مجله تلگرامی صدای پای آب

#تاملات_محیط_زیستی

🔵🔵🔵 صد ها فرسنگ دور از دموکراسی؛ نگاهی به مفهوم آبادی و آبادانی

✒️نوشته یوسف فرهادی بابادی

@sedayepayeab1

🔴در ۱۵۰ سال اخیر، یکی از مهمترین مفاهیمی که در برساخت تصور ما از دولت نقش داشته است، مفهوم « #آبادی » و « #آبادانی » بوده است. اما نه از آن جهت که آبادی مترادف با مفهوم روستا است و روستایی بودن یکی از مهمترین ارزش های تبلیغی در ۳۸ سال اخیر مسئولان است؛ نه!

📍آبادی و آبادانی از این جهت مهم است که نوعی پیوستگی میان مفهوم عمران، آب، و عدالت وجود دارد که تمام گفتمان های مخالف دولت از آن استفاده کرده اند تا از این طریق دولت را مورد هجمه قرار دهند.

@sedayepayeab1

🔴در سال های قبل از انقلاب، #محمدرضا_پهلوی با تحلیل درستی که از این استراتژی مخالفان داشت تحولی را در عرصه حقوقی ایران رغم زد که خودش آن را انقلاب سفید نامید.

📍 #انقلاب_سفید در زمانه ای که رنگها بسیار معنا داشتند و خود شاه نیز از این معناها بارها استفاده کرده بود واجد معانی سیاسی پیچیده ای بودند. به عنوان مثال شاه با انقلاب سفید تلاش داشت ایده کمونیستی از آبادی و عدالت را به چالش بکشد و به این ترتیب خواست از دهقانی شدن (مائوئیستی شدن ) یا پرولتریزه شدن (تجربه لنینیستی) طبقات اجتماعی سوژه شده توسط مخالفان جلو گیری کند. او می دانست با تقسیم اراضی که قلب اصلاحاتش بود، نگاه مرتجعانه حاکم بر مناسبات خانسالارانه کشور؛ «ارتجاع سیاه»، را در هم خواهد کوبید.

🔴 به نظر می رسد اکثر محاسبات محمدرضا پهلوی بر روی کاغذ درست بود، اما چرا انقلاب سفید، شکست خورد و شاه همچون مغلوبی با پرچم سفید کشور را ترک کرد؟ چرا ایده عدالت که بیشتر از همه روستاییان را جلب کرده بود توانست بسیج اجتماعی مکملی را در شهر ها به وجود بیاورد که منجر به انقلاب شد؟

🔴 در پاسخ به این سوال دو نکته را باید اشاره کنیم؛ اول اینکه روایت های موجود از عدالت و آبادی در زمان شاه چه بودند؟ و دوم اینکه بازخوانی امروزین ما از وضعیت عدالت چقدر مطابق با واقعیت حکمرانی شاه است؟ بگذارید ابتدا به مورد دوم بپردازیم؛ تفسیری که بعد از انقلاب از وضعیت عدالت و ظلم شده است بسیار تفسیری غیر مطابق با حکم رانی شاه بوده است؛ در واقع جور حاکمان بر روستائیان و شهرستانات ، در آن زمان با عنوان فساد و ظلم "حاکم" تعبیر شده است.

📍امروز نیز همین اتفاق در حال روی دادن است؛ در برخی جاها، ضعف قواعد حکمرانی به عنوان ظلم و فساد حاکمیت تعبیر می شود؛ در حالی که عدالت و ضعف حکمرانی دو پدیده جدا از هم هستند و اگر به راستی می خواهیم مسئله شناسی کنیم باید تا این حد دقت را به خرج بدهیم که این دو را یکی فرض نکنیم و مهمتر از همه بدانیم که این نوع تحلیل ها بر ارائه راه حل برای آینده تاثیر می گذارند.

🔴 اما نکته دوم. همانطور که گفتیم یک روایت عدالت، نزد انقلابیون، محصول نبود عدالت بود و روایت دوم عدالت و آبادیی  بود که شاه در مقام عامل انقلابی از آن یاد می کرد. او عمران شهری، صنعتی کردن کشاورزی، خودکفایی در زیرساختهای فولاد و نفت ، صنایع مادر، و صنایع واسط و صنعت توریسم را عدالت زا می دانست.
این امر در طرح آمایش سرزمینی پهلوی این طور خود را نمایش می دهد که محور آمایش سرزمینی، در محوری شمال به جنوب با ساخت کارخانه های صنایع سنگین پوشش داده می شود و اطراف آن باید با توسعه توریسم به سمت شکوفایی اقتصادی پیش رود.

@sedayepayeab1

🔴بسیاری با طرح انقلاب به عنوان یک سد زمانی بر اصلاحات شاه معتقدند شاه وقت کم آورد، اما این تحلیل هنوز پاسخ آن سوال را نمی دهد که چرا عدالت، درست در مقابل تلقی شاه، توانست بسیج اجتماعی ایجاد کند. پاسخ این سوال به نظر من در مفهوم «مقرارت زدایی» و «دی پولیتیزه کردن یا سیاست زدایی از زندگی اجتماعی» است.  فرایند اصلاحات شاه و فرایند ایجاد عدالت نزد شاه به شکل عجیبی متضمن حرکت به سمت مقررات زدایی از جامعه بود؛ همان چیزی که امروز در غالب خصوصی سازی، مسکن مهر، طرح های رنگارنگ جبرانی در حال اتفاق است.

📍 مقررات زدایی برای حاکم راه بی برگشتی است، مانند دروغی است که دورغ های دیگر را در پی دارد. اما اشتباه دومی که شاه مرتکب شد «بستن فضا سیاسی» بود به طوری که منتقدان واقعی سیاست های شاه امکان تغذیه نقد درست و بنیادی به جامعه را نداشتند.

📍شاه به شدت به دنبال ایجاد محدوده حفاظت شده ای برای دست آوردها و عملکرد خود بود. او با این تصور که فقط اوست که می تواند تصویر کلی ایران را بعد از اصلاحات مورد نظر ببیند، راه را بر هر نقدی بسته بود و به این ترتیب جامعه بار سیاسی اش را از دست داد و در شارژ مجدد به یکباره همه چیز از دست رفت.

@sedayepayeab1