انجمن آنتی‌تئیست‌های‌ ایران

انجمن آنٺی‌ٺئیست‌های‌ ایراךּ


⥪ چرا سلطنت‌طلبی نمی‌تواند مبتنی بر دموکراسی باشد؟

من در این نوشتار قصد دارم دعوی مشروطه‌خواهی بسیاری از نیروهای اپوزیسیون را بطور مستدل رد کنم و نشان دهم که چگونه چنین ادعایی با تمامی ححقوق انسانی مانند، حقوق‌بشر، حقوق‌شهروندی، حقوق‌تساوی زن و مرد و دعوی دموکراسی‌خواهی در تضاد قرار دارد.

اگر کسی در زمانه کنونی برای ایران مدعی مشروطه‌خواهی باشد، او در واقع خواهان برقراری #سلطنت نیز هست. همچنانکه از نام #مشروطیت پیداست، مشروطه یعنی مشروط‌کردن‌چیزی بر چیز دیگر و در عرصه‌سیاسی یعنی مشروط کردن قدرت‌ مطلق‌پادشاه به قانون و پارلمان و بنابراین بطور غیرمستقیم رای مردم. اما برخلاف صد سال پیش، امروز پادشاهی در ایران وجود ندارد، پس چگونه کسی می‌تواند مشروطه‌خواه باشد، یعنی بخواهد چیزی را مشروط کند که اصلا وجود ندارد؟ مشخصا منظور این مشروطه‌خواهان مشروط کردن قدرت استبدادی ولایت فقیه نیست (و این البته وجه اشتراک بامزه آنها با برخی از اصلاح‌طلبان است، یعنی هردو خواهان نابودی استبداد نیستند بلکه خواهان مشروط کردن آن هستند!) پس اول باید یک نهاد پادشاهی تاسیس شود تا بعدا مشروط به قانون شود و در واقع آنچیزی شود که آنرا Constitutional Monarchy می‌نامیم

پس عقلا مشروطه‌خواه، در وهله اول سلطنت‌طلب است، یعنی خواهان برقراری دوباره پادشاهی در ایران با اختیارات فوق العاده اش است و در مرحله بعد وی خواهان مشروط کردن قدرت شاهی به قوانین اساسی و تاحدی به پارلمان است. بنابراین، کسانی که خود را مشروطه خواه می نامند، بهتر است با مردم صادق باشند و خود را سلطنت طلب نیز بنامند زیرا اول باید سلطنتی تاسیس شود که مشروط شود. اکنون موارد زیر را در رد پادشاهی مشروطه بر خواهم شمرد

۱) اولین دلیل اینست که تاسیس نهاد سلطنت‌مشروطه کاری عبث و مضحک است. در طول تاریخ، برای تاسیس دولت - ملت مدرن مبتنی بر حکومت قانون نیاز بود که یا پادشاهی را سرنگون کرد (مانند مورد فرانسه در قرن هجدهم) و یا قدرت آنرا محدود و مقید به قانون کرد (فرضا مانند بریتانیا در قرن هفدهم). عقلا و منطقا راه سومی وجود ندارد. اما مسخره است که برای تاسیس یک حکومت مبتنی بر قانون و دموکراسی نمایندگی، پادشاهی را تاسیس کرد و سپس آن را محدود کرد. اگر قرار است که نهاد سلطنت نقش کلیدی در سیاست نداشته باشد (اگرچه در واقعیت چنین نیست و در تمامی کشورهای پادشاهی مشروطه، این نهاد نقش کلیدی و تاثیرگذاری دارد)، پس برای چه اصلا باید چنین نهادی را تاسیس کرد آن هم در کشوری که قرن ها به استبداد از نوعی شاهی و دینی خو کرده است؟
در پاسخ به این ردیه، عده‌ای توجیه می‌کنند که وجود یک شاه (البته این افراد چندان فمینیست به نظر نمی‌آیند و از امکان پادشاهی‌زن یعنی ملکه سخنی به میان نمی‌آورند که با توجه به خو کردن جامعه به یک سیستم توتالیتر و مردسالار قابل توجیه است!)، می‌تواند موجب وحدت‌ملی شود یا نمادی برای هویت‌ملی و هویت‌تاریخی باشد. این سخنان البته همیشه در لفافه به زبان آورده می‌شود و اصلا معلوم نیست چطور یک خاندان‌سلطنتی، هویت‌ملی بوجود می‌آورد!

