توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 در میان خدایان بسیار متعدد و مولتی پتانسیل تمدن #آزتک شاید بتوان #کتزال_کواتل (Quetzalcoatl) را بزرگترین و فراگیرترین دیتی و حتی به نوعی خدای خدایان آزتک دانست. وی به عنوان خدای مفاهیمی چون "نور"، "عدالت"، "باد"، "غرب" و "ستاره صبحگاهی" مطرح میشود.

معنانگار نام کتزال کواتل را به صورت یک "مار بالدار" و به صورت دقیقتر "ماری با پرهای رنگین" باید ترجمه کرد و این همان شکلی است که این خدا در بازه مدید تاریخی در میان قبایل آزتک در آن تقدیس و پرستیده میشده است. در حالت کلی بد نیست بدانیم که اعتقاد به دیتی به شکل اژدهایی با پرهای رنگین در میان بسیاری از سرخپوستان بومی آمریکای مرکزی و شمالی با عناوین مختلف اعتقادی رایج بوده است. اما شناخته شده ترین آنان همان کتزال کواتل است.

در اصلیترین اعتقاد مردم آزتک، کتزال کواتل به همراه برادر دوقلوی معروفش #تزکاتلیپوکا (Tezcatlipuka) مسئول پرورش کاینات و خلقت چهار تناسخ یا چهار دوره خلقت جهانند. هر یک از این دوره ها به صورت یک در میان توسط یکی از این خدایان رهبری و آفریده شده و اکنون در تناسخ آخر یا چهارم اعتقاد بر این است که کتزال کواتل با جمع آوری استخوان های انسانهای پیشین و فداکاری و ریختن خون خود بر آنها، انسانها و عصر کنونی را پدید آورده است. اما در ادامه وی فداکاری بزرگتری میکند و با پریدن در آتش عظیم کیهانی "خورشید" را از نابود کردن زمین باز میدارد. بنابراین بالهایش میسوزد و به تنبیه چنین اقدامی برای انسانها از سوی خدایان به شرق تبعید می شود. این روایت بعدها پایه تفکر نیاز به قربانی کردن انسانها برای قدردانی از فداکاری کتزال کواتل را در میان اقوام آزتک بوجود می آورد. این قربانی خاص با دراوردن قلب انسانها و چکاندن خون آن بر روی نقوش و تندیسهای کتزال کواتل و اغلب در مواقع خورشید گرفتگی انجام میشده است. یعنی بازگشتن موقعیتی که وی بر خورشید پیروز میشود.

عده ای از تاریخ شناسان معتقدند که علت تسلیم شدن بسیار راحت #مونته_زوما آخرین حاکم بزرگ تمدن آزتک در مقابل #کورتس فرمانده سپاهیان مهاجم اسپانیایی نیز این بوده که مونته زوما اعتقاد داشته کورتِس همان کتزال کواتل است که از تبعید مشرق باز گشته. اما این فقط یک نظریه است و مورد قبول عامه میتولوژیست ها و باستان شناسان نیست.

در اعتقاد دیگری کتزال کواتل یکی از مجموعه چهار پسر زوج دیتی بزرگ کیهانی یعنی #اومه_تکوتلی و #اومه_چیهواتل است که همگی با یک نام مشترک #تزکاتلیپوکا نامیده میشوند و هر کدام موکل بر یک رنگ و یک جهت اصلی هستند و بنابراین نام خاص خود را میگیرند. در این میان "تزکاتلیپوکای سفید" ساکن غرب و همان کتزال کواتل است و موکل بر مفاهیم نور و عدالت و باد غرب و "تزکاتلیپوکای سیاه" همان تزکاتلیپوکا است که ساکن شمال است و خدای شب، قضاوت، جادو و باد شمالی. (دو تزکاتلیپوکای دیگر به ترتیب آبی و قرمزند و ساکن جنوب و شرق که به ترتیب منطبق با همان #هویتزی_لوپوچلی یا خدای جنگ و #زیپه_توتک خدا یا خدابانوی کشاورزی و گیاهان هستند)

مهم ترین نماد شناخته شده کتزال کواتل ستاره صبحگاهی یا سیاره زهره است. البته باید خاطر نشان کرد که همین سیاره در هنگام غروب آفتاب که ستاره شبانگاهی نامیده می شود نمادی از وجود #زولوتل یا خدای مرگ است. در واقع سیاره زهره در هنگام صبح برای اقوام آزتک نوری از عمق امید و ستایش است و در هنگام غروب وحشتی فراگیر و دیوانه کننده!

▫️ @Torecilik