#پریشانی_نظم_آیات با سلام مجدد به آقای غیور عزیز
اینک ناظر به
یادداشت اخیرتان نکاتی را عرض می کنم:
1. تلقی من این است که متن سوره های قرآن موجود بدون هیچ تغییر مهمی از حضرت محمد(ص) به ما رسیده است. مهم ترین تغییراتی که در متن سوره ها رخ داده، بیش از حدی که در قرائات قاریان مذکور است، نیست.
2. دلیل آن که عرض می کنم، متن سوره ها از حضرت محمد بی کم و زیاد به دست ما رسیده، تواتر نقل قرآن است. سوره های قرآن، چنان که کتاب های تاریخ قرائات و طبقات القراء منعکس می کنند، از همان زمان نزولشان به طور جمعی حفظ و قرائت می شده است. پیامبر(ص) سوره های قرآن را بر صحابه قرائت می کردند و صحابه نیز در محافل عمومی مثل مساجد به قرائت سوره های قرآن مبادرت می ورزیدند و استمرار این رسم تا عصر حاضر باعث شده است که متن سوره های قرآن بی کم و زیاد به دست ما برسد.
3. نیز عنایت دارید که سوره مصطلحی است که در همان سوره های مکی به کار رفته و سوره های قرآن در همان دوره مکی مورد تحدی قرار گرفته است؛ لذا ادعای این که
آیات قرآن به طور پراکنده نازل می شده و بعد از مدتی در زمان پیامبر یا بعد از رحلت پیامبر به شکل سوره سوره در آمده اند و یا سوره ها ناقص بودند و بعد به تدریج کامل می شدند و ای بسا آیاتی نازل می شده و آن را در سوره هایی قرار می دادند که سال ها پیش نازل گردیده بود، نمی تواند صحیح باشد؛ چون فرض این که
آیات به طور پراکنده نازل شده باشد؛ نه به صورت سوره، با واقعیت رسم حفظ و قرائت قرآن که به طور جمعی بوده است و در نمازها و غیر نمازها قرائت می کردند، سازگاری ندارد.
4. شما خودتان را جای حافظان و قاریان قرآن در عصر رسول خدا بگذارید و این را در نظر آورید که
آیات سوره ها پراکنده نازل می شده و شما وقتی که سوره ای را در نماز یا غیر نماز قرائت می کردید، نمی دانستید که الان این سوره ای را که می خوانید، آیا
آیات دیگری هم به آنها الحاق شده است یا نه، چه مشکلاتی را در پی می آورده است. بنا بر این فرض، بسا یک قاری سوره ای را ناقص می خوانده و خبر نداشته است که بعد آیاتی نازل شده و به آن الحاق گردیده است. آیا در این صورت، نباید مستمعان به او اعتراض کنند که چرا سوره را ناقص می خوانی و مگر نمی دانی که فلان
آیات بعد نازل شده و به سوره الحاق گردیده است؟
5. جالب است که ما حتی یک روایت هم نداریم که چنین چالشی را نقل کرده باشد. مگر ممکن است،
آیات الحاقی بسیاری نازل شده و به سوره هایی که توده مسلمان پیش تر حفظ کرده اند، ملحق شده باشد؛ اما توده مسلمان در قرائت سوره ها در نماز و غیر نماز چنین مشکلی پیدا نکرده باشند و مگر ممکن است، چنین مشکلی پیدا کرده باشند؛ اما خبر آن به ما نرسیده باشد؟
بر این اساس است که گفته می شود، متن سوره ها به همین شکلی که در مصحف موجود است، از پیامبر به ما رسیده و هرگز پراکندگی نزولی رخ نداده است.
6. با فرض این که متن سوره ها به همان پیوستگی و یکپارچگی اولیه حفظ شده و به دست ما رسیده باشد، ما نمی توانیم پیوستگی و انسجام
آیات را نادیده بگیریم و قایل باشیم که
آیات سوره ها از هم گسیخته اند و سیاق
آیات قرآن اعتباری ندارد؛ بلکه باید به پیوستگی و انسجام و سیاق
آیات اعتنا کنیم و روایات اسباب نزول را که نقل آحاد و نقل به معناست، حاکم بر متن سوره های قرآن نکنیم و با تکیه بر آنها انسجام سوره ها را از هم نگسلیم و پاره پاره نکنیم و مثلاً قائل نباشیم، آیه موده مدنی است و در سوره ای مکی به نام شوری جایگذاری شده است. این در حالی است که آیه موده چنان با قبل و بعدش پیوستگی دارد که حذف آن باعث از هم گسیختگی و پاره پاره شدن سوره شوری می گردد.
7. به موجب آنچه آمد، باید در تاریخگذاری
آیات سوره های قرآن بیش از هر شاخصی به انسجام و پیوستگی لفظی و معنایی
آیات تکیه کنیم و وقتی میان
آیات قرآن پیوندهایی چون حروف عطف و برگشت ضمایر و ارتباط معنایی و موضوعی می یابیم، به نزول پیوسته و یکپارچه آن
آیات حکم کنیم و زمان نزول واحدی برای
آیات پیوسته و یکپارچه تعیین نمایم.
پنهان نماند که هرگز مراد من از پیوستگی و یکپارچی
آیات سوره ها، وحدت موضوعی
آیات سوره ها نیست؛ بلکه فقط پیوستگی لفظی و معنای میان
آیات سوره هاست و این منافاتی با تکثر موضوعی و مضمونی سوره ها ندارد؛ زیرا تلقی من این ست که هر سوره به مثابه یک خطابه ای است که ناظر به مقتضیات متکثر و متنوع زمان و مکان نزولش نازل شده است. ما با فرض این که هر سوره بسان خطابه ای است که ناظر به مقتضیات متکثر و متنوع زمان و مکان نزول نازل شده است، می توانیم، پراکندگی مضمون و موضوعی
آیات سوره ها را توجیه معقولی بکنیم و بگوییم، این تکثر مضمونی و موضوعی
آیات سوره ها ناشی از تکثر و تنوع موضوعی زمان و مکان نزول هر سوره است.
#قرآن#درزی#غیور#نکونام#نزول_دفعی #نزول_تدریجی @NewHasanMohaddesi