نیک می‌دانیم هر کشوری با پرچم و شاید سرود ملی در عرصه بین‌المللی، تمیز داده می‌شود و گروه‌های انسانی به لحاظ نشانه‌گذاری و نمادپردازی آنقدر پیشرفت کرده‌اند که با نیاکان و خاندان و فره‌شاهی و تبار و خون و دیگر نمادهای ‌باستانی، هویت‌گروهی خود را ایجاد نکنند. همچنین بعید (و صد البته غلط) است که گروه‌های‌انسانی مانند اقوام، احزاب و جنبش‌های‌ سیاسی، اصناف و رسته‌ها و غیره، به خاطر گل روی یک پادشاه، از منافع و مطالبات خود دست بکشند و زیر ردا و عصای شاهی به رعایای یکدست و بی‌شکل (یا به عبارت صریح‌تر، به گوسپندان کر و لال گله) تبدیل شوند تا مثلا چیزی بنام وحدت‌ملی شکل بگیرد. وانگهی این وحدت‌ملی، اصولا امر مثبتی نیست. پیشتر وحدت‌ امت‌پای‌منبر را تجربه کرده‌ایم تا وحدت امت‌پایتخت‌ شاهی را نخواهیم

#ادامه‌‌دارد


ᴊσɪη υѕ ⥂ @iranian_antitheists

انجمن آنتے‌تئیست‌های ایران

از اسپرم‌همایونی تا سلطنت‌اعلیحضرت‌همایونی

از نظر من وسازندگان این انیمیشن، #سلطنت امری مذموم و بیهوده بشمار می‌آید. احمقانه‌ترین راه کسب‌قدرت، اكتساب آن از طریق اسپرم از پدر به پسر بدون دخالت و رای مردم است. در آینده آزاد ایران، قدرت و حکومت مسئولیتی‌ست که از طرف مردم و با رای اکثریت ایشان در اختیار یک شخص برای مدتی محدود به او محول می‌گردد. سرزمین استبداد زده ما هم‌اکنون تحت ‌سلطنت‌عمامه قرار دارد و نیازی به بازگشت به دوران سلطنت‌تاج ندارد. قدرت بی‌حد و حصر، هرکس را به فساد می‌کشاند و این خود بزرگترین دلیل برا عدم بازگشت به سلطنت می‌باشد. هرگونه تشابه ظاهری و اصطلاحات، کاملا تعمدی و خطاب به شما دوست عزیز است. اگر ناراحت می‌شوی، خوب به درک!

این ویدئو در پاسخ به کسانی است که می‌خواهند ما را در# چرخه‌استبداد و ساختار حکومتی مبتنی بر #اسپرم‌همایونی و شیخ و شاه نگه دارند


ᴊσɪη υѕ ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران

فقط در ممالکی که جهل جای علم، زور جای حق و اوهام جای حقايق را گرفته است، #سلطنت موهبتی‌ست الهی …

۷ اسفند، زادروز #علامه‌دهخدا ✌🏾



Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۱۳)



رفرنس‌های مورد استفاده در نگارش این مقاله:


نسخه‌ نخست این مقاله به زبان‌انگلیسی منتشر شده در فصلنامه‌‌ی Iranian Studies، جلد ۵۰ شماره ۲ سال ۲۰۱۷

Ali Rahnema, Behind the 1953 Coup in Iran, Cambridge, Cambridge University Press, 2015, p.1


محمد حسین خسروپناه - قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱

فصلنامه نگاه نو، شماره ۹۴

مسعود کوهستانی نژاد - اختیارات، اصلاحات و لوایح قانونی دکتر محمد مصدق (تهران - نشر نی ۱۳۸۳)

باختر امروز ۱۰ و ۱۱ اسفند ۱۳۳۱ - ۳۱ تیر و ۲۷ مرداد ۱۳۳۲

مجموعه Foreign Relations of the United States - جلد دهم برگ ۷۰۷

متن نطق رادیویی دکتر مصدق، کیهان ۱۸ فروردین ۱۳۳۲

روزنامه New York Times در تاریخ ۳۰ تیر ۳۲

اطلاعات - ۵ مرداد ۱۳۳۲

شجاعت شماره مخصوص به مناسبت سالگرد صدور فرمان مشروطیت - ۱۴ مرداد ۱۳۳۲

اعلامیه کاشانی - شاهد - ۱۱ مرداد ۱۳۳۲

روزنامه‌ی آپادانا (ارگان حزب ملت ایران بر بنیاد پان‌ایرانیسم، طرفدار نهضت ملی)

