ادامه از
👆🏼🔍 از پستوبلندِ ترجمه و فرازونشیب انتشار «دائرةالمعارف قرآن» چاپ لایدِن در ایران
✨ معرفی منابع | نقدونظر
🖋یادداشتهای دینپژوهان | حسین خندقآبادی
بخش ۳ از ۳
🔅 [در باب شیوهی تألیف دانشنامهها، و روش نامألوف نقد دانشنامهها، در ایران]
🔻 شیوهای که ما [در ایران] در برخی از دانشنامههای تألیفی، به خصوص در عرصههای مرتبط با دین، پیش گرفتهایم، به دلایل مختلف، به نظر تا حدی وارونه میآید. گذشته از دائرةالمعارفهای عمومی و دانشنامههای مختصر، دائرةالمعارفهای تخصصی قرار است گزارشی از پژوهشهای انجامشده و اطلاعات فراهمآمده باشند. از اینرو، دستکم هر مدخل مهم را کسی عهدهدار نوشتنش میشود که پیشتر پژوهشی در آن زمینه کرده باشد. اما ما به دلیل فقدان چنان سابقهای، ناگزیریم سازمان و بنیادهایی تشکیل دهیم و کسانی را به استخدام درآوریم و بسیاری از مدخلها را به آنها که برای نخستین بار در آن موضوع خاص پژوهش متمرکز انجام میدهند سفارش دهیم.
🔻 البته در عین حال در پی برآوردن اهداف دیگری نیز برمیآییم، از جمله اثبات باورها و نظرات خود، پاسخدادن به انتقادها و شبهات، موضعگیری علیه برخی مطالب دائرةالمعارفهای مشابه غربی، و به چشم آوردن همهی مطالب ریز و درشتی که به نظرمان از چشم سایر دائرةالمعارفها مغفول مانده است. این رسم و راه، گذشته از بار تشکیلاتی و مالیای که به کار تحمیل میکند، به طور طبیعی بر حجم و زمان به بار نشستن کار میافزاید، و مهمتر آنکه با سبک نگارشی دائرةالمعارف و مقصود از پدید آمدن آن نیز ناسازگار است.
🔻 به دلیل همین فقدان شناخت درست از شیوهی دانشنامهنگاری است که برای نمونه در برخی از دانشگاهها نقد و بررسی برخی مدخلهای بلند دائرةالمعارفِ قرآن موضوع چندین پایاننامه قرار گرفته است، نه اصل کتاب یا رساله یا مقالهی نویسندهی آن مدخل خاص که گزارشی از آن را در این دائرةالمعارف آورده است.
🔻 یا باز به دلیل همین انتظار نابجا از دائرةالمعارف است که مجلهای تخصصی با عنوان «قرآن و مستشرقان» پا گرفته است که مطالب آن صرفاً حاصل ترجمه و نقد مدخلهای دائرةالمعارف قرآن است؛ و فراتر از آن، مرکزی در قم بنا نهاده شده است که رسالت خود را فراهم آوردن دائرةالمعارفی قرآنی با نظر به نقد دائرةالمعارف قرآن قرار داده است.
🔻 زمانی پژوهشگران یک نهاد پژوهشی در ایران به خانم مکاولیف، سرویراستار نسخهی کاغذی دائرةالمعارف قرآن، نامهای فرستادند تا ایشان را به استفاده از پتانسیل علمی خودشان تشویق کنند. این اقدامات برآمده از ذهنیتی است که همچنان دوگانهی غرب-شرق در آن نقشی جدی دارد و شکافی عمیق میان خود و غرب میبیند.
🔻 [اما] جریان غالب فضای علمی دنیا به سوی مشارکت جمعی هرچه بیشتر و دخالتدادن متخصصانی برآمده از همان فضاهایی در حرکت است که درباره آنها و آثار و باورهای مردم برآمده از آنها تحقیق میشود... در چنین فضایی است که انتشارات بریل، ناشر دائرةالمعارف قرآن، پس از بررسیِ کیفیت ترجمهی فارسی و تأیید آن، از ناشر ترجمهی فارسی درخواست میکند که طی توافقی دوجانبه نسخهی فارسی را در اختیارش قرار دهد تا مدخلهای آن را در سایت خود به صورت برخط برای فروش عرضه کند. همین شرایط است که برای مترجم نسخهی فارسی دائرةالمعارف قرآن امکانی فراهم میآورد که با توجه به پژوهشهای منتشرشدهی خود، بتواند مدخلی را که ترجمه کرده است از نو برای ویرایش جدید دائرةالمعارف قرآن این بار به قلم خود بنویسد و منتشر کند.
#قرآن #قرآنپژوهی #دائرةالمعارف_قرآن #ترجمه #فارسی #بریل #انتشارات_حکمت #Quran #Quranic_Studies #Trasnlation #Persian #Encyclopaedia_of_the_Quran #Brill🖋 حسین خندقآبادی
@anqanoteshttps://t.me/anqanest/58