-да юкламаси ва вергул
-да юкламаси жумлага кучайтирув ва таъкид маъносини қўшади. У сўздан чизиқча билан ажратиб ёзилади. Ана шу юклама билан вергул қўллашда кўп хато қилинади.
Қачон вергул ишлатилади?
Вергул ишлатишнинг 7 та асосий қоидасида икки ва ундан ортиқ ёки кетма-кет ҳаракатни ифодаловчи феъллар, бирдан ортиқ кесимлар орасига вергул қўйилиши ҳақида айтгандим. Бу ўринда ҳам худди шу қоида ишлайди:
У китобни қўлига олди-да, ўқишга тушди. Ваъда берса-да, бажармади.
Ўзи докторлар ҳам ваҳимачи бўлади-да, сал нарсага касалхона...
Э. Раимов, Ажаб қишлоқ.
Бир нечта ёки кетма-кет ҳаракат ифодаланмаса, вергул керак эмас:
Бахт билан бахтсизлик етаклашиб юраркан-да доим.
Ў. Ҳошимов, Қалбингга қулоқ сол.
Юклама бошқа сўз туркумларига қўшилганда ҳам вергул ишлатилмайди:
Бундан-да кўпроқ ўқи. Ойдан-да гўзал.
Лекин юклама олган сўз уюшиқ бўлак таркибида ёки ундалма билан келса вергулдан фойдаланилади. Албатта, бу ҳолатда вергул юклама туфайли эмас, уюшиқ бўлак ва ундалма сабабли қўлланади:
Ойдан-да, кундан-да гўзал. Мендан-да, сендан-да ишбилармон.
Шунда иш тез битади-да, оғайни.
📌 Демак:
Шарт ўрнидан турди-да, кетворди.
✅
Дарров ваҳима қиласан-да, ҳали ҳеч гап йўқ-ку!
✅
Ёш бола-да у.
✅
Шарт ўрнидан турдида, кетворди.
❌
Шарт ўрнидан турди-да кетворди.
❌
Дарров ваҳима қиласан-да ҳали ҳеч гап йўқ-ку!
❌
Ёш бола-да, у.
❌
@oriftolib