مصطفی رحیمی، قانون اساسی و اصول دموکراسی - انتشارات امیرکبیر، ۱۳۵۷ - برگ‌های ۲۲۰-۲۲۲

عباس توفیق - فصلنامه ره‌آورد - شماره ۷۹ - تابستان ۲۰۰۷ (درباره‌ی قانونی بودن یا نبودن فرمان عزل دکتر مصدق) {دریافت فایل PDF}

محمد مصدق در دادگاه نظامی - به کوشش سرهنگ جلیل بزرگمهر - نشر تاریخ - ۱۳۶۴ - جلد دوم - برگ۴۱۰
آرشیو ایرانیان
قلم و سیاست - جلد اول - نشر نمک - ۱۳۷۱

مردم ایران، ۲۶ مرداد ۱۳۳۲ آرشیو آنلاین نشریات ایرانی دانشگاه منچستر بریتانیا

بزرگمهر - پیشین جلد اول - برگ‌های ۳۸-۳۹

خاطرات سیاسی - دکتر کریم سنجابی - انتشارات جبهه - ۱۳۶۸ - برگ ۱۴۲

نشریه‌ی پرخاش - ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

مصاحبه حمید احمدی با محمود ژندی - طرح انجمن مطالعات تاریخ شفاهی ایران

محمد علی سفری - قلم و سیاست، - نشر نامک - جلد اوا - برگ ۸۵۵

اعلامیه کمیته مرکزی در مردم (مخفی)

کتاب پنج روز رستاخیز ملت: مرداد ماه ۱۳۳۲

اعلامیه جمعیت ملی مبارزه با استعمار - شهباز - ۲۷ مرداد ۱۳۳۲

مصاحبه امیر پیشداد با حمید احمدی

متن جلسه دادگاه خلیل ملکی

مسعود حجازی - رویدادها و داوری - انتشارات نیلوفر - ۱۳۷۵ - برگ ۱۰۸

گزارش سخنرانی زیرک‌زاده در میتینگ میدان بهارستان

مصاحبه ضیا صدقی با مهدی حائری یزدی - طرح تاریخ شفاهی ایران دانشگاه هاروارد، نوار شماره ۲ - برگ ۴

Foreign Relations of the United States: Iran, 1951-54، Washington DC, Department of State, 2017, p.698.

مجموعه‌ای از مکتوبات، سخنرانی‌ها و پیام‌های آیت‌الله کاشانی، تهران - جلد ۴ - برگ‌های ۲۷-۲۹


Ali Rahnema, Behind the 1953 Coup in Iran, p.169-170.

علی رهنما - نیروهای مذهبی بر بستر نهضت ملی - گام نو - ۱۳۸۴ - برگ ۲۶۱

خاطرات و تألمات دکتر محمد مصدق - به کوشش ایرج افشار - انتشارات علمی - چاپ پنجم - برگ ۲۶۰

محمد علی موحد - خواب آشفته نفت - نشر کارنامه - جلد دوم - برگ۸۲۰

خاطرات و تألمات - برگ ۲۷۲-۲۷۳

متن تلگرام توضیحی هندرسون به واشنگتن پس از دیدارش با مصدق، در Foreign Relations of the United States

اسناد و دیدگاه‌ها - انتشارات حزب توده ایران - ۱۳۶۰ - برگ‌های ۴۲۱-۴۳۴

بیان‌نامه دومین کنگره حزب دموکرات کردستان - مهر ۱۳۴۱




Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۱۲)



• پایان


حرکت جمهوریخواهی ۲۵ تا ۲۸ مرداد میراث ماندگاری در سپهر تاریخ سیاسی معاصر ایران برجا نگذاشت. در اولین واکنش خود به کودتا ۲۸ مرداد، کمیته مرکزی حزب توده خواست تشکیل جمهوری دموکراتیک را به کلی کنار گذاشت و باز از مخالفین سرسخت خود، مانند پان‌ایرانیست و نیروی سوم خواست که به تشکیل جبهه واحد ضد حکومت کودتا برآیند.
حرکت جمهوریخواهی ۲۵ تا ۲۸ مرداد در پایان یک فصل تنش و بحران در روابط میان نخست‌وزیر و شاه صورت گرفت. اما حتی پس از قطع ارتباط شخصی خود با محمد رضا پهلوی، دکتر مصدق به نظام سلطنتی پایبند ماند؛ هرچند که تصمیم نهایی او، رفراندوم برای انقراض دودمان پهلوی و انتخابات اعضا شورای سلطنت، از مقررات مندرج در قانون اساسی مشروطه فاصله‌ زیادی داشت

