آمین

•

در بابِ توپ و استخاره!

ماجرای به توپ بستن مجلس به دست #لیاخوف روسی را در عهد #مشروطه حتمن شنیده‌اید. می‌دانید که به دستور #محمدعلی‌_شاه_قاجار اتفاق افتاد. اما چرا و چگونه؟ خب! دوره‌ کردنش بد نیست:

شاه کشور برای سرکوب مشروطه‌خواهانِ گردآمده در مجلس با توپ! میل به مشاوره می‌کند. برای این‌کار هم البته فرد معتمد و متخصصی دارد، یعنی #میرزا_ابوطالب_زنجانی.
پس به صورت مکتوب از ایشان درباره‌ی به توپ بستن یا نبستن مجلس شورای ملی، درخواست استخاره می‌کند:

"بسم ﷲ الرحمن الرحیم
پروردگارا اگر من امشب توپ به در مجلس بفرستم و فردا با قوه جبریه مردم را اسکات نمایم خوب است و صلاح است. استخاره خوب بیاید و الافلا یا دلیل المتحیرین یااﷲ".

و بعد جواب میرزا ابوطالب یا همان استخاره:
"قل لا تخافا اننی معکما اسمع و اری فاْتیاه فقولا له انا رسولا ربک فارسل معنا بنی اسرائیل.

حکم خداوندی به حضرت موسی و حضرت هارون علیهم‌السلام شد بروید نزد فرعون و بگویید ما فرستاده خدا هستیم بسوی تو، سابق آیه هم می‌فرماید نترسید ما با شما هستیم.. اینکار باید اقدام بشود غلبه قطعی است اگرچه در اول زحمت داشته باشد..."

حالا میرزا ابوطالب زنجانی که بود؟
عالم اصولی و فقیه امامی (۱۲۵۹-۱۳۲۹ق) بود. او با علمای اعلم همعصر خود مانند آخوند خراسانی مخالفت آشکار می‌کرد و برخلاف روحانیون مشروطه خواه مانند سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی در مقابل انقلاب مشروطه از محمد علی شاه حمایت می‌نمود.
در واقعه میدان توپخانه که به کودتای صغیر معروف است تعدادی از روحانیان مخالف مشروطه، شامل شیخ فضل الله نوری، سید علی یزدی، میرزا ابوطالب زنجانی، ملا محمد آملی و دیگران که با دربار محمد علی شاه رفت‌وآمد داشتند همراه با قاطرچیان و مشتی‌ها در زیر چادرهائی که در میدان احداث شده بود جمع و علیه مشروطه فعالیت می‌نمایند. روز بعد روحانیان فوق حضور شاه رسیده و میرزا ابوطالب اظهار می‌دارد: " من از علم جنگ بی‌خبر نیستم اگر امر کنید یک توپ شرپنل ببرند در بیرون دروازه شمیران سوار کرده به بهارستان شلیک نمایند!"...
.

و سرنوشت میرزا ابوطالب؟
کمی بعد به طرز مشکوکی در خانه‌اش کشته شد...
.
•اشاره:
تصویر دستخط محمدعلی شاه و تمثال خودش و میرزا را پایین‌تر ببینید.

• منبع: دایره‌المعارف بزرگ اسلامی


#روزانه
@aminhaghrah

‍ ▪️چرا قزاقها وابسته و ژاندارمها ملی‌گرا بودند؟
[ مقایسه دو نیروی نظامی عصر #قاجار ]

●شکل‌گیری قزاق
#ناصرالدین_‌شاه در سفر دوم خود به اروپا در سال ۱۸۷۸ تحت‌تاثیر رژه قزاقهای روسی و ظاهر آراسته آنها از تزار خواست با فرستادن چند تن از افسران قزاق نیرویی شبیه به آنها در ایران تشکیل دهد. روسها که همیشه درصدد افزایش نفوذ خود در ایران بودند از این مسئله استقبال و افرادی را به ایران برای آموزش اعزام کردند.
وظیفه اولیه قزاقها در ابتدا برقراری نظم در پایتخت و حفاظت از قصرهای سلطنتی بود اما پیوند با منافع #روسیه موجب شد تا این نیرو ضامن تضمین قدرت قاجاریه (به دلیل سیاست روسیه در این زمینه) و حتی در مواردی عامل سرکوب مخالفین نیز باشد.
امین‌الدوله درخصوص وابستگی قزاقها به شاه ایران می‌‌گوید:
«بریگارد قزاق که در زمان ناصرالدین‌شاه بودجه معینی داشته و برحسب ظاهر تحت امر وزارت جنگ بود در دوره مظفری نه به شاه اعتتایی دارد و نه از کسی گوش شنوایی».

◎در آستانه #مشروطه به دلیل مشکلات مالی سالهای قبل نیروهای قزاق تضعیف شده بودند از این رو ممانعت جدی برای مشروطه ایجاد نکردند؛ اما بعد از صدور فرمان #مشروطه، تلاش رهبران آن برای کاهش قدرت قزاقها موجب شد تا این نیروها برعلیه مشروطه‌خواهان فعال شوند. به طوری که سرانجام به رهبری #لیاخوف روسی در به توپ بستن مجلس شرکت کردند.

◎هر چند بعد از انقلاب روسیه به‌تدریج رابطه قزاقها با دولت جدید روسیه قطع شد اما به دلیل روابط نزدیک برخی از سران قزاقها مانند رضاخان با انگلیسیها، این نیرو به سمت این کشور متمایل گردید. به طوری که سرانجام انگلیسیها زمانی که احساس کردند ایران به حکومت مرکزی منسجم برای مقابله با با نفوذ شوروی و کمونیسم نیازمند است، از قزاقها و رضاخان برای تحقق اهداف خود کمک گرفتند. امری که در چارچوب کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ ممکن شد.

