بریده‌ها و براده‌ها

🔻جهان‌بینی یک‌سویهٔ هانس روسلینگ🔻

🔹 متاسفانه کتاب «واقع‌گرایی» مبتنی بر مجموعه‌ای از آمارهای شدیداً جهت‌دار است که آن‌ها را به عنوان حقیقت‌هایی دربارهٔ توسعهٔ جهانی به مخاطب ارائه می‌دهد. در این کتاب خبری از تحلیل روندهای منفی نیست و همچنین از تحلیل موضوعات دشوار—مانند عواقب اکولوژیک شیوهٔ فعلی رشد اقتصادی و خطرات ناشی از رشد ادامه‌دار جمعیت جهان—طفره می‌رود.

🔸نقد من بر سه ایراد بزرگ کتاب متمرکز است:
🌀 اولین ایراد بزرگ کتاب این است که نمونه‌های آماری آن گزینشی و جهت‌دار هستند و در نتیجه تصویری یک‌جانبه و غیرواقعی از جهان ارائه می‌دهند. این نقطه ضعفی بزرگ برای کتابی است که مدعیِ افشای حقیقت از طریق فکت‌های آماری است. بسیاری از روندهای جهانی آن‌گونه که در کتاب عنوان شده مثبت و یک‌دست نیستند، بلکه باید به عنوان بخشی از واقعیتی متکثر، پیچیده‌ و بعضاً متناقض‌ در نظر گرفته شوند؛ کاری که کتاب انجام نمی‌دهد.

🌀 ایراد دوم به سکوت کامل کتاب دربارهٔ پیش‌زمینه‌ها و تأثیرات اکولوژیکِ نامطلوب رژیم‌هایِ کنونی فن‌آوری و اقتصاد مربوط می‌شود. این موضوع، تحلیل‌های کتاب دربارهٔ روندهای مثبت جهانی را سطحی، نامستدل و در نهایت کم‌ اهمیت ساخته است.

🌀ایراد سوم به نگرش کتاب به مقولهٔ رشد جمعیت مربوط می‌شود که کتاب آن ‌را نه تنها بی‌اشکال می‌بیند بلکه تأثیرگذاری بر آن را نیز ناممکن می‌داند. این نگرش ناقص و مشکل‌دار است و می‌تواند عواقب سیاسی جدی به همراه داشته باشد.

✍🏼کریستین برگرن
مترجم: روزبه فیض
منبع و متن کامل:
http://eco-literacy.net/hans-rosling-one-sided-worldview/

🔻آشنایی با #كتاب «واقع‌گرایی» Factfulness در اپیزود ۱۴ بی‌پلاس🔻
https://t.me/Jaryaann/3221
#تفکرانتقادی #آگاهى
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

🔸مقاومت در برابر جعل و جهل🔸
بخش نخست: ضرورت مقابله با آرزواندیشی و سهل‌انگاری

🔹 اخیرا آهنگی در شبکه‌های اجتماعی تحت عنوان «سرود ملی تاجیکستان» دست به دست می‌شود که در بخشی از متن توضیح آن آمده:
«انگار سرود ملی ایران است! دقیقا با تمام چیزهایی که متعلق به ایرانیان است در دنیا فخرفروشی می‌کنند. یکبار کم است، هزار بار ببینید و لذتش را ببرید:
ما آتش زرتشتیم؛ یک طایفه از توسیم؛ همشهری فردوسی!»

صرف نظر از اینکه مضمون شعر آهنگ (اشاره به شهر و شاعری ایرانی و یا اشاره به نام زرتشت) برای سرود ملی کشوری مستقل، با بیش از ۹۰ درصد جمعیت مسلمان‌، چندان معقول به نظر نمی‌رسد، با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت می‌توان این مطلب را «راستی‌آزمایی» کرد. کافی‌ست ظرف ۳۰ ثانیه سرود ملی تاجیکستان را پیدا کرد؛ ظرف ۲ دقیقه آن‌را شنید و مجموعاً ظرف ۳ دقیقه متوجه جعلی بودن این مطلب شد. اما صدهاهزار نفر، چنین نکرده‌ و نمی‌کنند.

