به مناسبت روز ملی سینما
سینما در چشمان کودک قهرماندیده
نقلی از صادق چوبک، نویسنده داستان تنگسیر است که میگوید زمانی که کودکی ششساله بوده در کوچههای محله، زارمحمد را میبیند که با ده پانزده نفر از کنارش گذر میکردند. مردم میگفتند او دو نفر را کشته اما همه او را تحسین میکردند، چون توانسته بود حق خودش را بگیرد و مظلوم نماند.
این تصویر منحصربهفرد از کسی که میتواند شرور و در عین حال مصلح باشد، داستان تنگسیر را میسازد. تصویری که در فیلم تنگسیر امیر نادری هم به خوبی پیدایش میشود، این بار اما نه از دریچه چشم کودک، که خودمان انگار نشستهایم در آن کوچه تنگ و گلی بندر بوشهر و زارمحمد خشمگین با عبای قهوهای و قدمهای محکمش میگذرد. همان حس دیدن یک قاتل، که هم از او میترسیم و هم دوستش داریم. او شمایل قهرمانی را دارد که از دل تحقیرها سر برآورده و یکشبه از مظلوم منفعل به یک دادخواه تمامعیار بدل میشود.
تنگسیر میتواند نقطه شروع خوبی باشد برای پیدا کردن بهترینهای ما از سینمای ایران. ما از سینمای کشوری که مردمش همیشه در حال مبارزه بودهاند چه میخواهیم غیر از ساختن «دیگری»؟ نگاه به این مفهوم اما تمام ماجرا نیست. تصویرهای فراوانی از نزاع با شر در سرتاسر سینما هست، اما آن نزاعی فرم میسازد که در جای درست قرار گرفته تا شخصیت را در موقعیت تصمیم قرار دهد و ابعادش را بسازد.
باشو، غریبه کوچک این نزاع را در منطقه مرزی بین کودکی از جنوب و روستایی در شمال قرار میدهد. اما نهایتا جایگاه دیگری عوض میشود و از باشو به سمت دشمن میرود. در لیلا و کاغذ بیخط یافتن دیگری کمی متفاوت است. در لیلا قهرمان زن منفعل است و میتواند در شعاعش هر چیزی به دیگری بدل شود. اما نهایتا چیزی که او از دیگری برای خود تعریف میکند خودش است. یک «من تندهنده متلاشی» که نهایتا در مقابلش ساکت و منفعل نمیماند و در آن شب ترسناک از خانه میگریزد. دیگری در کاغذ بیخط نیز برای شخصیت رویا، واقعیت است. زنی که رویاهای جهان نویسندگی برایش بهترین مامن است.
علی در فیلم نیاز، حسین سبزیان در کلوزآپ و دیگران در سرخپوست و دیدهبان هر کدام به نحوی با دیگری خود در نزاعند و این نزاع آنچنان در تاروپود بوده که ما بعد از عبور سالها هنوز آنها را به خاطر داریم و فراموش نمیکنیم. نقش محکم و پابرجای داستان مدیون «دیگری»های قدرتمند است که کلمه مشترک همه ما ایرانیان بر پرده سینماست. کلمهای که گویی از کودکی همراه ما بوده و شاید روزی در کوچهای باریک آن را در چشم قهرمانی دیده باشیم.
فیلمهای منتخب: 1- نیاز 2- لیلا 3- باشو، غریبه کوچک 4- مرگ یزدگرد 5- کاغذ بیخط 6- سرخپوست 7- کلوزآپ 8- چهارشنبهسوری 9- تنگسیر 10- دیدهبان
http://fdn.ir/page/256574