کوشش برای برقراری نظام جمهوری در آن روزهای حساس غالبا به عنوان حرکت هدایت شده توسط حزب توده شناخته شده است. اما بررسی دقیق رویدادها نشان می‌دهد که حزب توده اولین و تنها تشکلی نبود که در آن برهه‌ زمانی کوتاه، اما بسیار مهم تقاضای اعلام جمهوری را پیش کشید. تنها حزبی که به صورت جدی و علنی از جمهوریت در هفته‌های قبل از اقدام سرهنگ نصیری برای تغییر رژیم حمایت کرده بود، جنبش خداپرستان سوسیالیست بود

از میتینگ عصر ۲۵ مرداد در میدان بهارستان به بعد، دسته‌های حاضر در خیابان‌ها به تدریج مواضع تند‌تری نسبت به خاندان پهلوی اتخاذ کردند و از پایبندی به نظام مشروطه فاصله گرفتند. پس از مشاهده چنین فضایی برخی از احزاب اصلی وارد عمل شدند و از درخواست‌های رادیکالتر، البته به سبک خود حمایت کردند
اما احزاب جمهوریخواه طرح جامعی برای معرفی ساختار جمهوری مورد پسند خود در دست نداشتند. نه حزب توده و نه تشکل‌های دیگر در روز‌های پایانی مرداد ۱۳۳۲ به تقسیم قدرت و اختیارات سیاسی بین قوا، یا نقش مقام‌های عالی نظام جدید مانند رئیس جمهور نپرداختند.

بروز هرچه بیشتر کینه و نفرت نسبت به خاندان پهلوی، و عدم هر گونه تجمع بزرگ به حمایت از تداوم سلسله پهلوی، احزاب را به قبول کردن خواست حداکثری تظاهرکنندگان وادار کرد. اما دکتر مصدق احساسات جمهوریخواهی را امری صرفاً مربوط به حزب توده دانست. این برداشت هم سبب شد که او با هرنوع کوششی برای برقراری نظام جمهوری ضدیت نشان بدهد و هم هرگونه تظاهراتی را ممنوع اعلام کند. این تصمیم، اشتباه محاسباتی مهمی بود که باعث شد خیابان‌های پایتخت در صبح روز ۲۸ مرداد خالی از طرفداران دولت باشد. این روال می‌تواند پاسخی به این سوال مطرح و مهم باشد که چرا ملت ایران مانند ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در روز ۲۸ مرداد سال بعد وارد میدان برای دفاع از دولت ملی نشد

در دهه‌های بعد، با وقوع خودکامگی دوران پهلوی دوم، کمتر حرکت علنی به نفع برقراری حکومت جمهوری در داخل کشور به چشم می‌خورد. نخستین کنش پس از ۲۸ مرداد برای تأسیس نظام جمهوری دموکراتیک ملی ابتدا توسط حزب توده ایران پس از وحدت با فرقه‌ دموکرات آذربایجان که در پایان دهه‌ی ۳۰ صورت گرفت. سپس حزب دموکرات کردستان در سال ۱۳۴۴ پیشنهاد تشکیل جمهوری فدراتیو، مانند یوگسلاوی، را در کنگره دوم خود به تصویب رساند. اما هنگام سقوط خاندان پهلوی و پایان نظام‌سلطنتی‌مشروطه‌، کمتر نیروی سیاسی از حرکت جمهوریخواه ۲۵ تا ۲۸ مرداد یادی کرده است.