پیوند فرهنگی و ریشه‌های مشترک تاجیکستان با ایران غیرقابل انکار است اما واقعیت این است که در گذر تاریخ، این کشور سال‌هاست که از ایران جدا شده و طبیعی است که در سرود ملی‌اش به عناصر ایرانی اشاره نکند.

🔹 چندی قبل ویدئوی دیگری در فضای مجازی منتشر شده بود با عنوان «تبریک میلاد پیامبر اسلام در ورزشگاه باشگاه بورسیادورتموند آلمان»؛ با کمی دقت در ویدئو واضح بود که:
آهنگی که تماشاگران می‌خوانند به زبان عربی‌ است؛ تبلیغات دور زمین، عربی است و چهره بازیکنان در ویدئو به یک تیم غرب آسیایی شبیه است. بماند که حتی اگر فرضاً یک باشگاه آلمانی تصمیم بگیرد تا تولد پیامبر اسلام را تبریک بگوید، قاعدتاً از نوشتۀ «حبیبی یا رسول‌الله» استفاده نمی‌کند.

در واقع، مکان آن ویدئو، ورزشگاه تیم الاتحاد عربستان (صرفاً با لباس‌هایی زرد و هم‌رنگ لباس باشگاه دورتمند) و زمان آن نیز متعلق به ۲ سال قبل‌ از انتشار مطلب بود. اما آن مطلب با همان توضیح غلط در مجموع حدود یک میلیون بار در تلگرام دیده شده بود.

🔹 اما چرا ما به سادگی چنین جعلیاتی را می‌پذیریم و روزانه ده‌ها مطلب بی‌اعتبار را در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌کنیم و دچار چنین خطاهایی می‌شویم؟
پاسخ ساده و کمی غیرمنتظره است:
چون ما خود می‌خواهیم دچار چنین خطاهایی شویم؛ زیرا این خطاها لذت‌بخش‌اند و برای ما «لذت» مهم‌تر از «حقیقت» است؛ حتی اگر جهلِ ناشی از آن لذت کوتاه‌مدت، در بلندمدت منجر به رنج بسیار ما شود؛ که بارها هم شده است.

در واقع ما دچار «آرزواندیشی» هستیم.
آرزواندیشی (Wishful thinking) یا «پندار آرزومندانه» یعنی آرزو و امور خوشایندِ خود را به باور خود تبدیل کنیم؛ بدون آن‌که دلیل، شاهد یا سند معتبری برای آن داشته باشیم.
ما دوست داریم که در سرود ملی دیگر کشورها به ما ایرانیان احترام بگذارند پس باور می‌کنیم که چنین است. برای ما خوشایند است که تیمی اروپایی تولد پیامبر اسلام را در مسابقه‌ای رسمی تبریک بگوید و به اعتقادات مذهبی‌ ما احترام بگذارد، پس باور می‌کنیم که چنان است.

این الگو البته پدیده‌ای جهانی در فرهنگ عامه است و روزنامه‌نگار بریتانیایی، کریستفر بوکر، آن‌را «چرخه اوهام» می‌نامد که در زندگی شخصی، سیاست و تاریخ تکرار می‌شود. بسیاری از ما ایرانیان نیز از آن دور نیستیم و هر چیزی که آرزوها‌ و امور خوشایندمان را تایید کند بی‌هیچ سنجشی می‌پذیریم. برای همین باور داریم که:
«ایرانیان باهوش‌ترین و مهمان‌نوازترین مردم جهان‌اند»؛ «ایران ثروت‌مندترین کشور دنیا است»؛ «ناسا پر از دانشمندان ایرانی است»؛ «ما شهروندان، در معضلات کنونی کشور هیچ سهم و مسئولیتی نداریم» و ...
گزاره‌هایی که حتی شاید حامل «بخشی» از «واقعیت»‌ باشند اما چون بیانگر آرزوها و امور خوشایند ما هستند، بدون راستی‌آزمایی یا دلیلی موجه و بدون تحقیق و منبعی معتبر، تبدیل به باور مطلق ما شده‌اند. این البته روی دیگر پدیده «خودتحقیری» در بخش دیگری از جامعه است که از تحقیر ایرانی‌ها لذت می‌برند و بی‌هیچ سند و استدلالی، ایرانیان را بدترین مردم جهان می‌دانند.

