توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 #تنگری یا همان تانری در باور #تنگریسم یا همان #تنگریچیلیک تورک ها و #مغول ها خدای آسمان ها و زمین میباشد.

در اعتقادی دیگری او را روح آسمان میدانند، زیرا که تین یا تینگ به معنای روح میباشد و احتمال اینکه تنگری همان روح آسمان باشد زیاد است.

برای اولین بار واژه تنگری در کتیبه های اورخون یافت شده است که مربوط به هزاروپانصد الی دوهزار سال پیش میباشد.

در باور #تورک ها #یئر_تنگری فرزند تنگری است، او پسر #کایرا_خان، برادر #اولگن_خان و عموی #ارلیک_خان محسوب میشود.

تنگری پدر کایرا خان، پدربزرگ یئر تنگری، پدربزرگ اولگن خان و پدر جد ارلیک خان محسوب میشود.

از دوران های گذشته تنگری در میان مردمان تورک یک باور مقدس و در عین حال بزرگ محسوب میشده و مداوم و نسل به نسل انتقال یافته است. تورک ها او را تنها قدرت بزرگ کائنات میدانستند.

تاریخنگار بیزانسی *سیموکاتس در مورد گوک تورک ها مینویسد: آنها به کوه، چشمه، جنگ و باقی طبیعت احترام خاصی داشتند ولی تنها قادر و خالق همه آنها را یک خدا میدانستند. امپراتوری خزر ها نیز در مکالمات خود در مقابل کریسین ها یا همان مسیحیان خود را تک خدا خوانده و از تثلیث بیزاری جسته اند.

تورک ها برای تنگری قربانی هایی داشتند که بهترین و مقدسترین این قربانی ها قوچ بوده، زیرا که قوچ در میتولوژی و تامغا شناسی تورک نماد قدرت و عظمت است. در میان تورک های باستان گاهی به قربانی کردن انسان نیز برمیخوریم، درست همانند #وایکینگ ها.

مغول ها تنگری را تنگر میخوانند و گوک تنگری را تنگری اتسگ میخوانند. اتسگ یعنی بزرگ و مجموع آن خدای بزرگ میشود. در میان #شامان ها و باور #شامانیزم ، همه خدایان دارای چهره ای هستند و تمثیلی دارند، اما تنگری را نور آسمانی بی حدی تصور میکنند و هیچ شکل و ظاهری را قبول نمیکند.

چنگیز خان را میتوان بزرگترین تنگری پرست در طول تاریخ خواند که بیشترین تکرار نام تنگری را از زبان او ثبت کرده اند، او در شروع سخنانش "با نام تنگری..." گفته و سخن میراند.

تنگری تنها یک نام مقدس از خدای خدایان نیست، نام تنگری به خودی خود قداست دارد. بعضی اتیمولوژیست ها تنگری را واژه ای مقدس برگرفته از زبان تورکی میدانند که گویی پیش از تنگری پرستی نیز وجود داشته و بعدها به خدای آسمان نام گوک تنگری داده شده است و به گونه ای قداست و یا بزرگی آسمان معنا میشود. در ادامه باید گفت همین موضوع روی زمین هم قابل شناسایی و اندیشه است، مانند دریاچه تنگری یا همان تنگری گول و یا کوه تنگری یا تنگری داغی که در کشور روسیه قرار دارد.

در مورد خصوصیات تنگری میتوان همین اندازه گفت که؛

قادر مطلق است، زن و مانندی ندارد. خالق است، هر چیز دیدنی و نادیدنی را او خلق کرده، در نبرد ها نام او پیروزی می آورد، هر چه بگوید همان میشود. قسمت و قوت را به انسان میبخشد.

زندگی را به زنده ها میبخشد، مرگ به اراده او وابسته است. همانگونه که زندگی میبخشد به همان راحتی میتواند جان بگیرد.

دو دیدگاه وجود دارد که یکی وابستگی شامانیسم به تنگری پرستی است و دیگری تنگریسم به شامان پرستی است.

تنگری تمام قداست یک خدای یکتا را داراست. محمود کاشگرلی در کتاب معروف خود یعنی دیوان لغات تورک که جزو اولین فرهنگ های جهان محسوب میشود در مورد تنگری ۳ معنا قائل است.

۱- خدا
۲- آسمان
۳-یک کوه بزرگ یا یک درخت عظیم

تنگری در میان تورک ها در سراسر جهان به شکل های مختلفی گفته میشود.

#یاقوت ها تانگارا میگویند
#کومان ها تنگره میگویند
#کاراایم ها تانگرو میگویند
#چوواش ها تورا میگویند
#خاکاس ها تیگیر میگویند
#تووا ها دی ایر میگویند
#قزاق و #قرقیز ها تنگری میگویند
#کاراچای ها تئیری میگویند
#آزربایجان و #تورکیه ای ها تانری میگویند

و تورک های ایران نیز، آزربایجانی ها تانری، تورکمن ها تانگری و تورک های خراسان تار میگویند

▫️ @Torecilik