آیا این نشانگر حاشیه‌ای بودن اندیشه جمهوریخواهی در ایران دهه‌های واپسین حکومت محمدرضاشاه پهلوی نیست؟

✓ قضاوت با شما ✌🏾



#پایان

Thank you and may your god go with you





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۱۱)


توافق اولیه نخست‌وزیر و یارانش بر سر مستعفی شناختن شاه، انقراض دودمان پهلوی و تعیین یک شورای سلطنت بود اما دلیل تمایل دکتر مصدق به این راه حل بسیار حائز اهمیت است.
به گفته دکتر حسیبی، نخست‌وزیر بر این باور بود که:
بدین وسیله [تشکیل شورای سلطنت و از این رو، حفاظت از مشروطیت] ما راه امکان کمک از آمریکا و غرب را که از رژیم [سلطنتی] مسلما طرفداری می‌کنند قطع نخواهیم کرد و به شوروی متمایل نخواهیم شد. مخصوصاً که جمهوری را توده‌ای‌ها خواهانند

این روایت نشان می‌دهد که دکترمصدق به حرکت جمهوریخواهی آن روزهای حساس ماهیت صرفا توده‌ای و چپگرایانه می‌داده است؛ در حالیکه بیشتر نشان دادیم گرایش جمهوری‌خواهی خیلی فراتر از حزب توده سرایت کرده بود.
هرچند که دکتر فاطمی تا آخر سخت طرفدار جمهوریت ماند، نظر اکثریت مشاورین مصدق مشابه نخست وزیر بود.

مهمترین نتیجه عملی و فوری تصمیم به تشکیل شورای سلطنت و کنار گذاشتن گزینه جمهوریت، دستور مصدق مبنی بر جلوگیری از هرنوع تظاهرات خیابانی بود. برخی پژوهشگران همچون یراوند آبراهامیان، معتقد هستند که این حکم پس از دیدار مصدق با هندرسون صادر شد. اما این دیدار حساس ساعت ۶ بعد از ظهر روز ۲۷ مرداد صورت گرفت؛ در حالیکه روزنامه‌های عصر آن روز مانند کیهان، اطلاعات و باختر امروز که چند ساعت قبل از آن روی دکه‌ها قرار گرفتند، همه اعلامیه رسمی فرماندار نظامی را به چاپ رسانده بودند.
در خاطرات و تأملات خود، دکتر مصدق می‌نویسد:
همه می‌دانند که عصر روز ۲۷ مرداد دستور اکید دادم هر کس حرف از جمهوری بزند او را تعقیب کنند... من نه فقط با جمهوری دموکراتیک، بلکه با هر رقم دیگر آن هم موافق نبودم چون که تغییر رژیم موجب ترقی ملت نمی‌شود.... چه بسیار ممالکی که رژیم‌شان جمهوری است ولی آزادی ندارند و چه بسیار ممالکی که سلطنت مشروطه دارند و از آزادی و استقلال کامل بهرمندند.

ساعت۶:۳۰ بامداد روز بعد، غلامحسین صدیقی، وزیر کشور، از دکتر مصدق دستور آماده‌سازی رفراندوم و انتخابات را گرفت. اما حوادث آن روز سرنوشت‌ساز حرکت جمهوریخواهی را به پایان خود رساند. حکم دکتر مصدق سبب شد تا بخش زیادی از فعالین که در روز‌های قبل از ۲۸ مرداد در خیابان‌ها شعار جمهوری‌خواهی داده بودند، در ساعت‌هایی که ارتش و اراذل و اوباش به دفاتر احزاب و نشریات نهضت ملی یورش می‌بردند و آن‌ها را آتش می‌زدند، پشت میله‌ی زندان باشند.



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۱۰)



•مصدق و جمهوری


دانسته نیست تحولاتی که در قسمت‌های پیشین این مقاله مورد بررسی قرار گرفتند تا چه حد برای دکتر مصدق که هرگز منزل خود را برای مشاهده مستقیم اوضاع حاکم در خیابان‌های پایتخت ترک نکرد، ملموس بود. اما از همان دم که دست سرهنگ نصیری بر نخست‌وزیر دولت ملی رو شد و او در آغوش همکاران و دستیاران نزدیک خود قرار گرفت، مشورت‌های مهم و سرنوشت‌سازی به انجام رساند که در این قسمت به آن اشاره خواهم کرد.

