#مهرگان یکی از کهنترین جشنها و گردهماییهای
#ایرانیان و
#هندوان است که در ستایش و نیایش
#مهر یا
#میترا برگزار میشود.
#جشن_مهرگان قدمتی به اندازه ایزد منسوب به خود دارد تا آنجا که منابع مکتوب موجود نشان میدهد، دیرینگی این جشن دست کم تا دوران فریدون باز میگردد.
#فردوسی بزرگ در
#شاهنامه به صراحت به این جشن کهن و پیدایش آن در عصر
#فریدون اشاره کرده است:
به روز خجسته سرِ مهر ماه
به سر بر نهاد آن کـیانی کلاه
زمانه بی اندوه گشت از بدی
گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوریها بپرداختند
به آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکام
گرفتند هر یک ز یاقوت جام
میِ روشن و چهره ی شاه نو
جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
بفرمود تا آتش افروختند
همه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوست
تنآسانی و خوردن آیین اوست
اگر یادگارست ازو ماه و مهر
بکوش و به رنج ایچ منمای چهر
همانگونه که در گزارش فردوسی دیده میشود، زمان برگزاری
#جشن_مهرگان در آغاز ماه
#مهر و فصل
#پاییز بوده است و این شیوه دست کم تا پایان دوره
#هخامنشی و احتمالاً تا اواخر دوره
#اشکانی نیز دوام داشته است اما از این زمان و شاید در دوره
#ساسانی، جشن مهرگان به "مهر روز" از مهر ماه یا
#شانزدهم_ماه_مهر منتقل میشود.
منسوب دانستن جشن
#مهرگان به نخستین روز ماه مهر در آثار دیگر ادبیات فارسی نیز دیده شده است.
برای نمونه این بیت از
#ناصرخسرو که هر دو جشن
#نوروز و
#مهرگان را به هنگام اعتدالین میداند:
نـوروز بـه از مـهـرگـان، گـرچـه
هـــر دو زمـــانــنــد، اعــتــدالــــی
#ابوریحان_بیرونی در
#التفهیم مینویسد:
#مهرگاه، شانزدهم روز است از مهر ماه و نامش مهر، اندرین روز، افریدون ظفر یافت بر بیورسب جادو، انک معروف است به
#ضحاک، و به کوه دماوند بازداشت؛ و روزها که سپس
#مهرگان است همه جشنند، بر کردار آنچ از پس نوروز بود… و در
#آثارالباقیه آوردهاست که:
#سلمان_فارسی میگوید: ما در عهد
#زرتشتی بودن میگفتیم: خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد؛ و فضل این دو روز بر روزهای دیگر مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهرهای دیگر؛ و بیورسب هزار سال عمر کرد. این که ایرانیان به یکدیگر دعا میکنند که: " هزار سال بزی " از آن روز رسم شدهاست، چون دیدند که ضحاک توانست هزار سال عمر کند و این کار در حد امکان است، هزار سال زندگی را دعا و آرزو کردند.