فلسفه و هنر

▪️ #جان_لاک فیلسوف انگلیسی، محقق و پژوهشگر دانشگاهی و پزشکی بود که، معاشرت او با آنتونی آشلی کوپر (اولین کنت شافتسبری) باعث شد تا عهده دار مسئولیت های #سیاسی شود. بیشتر نوشته های او به دلیل مخالفت با قدرت مطلقه در حکومت، شهرت زیادی دارند. این مخالفت هم شامل افراد و هم شامل نهادهایی از قبیل دولت یا کلیسا می شود. او معتقد است که در پذیرش دعاوی افراد و نهادها، هر فردی باید از روی پژوهش #عقلانی و با توجه به شواهد و مدارک تصمیم بگیرد. در مورد نهادها نیز باید به کارکرد آن ها توجه کرد.

به نظر لاک استفاده از #عقل برای فهم حقایق و تمدید کارکرد درست نهادها، گامی است در جهت بهینه سازی و توسعه زندگی افراد و جوامع، هم از بعد مادی و هم از بعد معنوی. این خود پیروی از قانون طبیعی و تحقق اهداف الهی برای بشر است.

مهم ترین نوشته او یعنی «پژوهش در باب فهم انسانی» به بررسی حدود دانش بشری در مورد خدا، فرد، انواع طبیعی و مصنوع و انواع ایده ها و تصورات، می پردازد. از دیگر آثار مهم او در باب سیاست، دین و آموزش عبارت است از «دو رساله در باب حکومت مدنی» ، «جستارهایی پیرامون تسامح» ، «عقلانیت مسیحیت» و «اندیشه هایی پیرامون آموزش» . در «دو رساله در باب حکومت مدنی» ابتدا به نظریه #حق_الهی که از طرف سر رابرت فیلمر مطرح شده بود اعتراض کرد، و در رساله دوم به بسط نظریه #سیاسی خود پرداخت. آنچه لاک در تقریر نظریه سیاسی خود گفته تا به امروز یکی از مهم ترین گفتارها در تاریخ #آزاداندیشی محسوب می شود، درست به همان گونه که کتاب «پژوهش» در زمره بهترین تصانیف در تاریخ تجربه گرایی جای دارد.


▫حدود فهم انسانی

صرف نظر از بیکن و هابز، جان لاک را می توان نخستین #تجربه_گرای انگلیسی نامید. اگرچه قبل از او برخی اندیشمندان به اهمیت بررسی و تحلیل حدود معرفت انسان اشاره کرده بودند، اما این لاک بود که این پروژه را به نحوی دقیق عملی ساخت. در چهار فصل کتاب «پژوهش» لاک به بررسی منابع و #طبیعت معرفت می پردازد. در فصل اول لاک به این نکته می پردازد که ما معرفتی فطری نداشته و در بدو تولد ذهن بسان لوح نانوشته ای است که تجربه به تدریج به آن شکل می دهد. در فصل دوم لاک تصورات را علل #مادی معرفت به شمار می آورد که این تصورات تماماً از تجربه حاصل می شوند. تجربه بر دو قسم احساس و تأمل است. احساسات، اشیاء و فرآیندهای بیرون ذهن را گزارش می کنند، در حالی که تأمل نحوه کارکرد ذهن را روشن می سازد، لذا تأمل را می توان نحوی از حس درونی به شمار آورد. ما تصوراتمان را یا از طریق احساس، یا تأمل یا هر دو به دست می آوریم. لاک در مورد تصورات تئوری اتمی یا ذره ای را می پذیرد؛ بدین مضمون که میان ترکیب اتم ها برای پدید آوردن اشیاء مرکب و تصورات برای ایجاد تصورات دیگر شباهت وجود دارد. تصورات یا بسیط یا مرکب هستند. ذهن در پدید آوردن تصورات مرکب از تصورات بسیط از حیث فعال خود استفاده می کند. فصل سوم شامل بررسی طبیعت #زبان و ارتباط اش با تصورات و نقش آن در شناخت و معرفت است. طبیعت و حدود شناخت، بحث احتمال در معرفت، ارتباط عقل و ایمان موضوعات مورد بحث در فصل چهارم کتاب است.

نظرات سیاسی- حکومتی

▫️دو رساله درباره حکومت:

مقدمه این اثر پس از متن اصلی، به منظور توجیه «انقلاب گلوریس» در سال ۱۶۸۸ به رشته تحریر درآمد. اکنون ما می دانیم که این دو رساله در طول «بحران محرومیت» ، احتمالاً به قصد تصدیق شورش مسلحانه عمومی که رهبران «حزب کشور» طراحی کردند و به قصد توضیح و دفاع از این طرح انقلابی در مقابل چارلز دوم و برادرش نوشته شد.

نخستین رساله درباره #حکومت، اثری مجادله آمیز است با هدف رد شرح پدر سالارانه «نظریه حقوق الهی پادشاهان» که توسط «رابرت فیلمر» عنوان شد. «لاک» این مجادله فیلمر را که مردان طبیعتاً آزاد نیستند، بعنوان مسأله کلیدی انتخاب می کند.رساله دوم لاک درباره حکومت، نظریه اثباتی حکومت وی را ارائه می دهد. او آشکارا بر این نظر است که انسان ها نباید دچار این عقیده خطرناک شوند که کل حکومت در جهان، صرفاً نتیجه زور و خشونت است. او با ابزاری چند از جمله «فلسفه سیاسی» ، «نظریه حقوق طبیعی» و «قرارداد اجتماعی» سروکار دارد که در قرون هفده و هجده رایج بود. حقوق طبیعی آن حقوقی است که ما به عنوان انسان قبل از اینکه هر حکومت به وجود آید، دارا بوده ایم که حق حیات از آن دسته است. زمانیکه لاک از چگونگی ایجاد حکومت صحبت می کند، معتقد است که افراد فکر می کنند شرایط شان در وضع طبیعی، نامطلوب است و از این رو مایلند که برخی از حقوقشان را به یک حکومت مرکزی با حفظ حقوق منتقل کنند واین نظریه قرارداد اجتماعی است.

شرح های بسیاری؛ برخی محافظه کار، برخی رادیکال بر نظریه حقوق طبیعی و قرارداد اجتماعی در #فلسفه_سیاسی اروپای قرن هفده و هجده وجود دارد.



@art_philosophyy