مقایسه داستان لیلی و مجنون با
خسرو و
شیرین:
در مقایسه داستان لیلی و مجنون از نظامی گنجوی با
خسرو و
شیرین، از همین شاعر،
خسرو و
شیرین در مکانی سرسبز و خرم اتفاق میافتد، اما لیلی و مجنون در صحرای خشک عربستان. ایرانیان مردمانی شاد و شادخوار، ثروتمند، اهل رزم و بزم و میگساری و شکار بودند، در حالی که اعراب به تعصب و خشکمغزی معروف بودهاند.
در
خسرو و
شیرین، زن نقش اول را در انتخاب همسر و حتی حکومت دارد. زنان دوش به دوش مردان و همسان با آنان به حکمرانی، بزم و شادی، شکار و سرگرمی میپردازند و در عین حال گوهر عفاف خود را پاس داشته و با عزت نفس و شخصیت مساوی مردان به سر میبردند؛ مثلاً در داستان
خسرو و
شیرین،
شیرین خود به تنهایی به شکار رفته، به تنهایی سوار بر اسب سوی تیسفون میتازد، بر تخت سلطنت مینشیند، و در عین حال، در برابر کامخواهی
خسرو مقاومت کرده و گوهر عفاف خویش را پاس میدارد.
شیرین خسرو را به بازپسگیری تخت و تاج تشویق میکند و سرانجام هم بدون ازدواج و کابین درخور هرگز تن به ازدواج به
خسرو نمیدهد.
شیرین در نهایت در راه عشق با شجاعت و ایثار خود را فدا میکند.
در مقابل، لیلی زنی بینوا و تحت ستم است که جز آه و اشک نصیبی ندارد و حتی به او اجازهٔ دیدار مجنون هم داده نمیشود. لیلی از حق انتخاب همسر محروم است، چه رسد به شکار و بزم و حکومت و رقص و غیره. در داستان
خسرو و
شیرین، علم و حکمت و دانش و اخلاق ایرانیان باستان تشریح شده، در حالی که در لیلی و مجنون از این سخنان خبری نیست. بلکه تعصب و غیرت و گاه جوانمردی و مروت دیده میشود. داستان
خسرو و
شیرین سراسر امید و شور و شوق است، در حالی که داستان لیلی و مجنون سراسر درد و داغ و سوز و هجران، در جامعهای که عشق در آن حرام است و جرم زن خیمهنشینی و خانهنشینی که حق انتخاب ندارد.
#نظامی_گنجوی#خسرو_شیرین#لیلی_مجنون#ایرانیان#اعراب