#گفتوگو_با_اسلامپژوهان (۱۱)
#گزیدۀ_گفتوگو#گزیدۀ_متنی▪️یک عمر تلاش برای خوانش برابریطلبانه از اسلام
در گفتوگو با آمنه ودود
🔅بخشی از مهمترین گفتههای آمنه ودود در این مصاحبه از این قرارند:
🔹در دورۀ دکتری به هرمنوتیک پرداختم و مشتاق بودم قدرت و جادوی کلمات را درک کنم، و اینکه چهقدر میتوانند متغیر و ناپایدار باشند. آدمها میتوانند یک کلمهٔ ثابت را استفاده کنند، ولی منظورشان معانی کاملاً متفاوتی باشد. بهخاطر همین با هم بحث میکنند، اما متوجه نیستند که پیوندشان با تعاریفی که نزد خودشان دارند، همان چیزی است که نمیگذارد گفتوگویی برابر شکل بگیرد.
🔹وقتی کارم دربارهٔ جنسیت در قرآن را آغاز کردم، دیدم که در میان کارهای کلاسیک واقعاً هیچ صدایی از زنان وجود ندارد. منبع ثبتشدهٔ مکتوبی از دورهٔ کلاسیک اسلامی نداریم که صدای زنان باشد، چه رسد به رسالهای کامل. ما همیشه قرآن را از زاویهٔ واقعیات زیستهٔ مردان خواندهایم، اما آنها تمام بشریت نیستند.
🔹مفهوم مردسالاری مختص اسلام نیست و برای هزاران سال سنگوزنهٔ تمام جهان بوده. درنتیجه، فرهنگهای زیادی را تحتتأثیر قرار داده و اصلاً ساده نیست که خود را مثلاً با استفاده از عبارات و اصطلاحات فمینیستی از آن رها کنیم. مردسالاری فرض میگیرد که هروقت دو چیز با همدیگرند، حتماً یکی فوق آن دیگری قرار میگیرد. «مساوات» یا روش
برابریِ توحیدی این است که تنها چیزی که فوق دیگر چیزها قرار میگیرد الله است، و مردانه و زنانه تنها در راستای افقی و دوجانبه میتوانند کار کنند.
🔹من هیچ وقت نگفتهام که باید از تفسیر آیههایی مثل ضرب زنان دست برداریم یا باید کنارشان بگذاریم. میگویم اگر فقط قرائت هژمونیک از آنها را در نظر بگیریم، نمیتوانیم برای انجام رسالت قرآنی برای اسلام عمل کنیم. ما آیۀ ضرب زنان را دربارهٔ خانوادهمان بهکار نمیگیریم، چون مطابق عدالت و کرامت انسانی نیست و نهتنها واقعیتهای ما بلکه اسلام را نقض میکند.
🔹 در قرآن موقعیتهای زیادی برای رفع بردگی و آزادی بردهها وجود دارد، اما فقط یک شرط برای برده گرفتن هست و آن اسیر جنگی است. خرید و فروش برده در قرآن وجود ندارد، اما این بخشی از فرهنگ بوده و ما همان را ادامه دادیم. اما دنبالکردن خطسیر معنایی در قرآن نشان میدهد که ما قرار نبوده انسانهای دیگر را به بردگی بگیریم. حتی اگر این کاری باشد که در زمان نزول قرآن انجام میشده.
🔹قرآن در مسئلۀ جنسیت دوقطبی نیست؛ زبان عربی دوقطبی است و قرآن بر پیامبری عربزبان نازل شده که عربی حرف میزده. من باور ندارم که هیچ زبانی، ازجمله عربی، آسمانی و الهی باشد. امر الهی فرازبانی است، فراتر و والاتر از تنها یک زبان؛ آنوقت آن فرازبان از فیلتر زبانهای مختلف انسانی گذشته است.
🔹طرحی آنلاین راه انداختهایم با عنوان «مطالعات و الهیات اسلامی کوئیر». میخواهیم تابو انگاشتن برخی مباحث را کنار بگذاریم اما مسئلۀ اساسی کرامت انسان را حفظ کنیم. ما اکنون در زمانهای زندگی میکنیم با تعداد روزافزونی از افراد با گرایشهای
جنسیتی متفاوت. یا اسلام جهانشمول است و برای همهٔ مردم، یا فقط برای دگرجنسخواهان است که در این صورت «کرّمنا بنیآدم» دیگر معنایی ندارد.
🔹ایدهٔ تنوع
جنسیتی فقط به عمل جنسی محدود نیست. سکسوالیته باید در رابطهای سالم قرار بگیرد با نیایش ما، خانوادهٔ ما، رفتار ما با دیگران و رفتار دیگران با ما. بنابراین، من تلاش کردم آن را از محدود شدن به این موضوع فراتر ببرم که خیلی هم بحثبرانگیز است.
🔹من هیچ وقت طرفدار پوشش اجباری نبودهام. عاملیت و کرامت زن در این است که به او حق انتخاب بدهیم، صرفنظر از نوع انتخابش. من در موقعیتهای سیاسی بهشکلی لباس میپوشم که نشانگر مسلمانبودنم باشد و همینطور در رویدادهای عمومی. این انتخاب من است.
🔹همهٔ فمینیستهای مسلمان لزوماً فمینیست اسلامی نیستند. برخی فمینیستهای مسلمان، درواقع، مسلمانهای فمینیستاند و به فمینیسمی سکولار بلکه ضدِدین معتقدند. من مشکلی با این موضوع ندارم، اما این فمینیسمِ من نیست. من فمینیسم خودم را از مطالعه و باورم به اسلام بهدست آوردهام. فمینیسم اسلامی از منابع اسلامی استفاده میکند تا ایدهٔ
برابری و ارتباط متقابل و کرامت انسانی را ترویج کند. من نمیتوانم در فعالیتم از فمینیسم سکولار و ضدِدین استفاده کنم. این انتخاب شخصی من است.
✔️ نسخۀ کامل این مصاحبه را در حسابهای دورنما دنبال کنید:
🔻نسخۀ متنی در
تارنما |
تلگرام🔻نسخۀ صوتی در
شنوتو |
کستباکس 🔻نسخۀ تصویری در
آپارات |
یوتوب #آمنه_ودود#فمینیسم_اسلامی#برابری_جنسیتی#با_دورنما_بمانیم @doornamaa