👥از مشروطهگری تا مدرنیزاسیون رضا خانی؛ ارجحیت توسعهی ملی یا توسعه با چاشنی دخالت خارجی؛ گفتگو با محمد توسلی
📌شرایط فرهنگی-اجتماعی ایران قبل از انقلاب مشروطه در دوران قاجاریه را با سه پارامتر یا محور اصلی میتوان توضیح داد؛ یکی حضور بیگانگان در کشور است. دومین پارامتر استبداد سلطنتی است که شاه خودش را همه کاره و ظل الله میدانست و محور سوم نقش روحانیت است..
📌پارامترهای اصلی که زمینههای کودتای ۱۲۹۹ را فراهم میکند در چند محور میتواند خلاصه شود؛ یکی بحران شدید اقتصادی است که در آن دوران قبل از ۱۲۹۹ دولت فتح الله خان اکبر معروف به سپهدار رشتی، حقوق کارمندانش را به مدت ۸ ماه پرداخت نکرده بود، سپهدار رئیسالوزرا که احمد شاه او را انتخاب کرده بود به قدری ناکارآمد بود که هیچ کس حاضر نبود در آن شرایط بحرانی رئیس الوزرایی را قبول کند. در چنین شرایط بحرانی است که سید ضیاءالدین طباطبایی به احمد شاه فشار میآورد و او به عنوان رئیس الوزرا انتخاب می شود. رضاخان هم شبانه نیروهای قزاق را به تهران منتقل میکند، مردم خواب بودند اما صبح می فهمند که رضاخان حاکم شده و حکومت نظامی شده است. پس از انقلاب ۱۹۱۷روسیه، بلشویکها از ایران خارج شدند و تنها نیروی خارجی که در ایران ماند انگلیسیها بودند که با کمک سید ضیاءالدین طباطبایی توانستند تسلط خودشان را افزایش دهند تا زمینه کودتا فراهم شود. رضا شاه، قلدر و به لحاظ شخصیتی مستبد بود و حتی سید ضیاء را بیشتر از ۳ یا ۴ ماه تحمل نکرد. از سوم اسفند ۱۲۹۹ تا ۱۳۰۴ که رضا خان به سلطنت می رسد ۴ یا ۵ بار دولتها عوض میشوند چون شرایط مملکت بحرانی بود.
📌مهندس بازرگان روایت می کند: «کودتای غافلگیرانه رضاخان که با سربازان خود از قزوین به تهران آمده بودند، روز سوم اسفند ۱۲۹۹، پیش از اینکه مردم از خواب بیدار شوند صورت گرفت، توام با این جریان سید ضیاءالدین طباطبایی به قصر فرح آباد رفت و فرمان رئیس الوزرایی خود را از احمدشاه گرفت. احمدشاه علی رغم تمایلات خود فرمان ریاستالوزرایی سید ضیاء را صادر کرد و رضاخان از احمد شاه لقب سردار سپه یعنی فرمانده کل قوا را گرفت». در خاطرات بازرگان همچنین آمده: «دکتر مصدق، والی فارس طی تلگرافی نسبت به اقدامات دولت اعتراض کرد و استعفا داد و تا پایان حکومت سیدضیاء مهمان ایل بختیار بود». یعنی نوعی مصدق کنار کشید، «روی هم رفته، افکارعمومی در برابر کودتا … نه با شوق و استقبال بود و نه با مخالفت و اعتراض، بدون اینکه از جریانات پشت پرده اطلاع درستی داشته باشند. ابتکار و اختیار کارها را در دست انگلیسیها می دانستند و کم و بیش حالت تسلیم داشتند. البته از احمدشاه و از هرج و مرج اوضاع مملکت دل خوشی نداشتند و منتظر بودند ببینند چه می شود؟» این گزارش کاملا حالت انفعال مردم را نشان می دهد که همه چیز را از بیگانه می دیدند و خودشان را هیچ کاره میدانستند.
📌 توسعه کشور بدون تحول فرهنگی و اجتماعی و توسعه انسانی امکان تحقق ندارد. تمام اقدامات رضاشاه با کمک آلمانیها انجام شده است. برای این طرحهای عمرانی چقدر نیروهای انسانی ایرانی درگیر این کار شدند؟ آنها عمدتا در اختیار کارشناسان خارجی بودند و بعدها حتی در سال1346 در دورهای که خود من از خارج برگشتم مشاورین ما همه خارجی بودند و ما مشاورینی که در داخل توانمند باشند نداشتیم.
📌رضاشاه انحرافی در مشروطه ایجاد کرد. مردم در انقلاب مشروطه دنبال این بودند که ظل الله و شاه نباشد و مردم حاکم باشند، مردم تا آزاد نباشند نه استقلالی وجود دارد و نه توسعهای می تواند وجود داشته باشد و اگر هم وجود داشته باشد شکلی و سطحی است، رضا شاه تمام مطالبات انقلاب مشروطه را کنار میگذارد و دنبال یک تحول ساختاری و سطحی می رود.
🔗لینک متن کامل
#انقلاب_مشروطه #رضاخان #قاجار #محمد_مصدق #مدرس #محمد_توسلی #مهدی_بازرگان#مهسا_امینی#محسن_شکاری#نه_به_خشونت#زن_زندگی_آزادیhttp://www.nedayeazadi.net/1401/12/43431🌍ندای آزادی در شبکه های اجتماعی:
Instagram/ Face Book/ Twitter/ Telegram/ Aparat / Youtube : nedayeazadinet
🆔@nedayeazadinet | ندای آزادی