کانال خبری پان‌ايرانيست

📖 بازخوانی کتاب «خوانش حقوقی از انقلاب مشروطه ایران»

🖌 #امیر_احمدی

بخش 9⃣
کتاب «خوانش حقوقی از انقلاب #مشروطه ایران» (تاریخ مفاهیم و نهادهای حقوق عمومی در ایران) نوشته دکتر فردین مرادخانی به بررسی حقوقی از نهضت #مشروطیت ایران می‌پردازد. نظر به اهمیت این کتاب، در چند بخش به بررسی و بازخوانی آن می‌پردازیم.
@paniranist

در نخستین طرح قانون اساسی به اصول مهمی اشاره شده است که برای نخستین بار در ایران مطرح شده اند. از اینکه جان و مال و عِرض قاطبه اهل ایران از هرگونه تجاوز مصون است و احدی بدون جواز شریعت مطهره و تعیین دیوان حق تجاوز به انها را ندارد که جزو اولین اشاره ها به «اصل قانونی بودن جرم و مجازات» هاست. موارد دیگری هم در این طرح دارای اهمیت هست از جمله به نوشتن مواد قانون به زبان فارسی و اشاره به اینکه کل ایران یک وجود واحد است و همه ادیان و مذاهب در اجرای امور مذهبی خود آزادند.
در نزد روشنفکران هم قانون اساسی مطرح بوده و از میان پدران مشروطیت مهمترین فردی که در باب قانون اساسی تامل کرده و عباراتی نسبتا دقیق نوشته میرزا #عبدالرحیم_طالبوف است. او در تعریف قانون اساسی می نویسد« قانونی است که در آن حقوق پادشاه و تبعه واضح و معین باشند» و پس از پیروزی انقلاب و تشکیل مجلس اول تعریف دقیق تری از این مفهوم ارائه می دهد و می نویسد « ...تا قانون اساسی نوشته نشود سایر قوانین نوشته نمی شود ». در « یک کلمه »‌ میرزا یوسف خان #مستشارالدوله هم اگر چه برای ایجاد قانون به رشته تحریر در آمد، اما اشاراتی به قانون اساسی در آن آمده است.
با پیروزی انقلاب مشروطیت بود که ایرانیان به فکر تدوین قانون اساسی افتادند و مهمترین مباحث در خصوص قانون اساسی و جدال های فکری بین موافقان و مخالفان آن رخ داد. هنوز مشخص نیست که طرح اولین قانون اساسی مشروطیت به دست چه کسانی انجام گرفت. بنا بر قول مشهور طرح اولیه نظام نامه یا قانون اساسی مشروطیت ایران توسط #حسن_پیرنیا #مشیرالملک و همکارانش تهیه شد.
به علت ایرادات متعددی که بر قانون اساسی وارد بود و نقایصی که داشت که حتی در مواردی مواد آن به نظام نامه یا آیین نامه داخلی شبیه بود، متمم قانون اساسی نوشته شد. فکر متمم از سعدالدوله بود . متمم قانون اساسی ۱۵ مهر ۱۲۸۶ در نخستین سالگرد مجلس به تصویب رسید. متمم، متضمن اصول تازه ای بود که می توان به موارد زیر اشاره کرد: به موجب #متمم_قانون_اساسی افراد کشور در برابر قانون مساوی هستند. برخی آزادی های عمومی از قبیل آزادی مطبوعات، آزادی احزاب و جمعیت ها و همچنین آزادی های فردی رسما اعلام شد. اصل تفکیک قوا به رسمیت شناخته شد و مهمتر اینکه قوای حکومت ناشی از ملت شد.
در ایران مجلس موسسانی تشکیل نشد و مجلس اول در حقیقت دو وظیفه داشت؛ هم مجلس موسسان بود و هم مجلس قانون گذاری. از ایراداتی که به قانون اساسی و انقلابیون وارد است اینکه انها می خواستند به یکباره قدرت شاه را محدود کنند. قانون اساسی مشروطه بیش از قوانین بلژیک، بلغارستان، عثمانی و ژاپن قدرت شاه را محدود می کرد . در همه کشورها در نقطه آغاز مشروطه خواهی قدرت شاه را تا حدی محدود کردند و سپس در طول زمان و با کوشش های سیاسی و نیز تاملات نظری قدرت خودسرانه کاملا منتفی شد اما انقلابیون ایران می خواستند یک شبه ره صدساله بروند.
فقیهان هم درباره قانون اساسی موضع گیری کردند وبین موافقان و مخالفان بر سر قانون اساسی جدال فکری رخ داد. ایرادات فقیهان مخالف بیشتر مربوط به اصول ۸، ۱۹، ۲۰، ۱۴ و اصل ۲ بود. اصل دوم به اصرار و مبارزه شیخ فضل الله نوری و طرفدارانش در متمم گنجانده شد . طبق این اصل قوانین قبل از تصویب در مجلس باید توسط هیاتی از علما مورد بررسی قرار گیرند تا با شریعت در تضاد نباشند. #شیخ_فضل_الله_نوری که از مطرح کنندگان این نظر بود خود نیز پیش نویس آن را تهیه کرد. روزنامه #حبل_المتین در نقد اصل دوم نوشت این اصل همانقدر بی معنی است که پنج تاجر، اعتبار تاجری کلیه قوانین که نمایندگان مردم تدوین می کنند را بررسی کنند. آنها معتقد بودند که اگراین مساله پذیرفته شود باید همه صنوف قانون را با منافع و آگاهی های خود مورد بررسی قرار دهند.

#بازگشت_به_مشروطه

👇کانال خبری پان ایرانیست👇
https://t.me/joinchat/AAAAADuh9PTR7tqOh54EqQ