🔴 به بهانه ی ۲۰ دی ماه زادروز شادروان
#شاهرخ_مسکوب یادش گرامی باد.
🔶 "
شاهرخ
مسکوب، شاهینِ بلندپروازِ اندیشه و فرهنگ "
✍ دکتر جلیل دوستخواه
🔸 شاهرخ مسکوب (
#بابل ۱۳۰۴-
#پاریس ۱۳۸۴) ، پس از دهها سال پویایی و کوشش و جُست و جو، سرانجام در غُربتی جانکاه و دلآزار و به دور از سرزمینی که عمری بدان و به مردمش مِهر میوَرزید، قلم از دست فرو نهاد و کارنامهی ِ سرشار و گرانْبارش را به گَنجورِ هوشیار و نَقّادِ ِزمان سپرد تا آن را در گنجِ شایگان فرهنگ ایرانی و انسانی، نگاه دارد و به اکنونیان و آیندگان عرضه کند.
یکی از دوستانِ قدیم ِ
مسکوب ، در سوگِ او قلم را گریاند و دردمندانه نوشت:
«
شاهرخ آن خاک را بسیار دوست داشت. نمیدانم کجا دَفنَش خواهند کرد. امّا هر کجا که باشد، از آن بویِ خاکِ ایران، بویِ شاهنامه، بویِ رستم، بویِ تهمینه، بویِ اسفندیار و بویِ سهراب به مشام جان هر زایری خواهد رسید. اکنون بزرگی دیگر از فرهنگِ ایرانزمین، نقابخاک را بر دیدگان کشیده است.اوبختِ بوییدن دیگربارهی خاکش را نداشت.» (اسماعیل نوری علاء).
🔸 اکنون ماییم و
مسکوب، فرزانهای جاودانه با دستْآوردهایی یادمانی : رنگینکمانی از آزادگی، اندیشهوَرزی و فرهنگپژوهی که هر بخشی از آن آیینهای است تابناک از دههها کوشش و پویشِ خستگیناپذیر و پیچ و تاب در هَزارتوهای جان و روانِ ِ فرهنگ ْسازانِ ایرانی و جز ایرانی .
🔸 اندیشیدن به ایران، به گذشته، به اکنون و به فردای ایران و پرسیدن و کاویدن و پژوهیدن و نوشتن در زبان و ادب و فرهنگ و هویّتِ ایران و ایرانیان، از زمینههای پایدارِ تلاشهایِ پیوسته و پُربار او بود .
🔸گرایش
مسکوب به ادبِ کهنِ ایرانی، از نثر و نظم (در همهی شاخههایش) و بیش از همه به شاهنامه ، سرنوشتِ این فرزانهی بزرگ روزگار را رقم زد و شاهراهی را در پیش پای او گشود که پیمودنِ آن در درازنای نیمسده، بیهیچ درنگ و فاصله ای تا واپسین دمِ ِ زندگیی او، ادامه یافت.
🔸سخن ْگفتن دربارهی ِ زندگی و کارنامهی ِ سرشارِ فرهنگی و ادبیِی ِِ
شاهرخ مسکوب و از آن برتر، نمودهای گوناگون ِ مَنِش و کُنِشِ فردی و سلوک ِ اجتماعیِی ِ او، کاریاست آسان و ناشدنی (سهل و ممتنع). از یکسو، آسان است؛ زیرا درخششِ ِ چشم ْگیر ِ اندیشه و فرهنگ مداریی ِ والایِ ِ او در یکایک برگهایِ هزارانگانهی ِ کارنامهی ِ زرّینش، به ظاهر جایی برای ابهام و ناشناختگی باقی نمیگذارد. امّا از سویِ ِ دیگر، دشوار و ناشدنیاست؛ چرا که شخصیّتِ انسانی و فرهنگیِ او – به رغم سادهنماییاش – چند ْبُعدی و بسیار ژرف و گران ْمایه بود و شخص خواستار شناختِ فراگیر و رسای او، نیازمند آن است که در گسترهی ِ اندیشه و فرهنگ و ادب و حماسه و عرفانِ ایرانی و انسانی تا اندازهای راز ْآشنا و اهل ْ باشد و کلید ْواژههای اصلیِی ِ چُنین جُستاری را بشناسد تا از لایههای ِآشکار ِتحلیلهای او بگذرد و به هزارتوهای ناپدیدارِ آنها راه یابد و گوهر ِ شبچراغِ آزاداندیشی و آدمیخویی را فراچنگ آورد.
🔸 بیگمان، تاریخ ِ فرهنگ ْشناسی و ادب ْپژوهیی ِ ایرانیان، به ویژه در فراخنایِ ِ حماسهی ِ ملّی، به دو دورۀ پیش و پس از
شاهرخ مسکوب بخش میشود. بر ماست که مُرده ریگِ گَرانبار ِ این فرزانهی ِ بزرگ ِ روزگارمان را قدر ْبشناسیم و ارج ْبگزاریم و پاس ْبداریم و کارِ
مسکوب ْخوانی و
مسکوب ْشناسی را پایانیافته نینگاریم. ما تازه در آغازِ راهیم و جایِ دریغِ بسیار است که لایههایِ ِ زیادی از جامعهی ِ ایران و به ویژه، نسلِ جوان – که بیشترین شمارِ مردمِ ایرانِ ِ امروزند – هنوز از رویدادِ ِ پدیداریِی ِ
مسکوب در تاریخِ فرهنگِ این سرزمین، آگاهیِی ِ چندانی ندارند و اهمیّتِ آن را چُنان که باید و شاید، بازنمیشناسند.
🔸این دیگر، خویشکاریِی ِ همهی ِ ما دست ْاندر ْکارانِ ِ فرهنگ و ادب و ایران ْشناسی است که نگذاریم میراثِ اندیشه و پژوهش او، مَهجور و ناشناخته بماند. بایسته است که آن را به میانِ ِ همهی ِ لایههای ِ جامعه، به ویژه فرهنگیان، دانش آموزان ، دانشجویان و دانشگاهیان ببریم و بیش از پیش به همگان بشناسانیم تا از این پس، در عرصهی ِ فرهنگ و ادب، همه
مسکوب وار بیندیشیم.
مسکوب وار سخن بگوییم و
مسکوب وار رفتار کنیم. چُنین باد!
روانش جاودانه باد
🌹پایگاه ایران دوستان مازندران
@jolgeshomali