خبرمازندران 🇮🇷🇮🇷

کلمات و واژگان و اصـطلاحات مربـوط به
«دست، دَس» در زبان محلی هزار جریبی یا تَبَری مازندران(بخش دوم)


🍀دَست کیسه ( دَس کیسه) : کیسه ی کوچک (شبیهِ خورجینِ کوچک از وسط نصف شده ) از جنس پارچه سفید ململ  گلدوزی شده یا با نخ کاموا بافته شده ، که قرقره های نخ  و دیگر وسایل کوچک و ریز را داخلش قرار می دادند و سوزن خیاطی حاوی نخ را به قسمت ِ دنباله آن می چسباندند . دست کیسه در واقع جعبه ابزار ِبانوان هزارجریبی بود . که از قسمت اضافی و دنباله یِ کیسه با دو تا میخ از  دیوار  آویزان میشد .

🍀دَستی بَویئِن هِکاردِن : ( اُگِر ، علاقه مند ، تَن بو ) حیوان یا پرنده یِ اهلیِ رام شده  ، که  برای تغذیه از طریق دست یک فرد  یا صاحبش  عادت کرده است،  هرجایی صاحبش میرود پشت سرش میرود در کنارش قرار میگیرد به صاحبش علاقه و اُنس پیدا کرده است.  تغذیه حیوانات اهـلی و وحشی  برای نجات و نگهداری ِ  نوزادانی که والدینشان را در طبیعت از دست دادند، که باعث بقای نسل انها میشود.

🍀دَس دَستی : با بی دقّتی ، بی ملاحظگی ، با بی احتیاطی ، بدون تمرکز .
(دَس دَستی خاش مال ره از دست هِدامه)

🍀دَست اُ : مقداری آب گرم از  آبی که برای پختِ برنج در دیگ مهیا و آماده شده ( دِسکِئله البته بدون نمک ) ، که کنار گذاشته میشود تا روی برنج آبکش شده ریخته شود نمک اضافیِ برنج ، خارج شود غذا شور نشود.

🍀دَس دِل واز  = دست و دلباز ، سخاوتمند ، بخشنده
🍀دَستِک = میخ چوبی فرو رفته داخل دیوار برای آویزان کردن اشیاء

🍀دَست اِنداز=نرده چوبی
🍀دَسماره،  دَستماره،  دَستمره = کمک کار خانواده و بزرگتر ها و شاگرد ماهر

🍀دَس دَکِته=بیمار محتاج و نیازمند ، اُفتاده

🍀دَس یا دَست بَییته = عاشق یا معشوقی که بنا دلایلی،  از ازدواج با یکدیگر منصرف شدند ، نامزدی را بهم زدند ، از هم دیگر جداشدند. همراه و همسفر خویش را در مسیری  رها کردن و جا گذاشتن و همراهی نکردن و جلو افتادن و تنها گذاشتن(بی وفایی)

🍀دَس رَج= هدف گیری و نشانه گیریِ چیزی با دست. ( با انداختن و پرتابِ سنگ به کمک دست بدون استفاده از هیچ ابزاری میوه را از روی درخت هدف میگیرد می اندازد  یا گنجشک را روی درخت شکار میکند.

🍀دَس پَت = دَست پُخت ، مهارت آشپزی ِ کدبانو ، دارای تجربه و دستور غذایی ویژه

🍀دَس سر بوردِن=مشتاق بودن برای چیزی

🍀دَستِش = تنگ دست ، وابسته به دیگری ، بیمار نیازمند و محتاج ، مریضی که برای انجام کار روزمره نیازمند به کمک کسی هست

🍀دَس پِه هاییتِن = شروع به استفاده از وسیله یِ نو ، مصرف و استفاده از ظرف و وسایل و لباسی که به  قبلا خریدیم و جایگزین اجناس و وسایل کهنه و قدیمی کردیم .

🍀دَس نِمِک نِداشّه نِداشته= کنایه از قدر نشناسیِ  افراد ناسپاس که جواب خوبی و لطف را با بدی میدهند

🍀دَس جِه بَر نِنه = یعنی از عهده یِ انجام کاری بر نمی آید ( بی عرضگی )

🍀دَس به دَست هادیم = همکاری کنیم ، مشورت کنیم ( تعاون و کار جمعی تیمی گروهی برای رفع مشکلی)

🍀دَس ره باید مَکِّم ( مُحکَم ) داشتِن = کنایه از قناعت و صرفه جویی ، از مصرف بی رویه و اسراف جلوگیری کردن

🍀دَست دِرِست = نوعی تشکر یعنی کارِت  به درستی پیش برود انجام شود

🍀دَس دِنگُوئِن = دست انداختن ، مسخره کردن

🍀دس چین هِکاردِن = دست چین کردن ِ میوه و چیزی
🍀دس به آب( دَستاب) بُردِن =( بَخشِنِنی) برای رفع مزاج به دستشویی یا توالت یا مُستراح  رفتن

🍀دَس لَوِه = دیگ و قابلمه ای که بیشتر از دیگر دیگ ها ،کدبانو و مادر هزارجریبی  از آن  استفاده میکند . دیگی که مدام دم دست باشد و بیشتر کاربرد دارد.

🍀وَردَست = بشقاب کوچک میوه خوری ، شاگرد و کمک کار ِ استاد

🍀زیردَستی = بشقاب پیش دستی،
بشقاب کوچک برنجی، استکان و نعلبکی داخلش قرار می گرف.