●تشکیل ژاندارمری
در زمان مجلس دوم مقرر شد به منظور برقراری امنیت کشور و همچنین اخذ مالیات نیروی ژاندارمری تشکیل شود. ایران برای تحقق این مسئله از افسران سوئدی کمک گرفت. بعد از تشکیل ژاندارمری و اقدامات آنها برای ایجاد امنیت در کشور، احترام عمومی به آنها افزایش یافت. با این حال یکی از مقاطع مهم در دوران فعالیت ژاندارمری دوران #جنگ_جهانی اول بود. در این زمان که کشور ایران با وجود اعلام بی‌طرفی مورد هجوم قدرتهای درگیر جنگ مانند روسیه و انگلیس شده بود، نیروهای ژاندارمری تحت تاثیر افسران سوئدی و همچنین نزدیکی به نیروهای ملی‌گرا با اشتغال ایران مخالفت کرده و مواضع نزدیک به دولت آلمان اتخاذ کردند.
نیروهای ژاندارمری در ابتدا به دلیل شعارهای ملی‌گرایانه افراد موثر در کودتای ۳ اسفند ۱۲۹۹ از آنها حمایت کردند؛ چرا که تصور می‌شد اگر شعارهای ملی گرایانه کودتاچیان محقق شود بسیاری از مشکلات کشور حل می‌شود.

◎بعد از کودتای ۳ اسفند تلاش برای ایجاد ارتش متحد مورد توجه فعالان سیاسی و نظامیان قرار گرفت.در میان جدال بین ژاندارمری و قزاقها، #رضا_خان توانست با با برکناری ماژور کیهان از وزارت جنگ و دادن مسئولیتهای این وزارتخانه به قزاقها، نیروهای ژاندامری را به حاشیه براند. در این بین باید در نظر داشت که چندعامل در موفقیت نیروهای قزاق موثر بوده‌اند:
۱- حمایت انگلیس از قزاقها و بی‌میلی آنها از قدرتگیری ژاندارمها به دلیل رویکرد ملی آنها.
۲-ماهیت وابسته قزاقها.

◎این مسئله سبب می‌شد تا قزاقها همچنان که روزی از روسها تبعیت می‌کردند، بعدها نیز از انگلیسیها پیروی کنند. مسئله دوم نیز بافت ایلی آن روز ایران بود که به تضعیف ژاندارمرها کمک کرد. در واقع به دلیل فشاری که ژاندارمرها بر ایلات برای اطاعت از دولت مرکزی آورده بودند و تلاش برای اخذ مالیات از ایلات، رضاخان توانست با تحریک رهبران عشایر بر علیه ژاندارمری، قدرت آنها را تضعیف کند.

◎رضاخان در مرداد ۱۳۰۰ اعلام کرد که نیروهای ژاندارمری آموزش مناسبی ندیده و به نیروهای بی فایده‌ای تبدیل شده‌اند. از این به بعد او تلاش کرد تا با جذب برخی از نیروهای ژاندارمری و همچنین ورود افراد وابسته به خود به درون این نیرو، ژاندارمری را تضعیف کند. سرانجام رضاخان توانست در دی ماه ۱۳۰۰ فرمان ادغام این دو نیرو را گرفته و تحت همین عنوان افسران و نیروهای همسو با خود را از ژاندارمری بیرون و قزاقها را بر امور نظامی کشور مسلط کند...

●شرح عکس:
رضاخان قزاق، فرمانده تیپ مختلط همدان در میان جمعی از افسران ایرانی و روسی تحت فرمان خود، در روز قبل از کودتای ۱۲۹۹

منبع: موسسع مطالعات #تاریخ معاصر ایران

@aminhaghrah

‍ ◾دوم تیرماه، ۱۰۹ سال از یوم‌التوپ (فاجعه به توپ بسته شدن #مجلس شورای ملی توسط #لیاخوف روسی) می گذرد.
واقعه ای تلخ، بر ضد جنبش #آزادی خواهانه ی ایرانی، که فرمانش را نه بیگانه که شاه مستقر ( #محمدعلی_‌شاه قاجار ) داد و نیروهای بریگاد کُساک روسی مجری اش شدند و با دستگیری و اعدام بزرگان #مشروطه خواه به پایان رسید...

◽پی نوشت:
روایت است در کشاکش نبردِ مجاهدین با قوای دولتی و روسها که پیشرفت مختصری حاصل آمده بود و انگیزه پیروزی هم بسیار بود، آقایان بهبهانی و طباطبایی و برخی علما که در مجلس بودند، عده‌ای را به سنگرها فرستادند و مجاهدین را قسم دادند که برادرکشی نکنند و دست از جنگ بکشند. حتا به جای تشجیع به مبارزه، برای ختم غائله اقدام به خواندن نماز وحشت کردند!

همین منع شرعی سبب شد عده‌ای از مجاهدین گریه کنان سنگرها را ترک کردند و تفنگ‌های خود را دور انداخته، از درب عقب مجلس بیرون رفتند. عده ی اندک دیگر اما ماندند و مردانه تا آخرین ساعت جنگیدند و در راه آزادی شهید شدند.

[ شرح عکس: مجاهدینِ دربند | پبش از اعدام در باغشاه ]

#تاریخ
#قاجار
@aminhaghrah