آمین

‍ ‍ ‍🔻
به یاد آن مبدا!
[ به بهانه‌ی سالمرگ #علی_دریابیگی، سینماگر شهیر اهل انزلی ]

#مهرداد_بهروزی

۲۶سال پیش، لحظاتی پس از حلول سال ۱۳۷۰ علی دریابیگی، دیده از دنیا فروبست.

وی، چونان (اوگانیانس) و (سپنتا)، اضلاع مثلثی بود که اهتمام شان، موجودیت سینما در ایران را پی گذارد.

حاجی میرمحمدعلی‌خان دریابیگی، زاده ی سال ۱۲۸۲ بود در بندرانزلی. درسا ل ۱۳۰۰ به اخذ (دیپلم) از مدرسه آمریکائی تهران نائل آمد. در فاصله ی ۱۳۰۷ تا به ۱۳۱۲، درآلمان، به تحصیل دررشته ی تئاتر، و در سه مرکز دانشگاهی اشتغال داشت: انستیتوبرلین. انستیتوملسر. انستیتو زای مان. او در ۳۱ساله گی به ایران بازگشت.

در سال ۱۳۱۴، کلاس تئاتری را در (تماشاخانه شهرداری تهران) دایر کرد. ۴۴سال بعد، با یاری (م. فکری) و (ع. نوشین) درتاسیس هنرستان هنرپیشگی تهران مشارکت داشت. درسا ل ۱۳۲۶، فیلم (طوفان زندگی) را کارگردانی کرد. در ۵۷ساله‌گی، و پس از ۲۶سال سکونت در تهران، به زادگاه اش (بندرپهلوی) بازگشت. تا به مرگ در ماه نخست ۷۰.

تجربه ی تاریخی سینمای ایران، تا پیش از برهه ی ثبات در سالهای ۳۰۰ شمسی، موید واقعیت تلخی ست: حرکت نسل اول، یعنی، مبدا، آن‌هائی که سنگ نخست را پی گذاردند، نادیده ماند.

رخدادنگاری صنعت فیلم در نزد پارسی ها، مشتمل به ۴مدخل ادواری ست:

۱۲۷۹: حضور سوغات فرنگ (سینموفتوگراف) درتهران.
۱۳۰۹: آبی و رابی، فیلمی صامت که اثر اول سینمای ایران به شمارمی آید. با کارگردانی اوگانیانس.
۱۳۱۲: دخترلر، نخست اثر ناطق سینمای ایران که تولیداش در (هند) به وقوع پیوست! با کارگردانی سپنتا.
۱۳۲۶: طوفان زندگی، نخست فیلم ناطق سینمای ایرانی درایران. با کارگردانی دریابیگی.

دکتر کوشان، که صنعت فیلم بومی ماندگاری‌اش را مدیون اوست در آذر ۱۳۲۵ اعلام کرد: در شرکت میترافیلم، اولین فیلم ایرانی را تهیه خواهم کرد.

به این ترتیب علی دریابیگی به عنوان کارگردان (طوفان زندگی) گام به پروژه‌ای ۱۹ماهه گذارد که ۱۷سال پس از ( آبی و رابی ) و ۳سال پیش از ۵۰ساله گی حضورسینما در ایران، در سا لن( رکس) تهران به نمایش درآمد: سه شنبه ۱۳۲۷/۲/۷.

دریابیگی، بعد از این اثر، فیلم دیگری هم را کارگردانی کرد: شکارخانگی، در ۱۳۳۰ ،که درآبان همان سال درسینما (هما)ی تهران به نمایش درآمد. زان پس، اما ادامه نداد.

۳۱ سا ل واپسین زیستاراش را به انزوا گذراند. انزوائی که بی تردید، ناخواسته بود و انگار تحمیلی.

در مصاحبه ای استثنائی (که نه توسط مرکزنشین های تهران بلکه از مدخل چهره‌ای بومی(ع. ر. غاروریانی) صورت گرفت، در روزهای انتهائی حیات‌اش می‌توان از پس غبارها، به فحوای نگاه‌اش دست یافت. از ۵۳ پرسشی که درگفت وگو با وی عنوان گردیده، به ۱۹مورد پاسخی نداده.

به (یاس) سخن گفت وآکنده از حرمان. گوئی می‌خواسته تمامی واکنش خود نسبت به آن چه رخ داده را بنمایاند:
بی اعتنائی کارگزاران حاکمیت/ سطح و وسع طیف‌های اجتماع/ فرصت‌های از دست رفته/ و حسرت.

#سینما
#بندرانزلی
@aminhaghrah