادیو بودند و در این وضعیت که خوانندگان قدیمی همچنان سکان‌دار رادیو بودند، نیاز به صدایی تازه‌ نفس احساس می‌شد. نخستین اجرای دلکش در رادیو در سال ۱۳۲۳ بود. از نخستین باری که صدای او از فرستندهٔ «بی‌سیم پهلوی» در چهارراه سیدخندان تهران پخش شد، توجه همگان را جلب کرد.
هنگام آغاز کار دلکش در رادیو، آهنگسازی برای همکاری با وی وجود نداشت و او نمی‌توانست تصنیف بخواند. بنابراین با توجه به تسلط و مهارتش در خواندن ترانه‌های محلی مازندرانی، تصمیم گرفته شد که برای جبران این کاستی، پس از خواندن هر آواز در رادیو، یک آواز محلی مازندرانی هم بخواند. آواز‌هایی مانند #ربابه‌جان، #مریم‌جان، #زهراجان، #امیری، #رعناجان و... که دلکش این آوازها را از زمان کودکی‌اش در بابل بلد بود و می‌خواند.
روح‌الله خالقی برای آغاز کارش نام هنری «دلکش» را که نام گوشه‌ای از دستگاه ماهور است، برگزید.
دلکش در مدت زمان کوتاهی به جمع بزرگان رادیو پیوست و با خوانندگان بزرگ و نامی ترانه‌های دوصدایی اجرا کرد. صدای او افزون بر حجم بالا، قدرت و گستردگی فراوانی داشت.
دلکش بعد از سالیان زیاد فعالیت هنری، با شروع انقلاب مانند بسیاری دیگر از همکارانش از خوانندگی منع شد و سالیان درازی در افسردگی بسر برد و سرانجام در پی بیماری درگذشت و در امامزاده طاهر کرج به خاک سپرده شد.
‌
@seyribar 💫
#شادی_پشت_در_است
#سیری_برمسائل_وادبیات_زنان