مهم‌ترین منبع ارزیابی محتوا و نتیجه این مذاکرات را باید در یادداشت‌های مهندس کاظم‌حسیبی دید که به همت محمد علی موحد در عرصه عمومی قابل دسترس است. همانطور که رهنما می‌نویسد، دکتر مصدق ارتباط شخصی خود را با شاه در فردای ماجرا ۹ اسفند ۱۳۳۱ قطع کرده بود؛ هرچند که هم فرزند او و هم خود محمدرضاپهلوی تلاش داشتند که بین طرفین آشتی برقرار شود. اما در سخنرانی مهم رادیویی ۱۶ فروردین ۱۳۳۲، مصدق در ضمن یادآوری این نکته که در نظام مشروطه‌سلطنتی شاه باید سلطنت کند و نه حکومت، فاش ساخت که در فردای قیام ۳۰تیر ۱۳۳۱، زمانیکه احساسات جمهوریخواهی برای اولین بار وارد عرصه عمومی شد، برای آسایش بخشیدن به شاه و ابراز وفاداری به نظام سلطنتی مشروطه، باز برای اینکه خاطر ملوکانه کاملا اطمینان حاصل فیمابین که من نه مخالف سلطنت مشروطه هستم

و می‌خواهم رئیس جمهور بشوم شرحی به این مضمون برای‌شان نوشتم و گفتم که:
دشمن قرآن باشم اگر بخواهم خلاف قانون اساسی عمل کنم و همچنین اگر قانون اساسی را نقض کنند و رژیم مملکت را تغییر دهند من ریاست جمهوری را قبول نمایم پشت قرانی نوشته فرستادم و هر کس را هم که دیدم گفتم نه می‌خواهم شاه بشوم نه رئیس جمهور ...

اما اولین اقدام دکتر مصدق پس از اقدام نصیری اعلام انحلال مجلس هفدهم بر اساس نتیجه رفراندوم بود. به این ترتیب دکتر مصدق عملا از محدوده‌های نظام مشروطه پا فراتر گذاشت
افزایش احساسات جمهوری‌خواهانه در افکار عمومی سبب شد تا این موضوع به محور مباحثات مصدق و مشاورینش در روز ۲۷ مرداد تبدیل باشد. بنابر یادداشت‌های دکتر حسیبی، در منزل دکتر مصدق آقای سنجابی، زیرک‌زاده، مهندس رضوی، نریمان و حق‌شناس حاضر بودند و صحبت راجع به تعیین رژیم قطعی کشور و رفع بی‌تکلیفی فعلی بود. نظر عده‌ای اعلام جمهوریت (زیرک‌زاده، فاطمی و رضوی) بود
اما دکتر مصدق با جدیت مانع اجرایی شدن این پیشنهاد شد. همانطور که محمد علی سفری به نقل از منابع خود خاطرنشان می‌سازد:
نویسنده از زبان اکثریت قریب به اتفاق تصمیم گیرندگان در منزل دکتر مصدق یا با صراحت یا تلویحا موضوع جمهوری را می‌شنیدم. و تنها مخالف سرسخت در این زمینه شخص دکتر محمد مصدق بود



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۹)



