هست/است: بعضی از فضلا میان این دو کلمه تفاوت قائل‌اند. "هست" را به معنای وجود دارد یا نشانۀ تاکید و "است" را فقط رابطه یا فعل اسنادی می‌دانند و بنابراین جمله‌های زیر از نظر آنها غلط یا لااقل غیر فصیح است: او هنوز جوان هست. به جای او هنوز جوان است. درختی در خانه ماست. به جای درختی در خانه ما هست. این حکم تا اندازه‌ای درست است، زیرا در آثار ادبی فارسی غالباً "هست" به معنای وجود دارد به کار رفته است و اگر هم "هست" به جای "است" به کار رفته باشد، به منظور تاکید معنای جمله است. مثلاً در دو جمله زیر: ۱- احمد عاقل است ۲- احمد عاقل هست جمله ۱ فقط عاقل بودن احمد را خبر می‌دهد و حال آنکه جمله ۲ این خبر را به تاکید بیان می‌کند و گویی به مخاطب اطمینان می‌دهد که در عاقل بودن احمد نباید تردید کرد. با این همه این تمایز معنایی در همه جا و با این دقت مراعات نشده است و در آثار معتبر ادبیات فارسی مواردی را می‌توان یافت که در آنها "هست" و "است" علی‌السّویه به جای یکدیگر به کار رفته‌اند. در مثال‌های زیر "هست" به جای "است" واقع شده است: «ای امام مسلمانان تو را وقت ضعیفی نیست که همزادان تو هنوز جوان هستند.» (به‌جای جوان‌اند) (پند پیران) «هر عماری که پیش می‌آمد عقوب می‌پرسید که: این عماری یوسف هست؟» (قصص قرآن) «من خطا کرده‌ام و مستوجب هر عقوبت هستم که خداوند فرماید.» (تاریخ بیهقی) توان گفتن به مه مانی ولی ماه نپندارم چنین شیرین دهان هست (سعدی) آن دم که با تو باشم یک سال هست روزی وان دم که بی تو باشم یک لحظه هست سالی (حافظ) "است" به جای "هست": «در آدمی بسیار چیزهاست موش است و مرغ است.» (فیه ما فیه) در خراسان شنیده بودم که جزیره‌ای است که زنان آنجا چون گربگان به فریاد می‌آیند‌. (سفرنامه ناصرخسرو) یکی درخت گل اندر فضای خلوت ماست که سروهای چمن پیش قامتش پست‌اند(سعدی) در عبارت زیر همۀ "است"ها به جای "هست" به‌کار رفته‌اند: «هرجا که گل است خار است و با خمر خمار است و بر سر گنج مار است و آنجا که در شاهوار است نهنگ مردم‌خوار است.» (گلستان سعدی) در نتیجه می‌توان گفت که استعمال "هست" به جای "است" و بالعکس غلط نیست اما اگر هر کدام از آنها بر طبق آنچه گفته شد به جای خود به کار رود البته بهتر است. 📖کتاب: غلط ننویسیم، صفحه ۴۱۴ 🖊نگارنده: ابوالحسن نجفی @bazjost_adabi