بترس از تیربارانِ ضعیفان در کمینِ شب
که هرکه ضعف نالان تر قویتر زخمِ پیکانش
حذرکن ز آهِ مظلومان که بیدار است خون باران
تو خوش خفته به بالینِ تو آید سیلِ بارانش
« #رضاقلی_خان_هدایت »
این شعر از رضاقلیخان هدایت به طور نمادین درباره ظلم و عواقب آن هشدار میدهد. شاعر با بهرهگیری از تصاویر قدرتمند و استعارههای بلیغ، ظلم به افراد ضعیف و بیپناه را نکوهش میکند و بر عواقب دردناک و اجتنابناپذیر چنین رفتارهایی تأکید دارد.
🔍 تحلیل بیت اول:
بترس از تیرباران ضعیفان در کمین شب
که هرکه ضعف نالانتر قویتر زخم پیکانش
در این بیت، شاعر به کسانی که به افراد ضعیف و مظلوم ستم میکنند هشدار میدهد. «تیرباران ضعیفان» کنایه از آزار و اذیت مظلومان است. اما نکته مهم اینجاست که شاعر میگوید هر چه شخصی ضعیفتر و بیپناهتر باشد، اثر آه و نفرین او (که همان زخم پیکان است) شدیدتر خواهد بود.
🔍 تحلیل بیت دوم:
حذر کن ز آه مظلومان که بیدار است خونباران
تو خوش خفته به بالین تو آید سیلِ بارانش
در این بیت، شاعر به مفهوم سنتی و اخلاقی «آه مظلوم» اشاره میکند. او میگوید کسانی که بر مظلومان ستم میکنند، شاید در ظاهر بیخیال و آسوده باشند («تو خوش خفته به بالین»)، اما آه و ناله مظلومان به شکل سیلی ویرانگر بر سر آنان فرود خواهد آمد. «خونباران» استعاره از انتقام طبیعت یا عدالت الهی است که همیشه بیدار است و روزی گریبانگیر ستمگر میشود.
💡 پیام کلی شعر:
این شعر به ما یادآوری میکند که ظلم و ستم، حتی اگر در خفا صورت گیرد، بیپاسخ نمیماند. آه مظلوم نیرویی دارد که میتواند زندگی ظالم را نابود کند، هرچند که او در ابتدا به عواقب آن آگاه نباشد. شاعر با استفاده از واژههایی چون «کمین»، «تیرباران»، «خونباران» و «سیل باران» حس خطر و هشدار را به خواننده منتقل میکند و بر اهمیت پرهیز از ظلم تأکید دارد.
🌱 مفهوم اخلاقی:
ظلم کردن به افراد ضعیف و بیپناه، عواقب سنگینی دارد.
آه مظلوم بیپاسخ نمیماند و روزی دامنگیر ستمگر میشود.
عدالت الهی همواره بیدار است و هیچ ظلمی از چشم آن پنهان نمیماند.
این شعر به زبان ساده هشدار میدهد که هر عملی، واکنشی در پی دارد؛ بنابراین بهتر است از هرگونه ستم و بیعدالتی پرهیز کنیم.
@mahfelshearvaava