🔵تعریف
#گفتمان و
#تحلیل_گفتمان @SocialSciences1#گفتمانگفتمان نوعی کنش خطابی معین، هدفمند، و محدود در خصوص موضوع یا حوزه ای معین است که به درک و شیوه ی کاربران از واقعیت شکل می بخشد. در واقع
گفتمان حاصل جمع مجموعه ای از بیان ها و گزاره ها حول محور یا موضوعی واحد هستند که انتظار می رود به نتیجه یا پیامدی مشخص و همانند برسند....مفهوم "
گفتمان" تا حد زیادی تحت تاثیر تحلیل های میشل فوکو راجع به جامع و عمل اجتماعی بوده است. از نظر فوکو "
گفتمان ها درباره ی موضوعات صحبت نمی کنند و هویت موضوعات را تعیین نمی کنند، بلکه سازنده ی موضوعات اند و در فرآیند سازندگی مداخله ی خود را پنهان می کنند.
گفتمان روشن می سازد چه کسی و در چه زمانی و با چه آمریتی صحبت می کند" (امامی،1386،برخط)...هر گفتمانی چه علمی و چه درک متعارفی از مجموعه ای از بیان ها و گزاره هایی تشکیل می شود که در قالب یک شکل یا سازمان زبانی با یکدیگر پیوند می خورند و پدیدآیی و وجود آن مبتنی بر شرایط معینی است که می بایست آن ها را در نظام های گوناگون اجتماعی-فرهنگی،سیاسی،و حتا اقتصادی ردیابی کرد....فوکو(1996)در تحلیل خود بر کشمکش بین گروه های اجتماعی،فرهنگی و سیاسی حاکم در جامعه تاکید می کند و معتقد است که در نتیجه ی این کشمکش ،
گفتمان درست یا غلط وجود ندارد؛ بلکه درستی فقط تاثیر روابط قدرت است....در واقع یک
گفتمان به واسطه ی شیوه ی اندیشه ای یا شناختی معینی شکل می گیرد و با قوت نفوذپذیری خود یا وجود شرایط لازم به ویژه تاثیر قدرت به قابلیت می رسد و گسترش می یابد و یک شکل،عملکرد،یا شناخت گفتمانی جدید یا تعدیل شده ای را به وجود می آورد که می تواند موجب کنش متقابل و نظم اجتماعی خاصی شود.در این قالب
گفتمان هم جنبه ی انضباطی و هم زایایی دارد....هرچند میان اندیشمندان زبان شناس و علوم اجتماعی و حتا میان خود اندیشمندان علوم اجتماعی در خصوص تعریف
گفتمان اختلاف نظر وجود دارد،اما قدر مسلم این است که همه ی اندیشمندان اتفاق نظر دارند که یک رابطه ی دیالکتیکی بین متن و بافت وجود دارد و بنابراین تحلیل
گفتمان دست کم می بایست متوجه ی هر دوی آن ها باشد.بنابراین، بنیان های اندیشه ای تحلیل
گفتمان فراتر از تحلیل گفتگو یا متن است. فوکو نیز ضمن تاکید بر رابطه ی بین متن و بافت بر وجود رابطه ی تعاملی و دیالکتیکی میان "
گفتمان، قدرت، شناخت و حقیقت" تاکید دارد.
#تحلیل_گفتمانتحلیل
گفتمان یک تفکر انتقادی به موقعیت ها و شرایط اجتماعی است و تلاش می کند با نقد استدلالی پرده از سیاست های پنهان و نیمه پنهان نهفته در
گفتمان های حاکم در جامعه و نیز سایر
گفتمان ها از طریق تفسیر جهان، نظام اعتقادی و غیره بر دارد. تحلیل
گفتمان می تواند در مورد هر نوع متن و هر مساله یا موقعیتی به کار رود....علاوه بر متن های نوشتاری و گفتاری، تحلیل
گفتمان شامل متن های چند الگویی (تلویزیون،آگهی های تبلیغاتی، اینترنت و غیره) و نیز به متن در آوردن اندام ها، ساختمان ها، موسیقی و نظایر اینها و تحلیل آن ها نیز می شود. عنوان هایی که می توانند مورد تحلیل
گفتمان قرار گیرند و گرفته اند می تواند از گفتگوهای دوستانه ی افراد و گفتگوهای خانوادگی گرفته تا گفتگوهای خانواده یا اعضای گروه حاکم در جامعه، مصاحبه با رهبران سیاسی و حکومتی، وضعیت رسانه ها در خصوص نژاد پرستی، دین گرایی یا دین گریزی، مقوله های جنسیتی و غیره متغیر باشد... .
تحلیل
گفتمان از صورت های روشن و قابل رویت زبان فراتر می رود و سعی می کند واقعیت های اجتماعی را از طریق
گفتمان حاکم که به نوعی رابطه ی بین زبان و فرآیندهای اجتماعی را می رساند،تحلیل نماید. اما چون تحلیل
گفتمان اساسا یک تحلیل ساختارشکن و تفسیری است، از هیچ خطوط راهنمای قطعی و دقیقا معین شده ای پیروی نمی کند و از هرچه که در این راستا به کمکش می آید، سود می جوید... .
انواع تحلیل
گفتمان:
🔹تحلیل
گفتمان ساخت گرا
🔹تحلیل
گفتمان نقش گرا
🔹تحلیل
گفتمان انتقادی:
که در انتقادی رویکردهای گوناگونی مد نظر است، که از آن جمله می توان از رویکردهای اجتماعی-شناختی ونداک، نشانه شناسی کانتر و لیون، روانشناسی گفتمانی لاکاو و موفه، کمی و کیفی یاکر، تاریخی وداک و از مهمترین آنها رویکرد فرکلافی و فوکویی نام برد.
📚عنوان کتاب:
#کیفی_پژوهی 👤نویسنده:
#خلیل_میرزاییانتشارات:
#فوژان@KhalilMirzaei👥کانال علوم اجتماعی
👥@SocialSciences1