📄اختصاصی سیاست‌نامه‌پلاس➕ میدان سرخ: سکوت یک انقلاب🔹 کوته‌نوشتی از سفری کوتاه به مسکو
🖌ویدا یاقوتی
دانش‌آموخته دکتری علم سیاست
▫️ باران در فرودگاه «شرمتیوو» از ما استقبال کرد. هوا سرد بود، اما مسکو، پایتخت افسانه‌ای روسیه، گرمایی عجیب در دل داشت؛ شهری که تضاد میان تاریخ و مدرنیته، شکوه و سخت‌کوشی، و فرهنگ شرق و غرب را در خود جا داده است. سفر کوتاه من تنها برای تماشا نبود؛ به دعوت موسسه پریماکوف برای سخنرانی علمی درباره روابط ایران و روسیه در قرن معاصر، با هیأتی از همکاران برجسته، دکتر محمد کاظم سجادپور، دکتر ابراهیم متقی و دکتر محمود شوری، به این دیار تاریخی پا نهادیم.
▫️اقامتگاه ما، هتل لنین‌گراد، خود یادآور زمان‌هایی بود که مسکو قلب سیاست جهان بود و اینک همچنان در آن قلب تپنده علم و فرهنگ نقش ایفا می‌کند.شب نخست، مهمان سفارت جمهوری اسلامی ایران بودیم. در فضایی گرم و صمیمی، رایزنان و کارگزاران ایرانی پذیرای ما شدند و ضمن پذیرایی صمیمانه، از ضرورت تعامل علمی و فرهنگی ایران و روسیه سخن گفتند.
▫️روز دوم، با عبور از مترو مسکو، شاهکار مهندسی و هنر شوروی، آغاز شد. ایستگاه‌هایش همچون تالارهای هنری، در عین سادگی، درخشش بی‌مانندی دارند. پس از آن، گام در گام تاریخ نهادیم و از میدان سرخ، این نقطه تاریخ¬ساز، بازدید کردیم. میدان، به‌رغم تاریخ خونین و شکوه‌مندش، همچون کتابی گشوده بود که هر سنگ آن فصلی از تاریخ می‌خواند. ساختمان‌هایی که این میدان را در آغوش گرفته بودند، هر یک بخشی از تاریخ این سرزمین را بازگو می‌کردند. در ضلع جنوبی میدان، کلیسای جامع «واسیلی مقدس» با گنبدهای رنگارنگش قرار داشت. این بنا، که یادگار قرن ۱۶ میلادی و فرمان ایوان مخوف است، در نگاه اول به افسانه‌ای خیالی می‌ماند. اما در ضلع دیگر میدان، بنایی متفاوت و پرابهت نظرم را جلب کرد؛ آرامگاه لنین.
▫️در آرامگاه لنین، مردی که روزگاری سرنوشت ملت‌ها را رقم زده بود، سکوتِ ماندگار مرگ را در کنار داستان‌سرایی زندگی به رخ می‌کشید. آرامگاه رهبر انقلاب بلشویکی روسیه، در میانه میدان سرخ قرار دارد. بنای این مقبره، ترکیبی از معماری مدرن و سنگ‌های گرانیتی سیاه و سرخ است؛ گویی نمادی از خوی انقلابی و ایدئولوژی سخت‌گیرانه آن دوران. ظهر، به میزبانی موسسه پریماکوف در رستورانی گرجستانی طعم فرهنگ قفقاز را چشیدیم، جایی که طعم‌ها و رایحه‌ها ما را به یاد همسایگی و اشتراکات فرهنگی منطقه می‌انداخت.
▫️بعدازظهر آن روز، نشست علمی‌ای در موسسه پریماکوف برگزار شد. این نشست فرصتی بود تا درباره یکی از موضوعات راهبردی منطقه، یعنی کریدور شمال-جنوب، سخن بگویم. در سخنرانی‌ام بر اهمیت این پروژه برای گسترش روابط دوجانبه ایران و روسیه و توسعه زیرساخت‌های تجاری و حمل‌ونقل منطقه تأکید کردم. حضار، از استادان و پژوهشگران برجسته، با علاقه و دقت نظراتم را دنبال کردند. تسلط آنها به زبان فارسی، که نشان از علاقه و تلاششان برای فهم عمیق فرهنگ ما بود، شگفت‌زده‌ام کرد.
▫️شام را مهمان همان پژوهشگران و استادان در فضایی صمیمانه صرف کردیم. گفتگوهای ما از مرزهای رسمی نشست‌ها فراتر رفت و به تبادل نظر درباره مؤسسات علمی دو کشور و ظرفیت‌های همکاری‌های فرهنگی و پژوهشی منتهی شد. این دیالوگ‌ها نه تنها پیوندی علمی ایجاد می‌کرد بلکه فرصتی برای آشنایی بیشتر با فرهنگ، هنر و اندیشه مردم روسیه بود.
▫️برخلاف بسیاری از تصورات منفی که درباره روسیه در ایران وجود دارد، برخوردهای آنها بسیار گرم و صمیمی است. روس‌ها نه تنها علاقه‌مند به تاریخ و فرهنگ ایران بودند بلکه به وضوح نشان می‌دادند که به ادبیات و زبان فارسی ارادت خاصی دارند. این تعاملات فرهنگی عمیق و معنوی در دل این دیار بزرگ، همچون پلی برای فهم و ارتباط بین دو ملت مختلف بود. سفر، کوتاه اما پربار بود. مسکو با میدان‌ها، متروها، و مردمانش، نه تنها شهری پرشکوه، بلکه قلبی تپنده برای گفتمان فرهنگی و علمی است. بازگشت به ایران، همچنان در حال و هوای آن باران نخستین، حس امید و اشتیاقی برای ادامه تعاملات علمی در ذهنم کاشت.
🎲@politicalmag