حال پیشنهاد این است که در مواجهه با مطالبی که روزانه در فضای مجازی می‌بینیم، پیش از باور و بعد هم انتشار آن‌ها، نخست بسنجیم و بیاندیشیم که آیا پشت آن مطلب، منبع مؤثق، استدلال یا میزانی از معقولیت و موجهیت وجود دارد یا نه و آگاه باشیم که مطلبی را چون صرفاً خوشایند ما یا تأییدگر پیش‌فرض‌ها و ذهنیت‌های ما است، به سادگی و با سهل‌انگاری نپذیریم.

https://t.me/etemadpaper/1451
روزنامه «اعتماد»، ستون «جریان» - سه‌شنبه ۳۰ بهمن‌ماه

سرود ملی جعلی و منتسب به تاجیکستان:
https://t.me/top_p/11807
سرود ملی واقعی تاجیکستان:
https://bit.ly/2ScxdYf
ویدئوی جعلی «تبریک میلاد پیامبر اسلام در ورزشگاه باشگاه بورسیادورتموند»
https://t.me/BESTPER/3768
#رسانه #تفکرانتقادی
#وضعیت_امروز_جامعه_ما
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

🔻توانا یکی از پرمخاطب‌ترین موسسات و رسانه‌ها در فضای مجازی فارسی‌زبان است.
در توضیحات سایت توانا آمده است:
«توانا در سال ٢٠١٠ با بودجه اولیه‌ای از سوی دفتر دموکراسی، حقوق بشر و کارگری در وزارت خارجه آمریکا آغاز به کار کرد. این پروژه تا کنون علاوه بر ۱۰ میلیون دلار کمک دولتی، کمک‌هایی از سوی «کمک هزینه ملی دموکراسی»، ... و کمک‌های حیاتی متنوع از سوی گوگل دریافت کرده است.»

🔻مطالب توانا در شبکه‌های اجتماعی توسط افراد دست به دست می‌شود.
این رسانه می‌گوید به دنبال تحقق حقوق بشر در ایران است و در مقام دلسوز مردم ایران با مطالب، اخبار و گزارش‌های خود در حال شکل‌دهی به ذهنیت ایرانیان نسبت به کشور است.
https://t.me/BaanGallery/20
🔻و حال، این بخشی از سخرانی مریم‌ معمارصادقی، موسس توانا در آمریکا است. مریم صادقی در کودکی و در جریان انقلاب ۵۷ ایران را ترک کرده است.
او در این سخنرانی از ایده جنگ و حمله نیروهای خارجی برای تحقق صلح و رفاه می‌گوید!!!
#رسانه #تفکرانتقادی
در «جریان» باشید.
@Jaryaann

«دیدار معاون وزیر خارجه انگلیس با عباس عراقچی»
تصور کنید اگر جای دو معاون وزیر امور خارجه ایران و انگلیس در این صحنه جا به جا می‌شد، چه فریاد وامصیبتایی بلند می‌شد که عزت ایرانی لگد مال شده. اما حالا چه کسی می‌گوید در حالی که ایران میزبان است، میهمان اینگونه در زمان ورود عراقچی جلوی او خم شده؟!
https://bit.ly/2MIMh1H
از #توئيتر فاطمه کلانتری
🔻🔻🔻
🔹 تذکر بالای نکته درستی‌ست که در صورت انتشار تصویری برعکس این به احتمال زیاد شاهد هجمه‌های زیادی مبنی بر این بودیم که «احترام و غرور ایران بر باد رفت» و ... اما مهمتر از این نکته، این است که اصولا یاد بگیریم بدون اطلاع از شرایط و بر مبنای صرفا یک قاب تصویر از لحظه‌ای که تصاویر و لحظات قبل و بعد آن مشخص نیست شروع به قضاوت و صدور حکم در باب آن لحظه و واقعه نکنیم.

🔸کمااینکه شاید در این‌ مورد شخص مورد نظر فقط یک لحظه توجهش به چیزی روی زمین جلب شده و کمی به جلو خم شده است؛ همین!

🔹خلاصه این روزها هرچیزی را زود باور نکنیم.🔹

#تفکرانتقادی #آگاهى
در «جریان» باشید.
@Jaryaann