با پژوهشگران گروه واژهگزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی در کشف دوبارۀ زیباییهای زبان و ادبیات فارسی همراه شوید.
سروش: cheshmcheragh
اینستاگرام: _cheshmocheragh_
فیسبوک: Persian Terminology
توییتر: persiantermino1
ایتا: cheshmocheragh2
پزشک «ناکدِه» چه کسی بود؟ #حافظ در غزلی سرودهاست: طبیب راهنشین درد عشق نشناسد... . دکتر #محمدامین_ریاحی مفهوم حافظانۀ «طبیب راهنشین» را از مرصادالعباد نجمِ دایه چنین نقل میکند: «... مثل کولیان راهنشین کنار راهها مینشینند و ادعا دارند که با فالبینی دردهای دردمندان را مییابند، و اگر طبیبان دارو میدهند، اینان ناکدهی میکنند (یعنی گَردهای مشکوک و مغشوشی میدهند)». «ناک» یعنی آلوده، آغشته، و هر مغشوشی، یعنی هر چیز که در آن غش داخل کرده باشند؛ بهویژه مشک و عنبرِ مغشوش، و «ناکده» یعنی آنکه ناک فروشد، آنکه مشکِ مغشوش دهد.
منابع: دکتر #احمد_مدنی، طبیبانههای حافظ، شیراز: انتشارات دانشگاه علوم پزشکی شیراز، چ ۱، ۱۳۷۹، ص ۴۵؛ لغتنامهٔ دهخدا
💥آن جوانبخت که میزد رقم خیر و قبول بندۀ پیر ندانم ز چه آزاد نکرد گاهی در شعر حافظ به تعبیری میرسیم که با تحول وضع زندگی بهکلی فراموش شده یا معنی آن تغییر کردهاست... مثلاً وقتی سائلی از کسی چیزی طلب میکرد، از گفتنِ «نه» اکراه داشتند، میگفتند: «خیر»، یعنی خدا خیرت دهد، ما چیزی نداریم بدهیم. از بیت حافظ چنین برمیآید که وقتی خواجهای میخواست غلامانی را آزاد کند، فهرستی از نامهای آنان را به نزدش میبردند. او در برابر اسم آنان که میخواست نگه دارد رقم قبول میزد، و آن عده پیران و ازکارافتادگان را که میخواست آزاد کند، مینوشت خیر؛ یعنی خدا خیرشان دهد. (برگرفته از: #محمدامین_ریاحی، گلگشت در شعر و اندیشۀ #حافظ، تهران: علمی، چاپ دوم، بهار ۱۳۷۴، ص ۱۰۳ و ۱۰۴) @cheshmocheragh