عصر دلفان

#عیدمرده‌ها(ئید مردیه ل)»

شب قبل از عید نوروز ، عرفه (علفه،elafa)،ئلفه،یا عید مرده ها نامیده می شود.در این جشن مناسب ودر خور مقام مردگان برایشان غذا ، ماکولات و.....که در دنیا مورد علاقه ی آنها بوده است ،تهیه می گردد وضمن خوردن آن برایشان فاتحه خوانده می شود .آب وجارو کردن محیط خانه نیز ضروری است چون مهمان ویژه در راهست.دراین شب هرنوع غذايی که درست شود با اسم بردن هر مرده سهمش در دیگ ریخته می شود ودر پایان مقداری برای گرا رادار ( garâ râdâr) اضافه می کنند.در مورد چای هم به همین منوال است . گرا همان كسي است كه اگر سهميه اي نداشته باشدازخيرات مردگان برمي دارد وآن هارا اذيت مي كند.در زبان لکی از این شخص به عنوان واته استفاده شده است به طوریکه کسی از انجام عملی توسط فردی دیگر جلوگیر کند، به او می گویند: "مگر تو گرا را داریی؟" به گمانم این گرا همان دئوه یا دیو بدیها باشد که در اوستا هم به آن اشارشده است.مردم معتقدند که مردگان چشم به راه خیرات هستند ودر این زمان روحشان به دنیای مادی بر می گردد وبازماندگان خود را می بیند.چنانچه برایش خیرات بفرستند شاد وخوشحال به عالم اخرت بر می گدد وچنانچه بی میلی ببیند غمگین ونفرین کنان باز می گردد.به همین خاطر مردم پس از فاتحه می گویند:"چیه م خیرتو ئی دُما بو"یعنی با دیده ی نیک به ما بنگرید.در ایران باستان مخصوصا در دین زردشتی مردم معتقد بودند که یکی از جنبه های روح مردم به نام فروردین که نگهبان آنان است پس از مرک در اول سا ل ودر هنگام فروردین ماه به جهان باز می گرددتا از خان ومان وبازماندگان دیداری داشته باشد.درایران باستان این جشن همراه دعای مخصوص بر گزار می شده است.

#مهدی_زینی

@asredelfan

‍ بيماري ها در فرهنگ لکی
بيشتر معمرين وافرادي كه پنجاه تا شصت سال قبل را به خاطر دارندبا اسم بيتال وحكيم وبيره دار سر رشته دار جرا آشنايي دارند.كساني كه همه ي امور پزشكي در دستان معجزه گرشان بود.اين افراد اكثر محلي بودند وگاهي نيز به طور دوره گرد در مناطق مختلف مي گرديدند وافراد بيمار را از هر صنفي مداوا مي كردند.براي هر بيماري اسمي محلي وجود داشت ومردم هم بر اثر تجربه به محض ظهور علائم نام بيماري را مي دانستند.بسياري از معالجات پايه واساس درستي نداشت وبيشتر به خاطر اينكه چاره اي ديگر نبود مورد قبول عامه قرار مي گرفت وبرخي هم بر اثر تجربه و پيگيريهاي نسل به نسل موثر واثر بخش بود وسالها مردم با اين روشها بيماران را مداوا مي كردند.در كتاب رد پای پیشینیان نام محلي بيماريها وتا حدودي روشهاي درمان محلي ذكر شده ودر بعضي موارد نام امروزي آنها نيز ذكر گرديده است.صحت وثقم وعلمي يا غير علمي بودن آنها مورد تاييد نيست وفقط به خاطر جنبه ي فولكلور بودن آنها به اين كار پرداخته شده است.
بماركي. bemârki: نوعي دمل بد خيم كه علاج آن مشكل بود.براي درمان آن علاوه بر داروهاي گياهي علاج ژيرك از گن گن بر(gan e gan ber ) كه شامل:گوشت سگ يا لاكپشت بود نيز استفاده مي شد.بعضیها این بیماری را با زردیکه یکی می دانند.در بعضی مناطق لک نشین برای درمان از هندوانه استفاده می کردند ،به طوری که هندوانه را در چند نوبت روی زخم می گذاشتندتا آب هندوانه را به خود جذب کرده واین کار باعث خشک شدن شود.گاهی زخمها ازبین می رفتند وگاهی هم از ریشه کنده می شدوگودی جای آن تا مدتها باقی بود.مردم معتقد هستند که این بیماری با خوردن گوشت گوسفند آلوده به سیاه زخم در انسان ظاهر می شودوگاهی کشنده است.گاهی برای درمان از تنباکو استفاده می شد وآن را در محل زخم قرار می دادند.
#مهدی_زینی



@asredelfan