دُم ماهی بحران زایندهرود را فراموش نکنید!
(بخش سوم:
مصرف کنید؛ با سد و تونل آب میآوریم!)
✍️ سجاد فتاحی
t.center/SIAGSدر بخش دوّم این یادداشت گفته شد که با توجه به نمودار استخوانِ ماهی ایشیکاوا (به بخش نخست یادداشت مراجعه کنید)، اگر «وضعیت ورشکستگی آبی زایندهرود» را سر ماهیِ بحرانِ زایندهرود بدانیم نزدیکترین علّت یا استخوان، به سرِ این ماهی، شکافِ بین مصارف و منابع آب تجدیدپذیر در این سرزمین است. یادداشت دوم با این پرسش خاتمه یافت:
«چرا میزان مصارف آب در ایران و زایندهرود اینچنین از منابع آب تجدیدپذیر پیشی گرفته است؟»
پاسخ این پرسش به نسبت ساده است: به این دلیل که در طول چند دهۀ گذشته نظامهای سیاسی بر سیاستها و اقدامات تشویق کنندۀ
مصرف تمرکز نموده و سیاستها و اقدامات کنترلکننده و محدودکنندۀ
مصرف را نادیده گرفتهاند. نتیجۀ این امر هم افزایشِ پیوستۀ سطحِ مصارف و تجاوز به منابع متعلق به محیطزیست و نسلهای آینده و تعمیق ورشکستگیِ آبی منطقه بوده است. بنابراین یکی دیگر از علتها یا استخوانهای ماهیِ بحرانِ زایندهرود فراموش کردن سیاستهای کنترلکنندۀ
مصرف در چند دهۀ گذشته و در عوض اجرای سیاستگذاریها و اقدامات محرک
مصرف آب در حوزههای گوناگون کشاورزی، شرب و صنعت بوده است.
چنین سیاستهایی نیز باعث موارد زیر شده است:
* افزایش سطح زیر کشت باغها و زمینهای کشاورزی در بالادست و پاییندست زایندهرود
* ایجاد صنایع آببَر در منطقهای خشک
* افزایش و استقرار جمعیت در منطقه، بدون توجه به منابع آبی موجود در حوضۀ زایندهرود و به صورت خاص در شهر اصفهان
* افزایش فضای سبز شهری در حوضه بدون توجه به ویژگیهای اقلیمی (شهر اصفهان، بهرغم قرار گرفتن در منطقهای خشک، یکی از بیشترین سرانههای فضای سبز را در کشور دارد؛ بخش قابلتوجهی از این فضای سبز، متناسب با ویژگیهای اقلیمی منطقه نیست).
* حفر بیرویۀ چاههای عمیق و نیمهعمیق برای برداشت از منابع آبِ زیرزمینی و عادیسازی موضوع تجاوز به منابع زیرزمینی
با دیدن این موارد ممکن است به سادگی بگوییم که: «بنابراین باید از امروز بر سیاستهای کنترل
مصرف تأکید کرد» اما موضوع به این سادگی نیست و قبل از آن باید استخوانهای دیگری از ماهیِ بحرانِ آبیِ زایندهرود را بررسی کنیم و به این پرسش پاسخ دهیم:
«چرا در چند دهۀ گذشته در نظام حکمرانیِ آب زایندهرود، سیاستها و اقدامات محدودکنندۀ
مصرف فراموش و بر سیاستها و اقدامات محرک
مصرف تأکید شده است؟»
ادامه دارد ...
#ورشکستگی_آبی#زاینده_رود #سیاستهای_مشوق_مصرف#ایران_و_مسئلۀ_پایداری#سجاد_فتاحی