کانال شعر معصومه اپروز

هر روز یک مطلب در مورد تالش

امروز

وجه تسمیه ی قله روخون

تقریبا در مطالعه همه مکتوباتی که مورد مراجعه نگارنده قرار گرفت سبب نام گذاری قله روخون بدین شکل ذکر گردیده بود .

چون این قلعه تاریخی در کنار رودخانه بنا گردیده به نام قلعه رودخان نامیده شده است .برخی هم نوشته اند رودخان مخفف رودخانه است وقلعه رودخان یعنی قلعه ای که در کنار رودخانه بنا گردیده است .

اما نگارنده که خود بومی ویک تالش است نظرش اندکی با دیدگاه بالا متفاوت است و آن این است که به طور عموم در زبان تالشی مناطق شاندرمن به سمت تالش جنوبی دواصطلاح تقریبا مقابل هم داریم که وقتی یک تالش اصیل هرکدام را بشنود در ذهن خویش به سرعت معنی واقعی اش را تداعی میکند و لا غیر . .

آن دو اصطلاح عبارتند از روخون و خاله
روخون ---؛؛

هرگاه جاده ومسیر تالشان از کنار و در امتداد وپهلو به پهلوی رودخانه ای که با جنگل و کوه و دره توان باشد به سمت مقصد برود روخون نامیده میشود .

وبه عبارت دیگر هر گاه در مقابل یک تالش گفته شود روخون بی درنگ این مفهوم در ذهنش خطور می کند . ،مسیر و جاده ای که در امتداد رودخانه ای به مقصد می رود .

خاله ؛؛^

عکس روخون در زبان تالشی خاله است . پس خاله مسیری است دور از رودخانه که از پای کوه به سمت قله ادامه می یابد و هرچه به سمت ارتفاع وقله ادامه می یابد بیشتر از رودخانه فاصله میگیرد .

اصطلاح روخون در زبان تالشی به جهت اهمیت آن جا افتاده تر و بیشتر مورد استعمال است .
وحتی گاهی در مسیر دشت های پر آب نیز کاربرد دارد .

براساس تعاریف فوق تالشان بسیاری از اماکن مشهور وغیر مشهور را همراه با روخون ذکر می کنند مانند موسله روخون یعنی مسیری که به سمت ماسوله میرود .

گشت روخون یعنی مسیری که به سمت گشت میرود .

شالما روخون یعنی مسیری که به سمت شالما میرود .

دریا روخون یعنی مسیری که به سمت خشکه دریا میرود .

اورما روخون یعنی مسیری که به سمت اورما میرود .

با توجه به این تعاریف و توجه و دقت نظر به نوشته های پیشینیان به نظر میرسد دژ قله روخون نامی نداشته و فقط مسیرآن درزبان تالشی به "قله روخون" مشهور بوده است که به هنگام نگارش مانند بسیاری ازاسامی تالشی دیگر،دگرگون شده و به صورت فارسی"قلعه رودخان" نوشته شد وبا این نام در مکتوبات ثبت گردیده است.
به نظر می رسد تالشان آن روزگار این دژ را فقط به نام "قله" می شناختند و چون قلعه ای عظیم و منحصر به فرد بود نیاز به نامگذاری نداشت و اگرنامی هم داشته به دلیل تلفظ آسان تک واژه ی "قله" چندان استعمال نمی شده است.

اگرچه بعدها وقتی آن دژ به دستور سلطان حسام الدین بن امیره دباج بن امیره علاء الدین اسحاقی تجدیدبناشد و باتوجه به شرایط زمانه به قلعه حسامی یا قلعه ی سکسار مشهور شد ،ولی بااین توصیف با دقت نظر کافی ملاحظه می شود این نام و اسامی دیگرهم، باهمه عظمتی که این قلعه دارد به گستره ی رایجی "قلعه رودخان" رواج نیافته است.


منبع . #ماهنامه_تالش شمرگان سی و هفت ص 11-12

بخشی از مقاله قله روخون نوشته آقای
#قربان_صحرایی_چاله_سرایی .

انتخاب متن گروه تالشه خله
#مجید_نعمتی_سیاهمزگی

@Masomehaprooz

‍ 🌹کلیپی زیبا و دیدنی از خواندن #کوکو (فاخته ) در دل طبیعت

درباره کوکوی تالش افسانه ها و داستانهای شفاهی مختلفی روایت شده و شعرهای مختلفی سروده شده است .
#حسن_زینعلی (لدو) شاعر تالش زبان با گویش کرگانرودی چنین می سراید:

غُاسَه ویشَه دَه کوکو کُا بَحَندی
غصَّه کُا چم أم دل دَه بَزَندی
بَزونیم اَز ته دِه آنیشَه گَردی
أشته دَرینَه خفَت من بَفَندی

بانوی شاعره #زلیخا_صبا درمورد کوکو چنین می سراید:

کوکوتی تی بوخون دیلم گریسته 
روز گذرونینه عمرم پسیسته
کوکو هَده خونده تاکه لال آبه 
مه که خونده نیه سَسِم گریسته

و اسطوره آوای تالش استاد #حمیدی چه زیبا میخواند:
کوکو خالا نداری کار مدا بدا بناله
کوکو بیکس وکاره کارمدا بدا بناله

#قربان_صحرایی پژوهشگر فرهنگ تالشان در این باره میگوید :
"کوکو در فرهنگ فولکوریک تالشی جایگاه ویژه ای دارد. در ضرب المثلها و ادبیات عامه این قوم کهن کوکو دربسیاری از جاها حضوری ملموس دارد.تالشان معتقدند کوکو از حدود نیمه فروردین تا نیمه تیرماه به مدت سه ماه نغمه ی حزینی از خود به طبیعت هدیه میدهد. استاد سید هادی حمیدی شاندرمن ، در ترانه ای فولکلوریک با خطاب به کوکو قصه ی غصه و محزون تالشان را ماندگار کرده است.افسانه کوکو تی تی ، از افسانه های احساسی و حزن انگیز فرهنگ شفاهی قوم تالش است"

گردآوری : #رضوان_زینعلی
🌿🌸🌿🌸🌿🌸🌿🌸🌿🌸🌿
کانال تالش نوین