🍀دَس بِراس دَس بِراست بَویئِن ،دست بِلِند هِکاردِن ،= حالتِ بالا آوردن ِ دو دست جهت آماده درگیری
🍀دست دله می نداشتن=بی پول بودن
🍀دستی بخواه بویئن=طلبکار بودن در عوض خوبی
🍀دست میست ادم=خسیس بودن
🍀دست به سرهاکاردِن=دست به سر کردن، از سر خود وا کردن
🍀دست به سیاه و سفید نَزِنده=کاری انجام نمی دهد، تنبل بودن
🍀دست به دامِن بویئن=التماس وخواهش کردن

🍀دست کج=دزد، کسی که دستش کج است و چیزی را از روی مرض برمیدارد.

🍀خاش دست=خوش دست، ابزاری که برای کار مفید باشه مثلا چاقو، دهره، داس،تفنگ 

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#هاوست
#هزارجریب
#زبان_مادری
#دست
#بخش_اول
#بخش_دوم

#بخش_دوم
هرچند آمار دقیقی از مهاجرت دانش آموزان مدارس خاص که بعد از ادامه تحصیل در دانشگاه های معتبر در دسترس نیست، ابوالفضل بختیاری به نقل از سید حسین رضوی خسفی به 2 نکته مهم اشاره می کند. نکته اول این که در فنلاند ( که موفق ترین نظام آموزشی دنیاست) هیچ گونه مدرسه ای مانند مدارس تیزهوشان، نمونه و ... که بر اساس امتیازات خاص یا با استفاده از آزمون دانش آموز انتخاب نمایند، وجود ندارد. همچنین در نظام آموزشی فنلاند هیچ گونه رقابت و رتبه بندی وجود ندارد و اصل بر همکاری و عدالت آموزشی است. همچنین نکته جالب تر این که کشور فنلاند در المپیاد ریاضی دنیا از 1965 تاکنون تنها یک مدال طلا و ایران که از سال 1985 حضور دارد 45 طلا کسب کرده است، که به استناد اظهارات آقای بختیاری متاسفانه 77 درصد این مدال آوران، ایران را ترک کرده اند.

رضا عامری، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران (سایت خبرآنلاین به نقل از روزنامه جوان) با اشاره به آمار و ارقام مهاجرت نخبگان در کشور می‌گوید: ((۳۷ درصد از دارندگان مدال المپیادهای دانش‌آموزی در بازه زمانی دهه ۸۰ تا ۹۰ مهاجرت کردند.))

چنین مدارسی که با گزینش و انتخاب دانش آموزان در حال فعالیت هستند ممکن است با ایجاد حس غرور و برتری طلبی در این دسته از دانش آموزان در کنار سخت گیری های زیادی که اعمال می شود باعث دوری آنان از مسائل اجتماعی و روزمره می شود. از طرفی به دلیل توقعات بالای مدارس، اگر دانش آموز نتواند خودش را با شرایط علمی وفق دهد، در کنار افت تحصیلی شدید، ممکن است به آسیب های روحی دچار گردد.

اگر رسالت اصلی نظام آموزش و پرورش را به گونه ای، آماده کردن بچه ها برای زندگی در جامعه بزرگ تردر نظر بگیریم، جداسازی و تاسیس مدارس متنوع، توجه به آمارهای کمی موفقیت ها درالمپیادهای علمی، امتحانات نهایی و قبولی در کنکور  بیش از حد دانش آموزان را در رقابت آموزشی درگیر نموده، هدف را فقط در آماده کردن دانش آموزان جهت دریافت مدارج عالی تحصیلی محدود نموده است، دامنه ی مشکل از این هم فراتر رفته است. متاسفانه چندیست موضوع اجبار و الزام کلیه ی مدارس به ویژه مدارس خاص جهت شرکت در المپیاد علمی دانش آموزی و گسترده شدن دامنه آن با توجه به هزینه های بالای ثبت نام در این تورنمت علمی( مازندران با شرکت 20000 نفر، هزینه ثبت نام 16 میلیارد ریالی)، غیبت بیش از 25 درصد شرکت کنندگان در جلسات آزمون (به دلیل عدم تمایل اولیه)، نتایج آن جز این که تعدادی از دانش آموزان را برجسته کرده تا راحت تر زمینه مهاجرت شان از کشور فراهم شود و برای افراد بیشماری که با عدم موفقیت در این آزمون ها، سرخوردگی و افسردگی را به همراه داشته باشد چیز دیگری نیست. نکته قابل اینجاست به دلیل رقابتی شدن فضای مدرسه، دروسی که مستقیم مرتبط با اهداف یادگیری مهارت های زندکی می باشد فقط در تقویم اجرایی مدرسه ها درج می گردد و عملاٌ هیچ کلاسی در این خصوص برگزار نمی شود. (از جمله: مدیریت خانواده و سبک زندگی، کارآفرینی و تولید، تفکر و سواد رسانه ای، سلامت و بهداشت، هویت اجتماعی و تحلیل فرهنگی )

به عنوان یک معلم با 30 سال خدمت در آموزش و پرورش کشور برای برون رفت و حذف فضای رقابتی و به منزله ایجاد و تقویت شور و نشاط، رفاقت و تشریک مساعی بهتر و بیشترِ دانش آموزان پیشنهاد می شود تا دیر نشده، موارد ذیل در برنامه های کلان وزارت آموزش و پرورش دیده و اجرا شود.

 

حذف هرگونه امتحان، تست در دوره های اول و دوم ابتدایی

حذف کلیه ی آزمون های وابسته و غیروابسته به وزارت آموزش و پرورش ( المپیادهای علمی و ...)

حذف آزمون های مدارس خاص ( استعدادهای درخشان، نمونه دولتی، شبانه رورزی و ...)

محدود سازی تنوع مدارس به سه نوع مدرسه دولتی، غیردولتی و بزرکسالان)

اسماعیل طهماسب پور کریمی

۱۹ بهمن ماه سال ۱۴۰۱ شمسی

🆔 @khabaremazandaran