رودخانه ها و باغستان (قسمت دوم)
رودخانه های شهر قزوین
✍️دکتر
حسین اینانلودکترای تخصصی اقلیمشناسی و کنشگر محیطزیست
شکلگیری قزوین بهعنوان شهر (شار) ساسانی در بیش از ۱۷ قرن پیش و بقای همراه با تکامل و پویایی آن در طول تاریخ طولانیاش میسر نمیشد؛
✅مگر با برخورداری از شبکهٔ آبهای جاری آن که پنج رود فصلی دارد.
چراکه رودهای پنجگانۀ قزوین علیرغم فصلیبودن، افزون بر تأمین مستقیم و غیرمستقیم منابع آب آشامیدنی، امکان آبیاری باغستان این باغشهر دیرپا را نیز فراهم نموده است.
🔴با این حال، امروزه و با وجود نیاز شدید اکولوژیکی و اقتصادی شهر قزوین (با جمعیتی نزدیک به نیم میلیون نفر) به باغستان، رودهای پنجگانۀ این شهر به همراه خانه و بسترشان درگیر تخریب، دستکاری و دستاندازی آگاهانه و غیرآگاهانه شده است.
🔶در علم آبشناسی و آبنگاری، حوضۀ هر رود در سه بخش، شامل: بالادست، میاندست و پائیندست جداسازی و مطالعه میشود که بهترتیب با عناوین تخصصی حوضۀ آبخیز، حوضۀ آبگیر و حوضۀ آبریز خوانده میشود.
♦️حال با همانندسازی حوضهبندی فوق برای رودخانۀ «ارنجک»، دستاندازی و دستکاری در هر سه حوضۀ این رود را در بیانی بسیار کوتاه و گزیده میتوان بصورت زیر بیان کرد:
❌حوضهٔ آبخیز رودخانهٔ ارنجک:
تغییر غیراصولی در کاربری زمین، شخصیسازی چشمهها و جویبارها، تخصیص غیرقانونی بخشی از کانونهای آبگیر با نام قانون به افراد حقیقی و حقوقی در کنار رهاسازی پسابها و پسماندها از مهمترین نمودهای دستاندازی به آب رود ارنجک و دستکاری در خانۀ این رودخانه محسوب میشود.
❌حوضهٔ آبگیر رودخانهٔ ارنجک:
با تجمیع شبکۀ آبهای جاری و درحالخروج از حوضۀ آبخیز رود ارنجک که در ورودیِ اصلی و غربی بوستان باراجین محقق میشود، میتوان از این مکان به بعد را آبگیر این رود دانست. مهمترین دستاندازی به حریم آبراهه و آبگیر رودخانه، احداث کمربند شرقی شهر قزوین و عمدهترین دستکاری در جریان آب آن، تصمیم برای ساخت سد لاستیکی است.
❌حوضۀ آبریز رودخانۀ ارنجک:
با برداشت از چشمهها و جویبارهای موجود در «آبخیز» این رود از یک سو و دستکاری خانۀ رود ارنجک در «آبگیر» و «آبراهۀ» آن از دیگرسو، نه تنها کارکرد و تعادل بومشناختی رود، که آورد سالانۀ آن نیز برای «آبریز» ارنجک که همان باغستان است، کاملاً در معرض تهدید قرار گرفته است.
‼️به این ترتیب در صورت تعلل، تسامح و تساهل مدیران و شهروندان، با زیرسؤالرفتن زیستمندی باغستان، پایایی شهر قزوین با چالشی جدی و برگشت ناپذیر روبهرو خواهد شد.
@ascl.ir
#انجمن_توسعه_حیات_شهر #توسعه_حیات_شهر#باغستان_سنتی_قزوین#باغستان_قزوین#رودخانه_ها_ی_شهر_قزوین#روزنامه_ولایت_قزوین #حسین_اینانلو#AssociationforSavingtheCitysLife#QazvinTraditionalGardenshttps://instagram.com/ascl.ir?igshid=https://t.center/QazvinTraditionalGardens