• واکنش جبهه ضد مصدق


حمایت رو به افزایش برای تشکیل نظام جمهوری با واکنش نیروهای ضد دولت دکتر مصدق روبه‌رو شد اما عالی‌ترین مقام‌های حوزه علمیه واکنش صریحی به این موضوع نشان نداند. در خاطرات خود، مهدی حائری یزدی، فرزند بنیانگذار حوزه علمیه قم، از ملاقاتش با آیت‌الله بهبهانی، چهره‌ی بسیار نزدیک به دربار، در صبح روز ۲۸ مرداد می‌گوید. بهبهانی به او هشدار می‌دهد که صحبت جمهوری جدی شده است. مملکت در شرف اضمحلال است و با برقراری جمهوری دیگر اصلا نه اسمی از دین خواهد بود نه اسمی از ایشان (منظور بروجردی است) نه اسمی از مرجعیت، نه اسمی اصلا از اصل دین. سپس بهبهانی خواست خود را بیان می‌کند، (بروجردی) یک دستخطی، یک حکمی صادر بکنند که بالاخره مردم آگاه بشوند از این حقیقت، بیایند جلوی توده‌ای‌ها را بگیرند. حائری یزدی در پاسخ به بهبهانی می‌گوید که، اگر آیت‌الله بروجردی به او اجازه ابراز نظر بدهد به ایشان چنین پاسخ می‌دهد، به نظر بنده به هیچ‌وجه نمی‌آید که مملکت ایران با رفتن شاه کمونیست بشود. ممکن است حداکثر اکثرش ممکن است که جمهوری بشود، ولی جمهوری ملازم و مساوی با کمونیستی نیست. خود رضا شاه هم یک وقتی برای مقام جمهوریت تلاش می‌کرد
کوشش بهبهانی تنها معطوف به متقاعد ساختن بروجردی برای صدور فتوا یا حکمی علیه تغییر نظام حکومتی به جمهوریت نبود. تحرکات و تحریک‌های آن روز‌ها بر حول این محور بود که جمهوریت همانا حکومت کمونیستی‌ست.
در جلد تکمیلی اسناد روابط امور خارجه آمریکا که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، تلگرامی از پایگاه سیا در ایران به مرکز سیا در واشنگتن در روز ۲۸ مرداد چاپ شده که شامل نکته‌ای است درباره‌‌‌ی تلاش سیا و پایگاه MI6 بریتانیا در بغداد برای وادار کردن روحانیون عراقی به ارسال تلگراف به بروجردی با درخواست اعلام جهاد علیه کمونیزم
روزنامه‌ی ملت ما، به سردبیری شمس قنات آبادی، در شماره‌ی ۲۸ مرداد خود با حروف درشت در ته صفحه اول از بروجردی خواست که سکوت خود را بشکند، به دلیل اینکه، تهران دست بولشویک‌ها است
شاخص‌ترین مخالف روحانی آن زمانی دولت، آیت‌الله‌کاشانی، در مصاحبه‌ای با نشریه مصری ال مصری حدود ۲ هفته پس از کودتا اظهار داشت که دکتر مصدق از چهار ماه قبل درحال زمینه‌چینی برای تشکیل جمهوری بوده است و او چنین نظامی را مناسب ایران نمیداند.
با این همه، طبیعی بود که کاشانی به هیچ‌وجه به حمایت از مصدق در لحظه کودتا برنخیزد.
حتی احزاب افراطی مخالف دولت هم گرفتار مسئله ساختار نظام سیاسی شدند. در شماره ۲۸ مرداد، ارگان‌حزب‌سومکا، کودتا‌ی ۲۵ مرداد را مسخره توصیف کرد ونوشت، ... سلطنت مشروطه‌ای که پنجاه سال پیش جانشین استبداد قدیمی شد هم‌اکنون عملا جای خود را به جمهوریت می‌سپرد، و به آینده با این دید نگاه می‌کند، از امروز دوره‌ای آغاز می‌شود که از همه لحاظ در تاریخ ملت ما تازه است. افکار قدیمی و اشخاص قدیمی سپری شده‌اند و دوران مردان جدید با روحیه و جهان‌بینی تازه و نو فرا رسیده است. هرچه در گذشته سستی و جبن و بی‌نقشه‌گی وجود داشت، در آینده قوت و نیرومندی و هدفجویی و استقامت لزوم خواهد داشت. از این پس در میدان باز و پهناوری که برای فعالیت ما گشوده شده است باید با همه‌ نیروی خود به جنبش در آییم. ملت ما بیزار از گذشته ننگین و نفرت‌آور، تشنه راه و روش تازه‌ای است که باید مانند سیل مهیبی اساس گذشته را زیر و زبر کند. ما این راه و روش را به ملت عرضه می‌کنیم و کیست که جز ما شایستگی رهبری آینده این ملت را داشته باشد؟

اما نشریات اصلی جبهه ضد نهضت‌ملی توجه خود را به حملاتی که علیه شخص دکتر مصدق می‌شد، متمرکز کردند
روزنامه‌شاهد در روز‌های ۲۶، ۲۷ و ۲۸ مرداد غالبا به ماهیت حکومت غیرقانونی دکتر مصدق پس از صدور فرمان شاه می‌پرداخت

علی رهنما از ابراز ضدیت اراذل و اوباش جنوب شهر تهران در روز ۲۸ مرداد با جمهوریت سخن می‌گوید اما وسعت چنین مخالفت‌هایی مشخص نیست



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۸)



علاوه بر کمیته مرکزی حزب توده، شورای مرکزی جمعیت ملی مبارزه با استعمار هم بیانیه جداگانه‌ای را در حمایت از اعلام جمهوری دموکراتیک صادر کرد. شورا در ساعت ۱۱ صبح ۲۷ مرداد جلسه‌ای تشکیل داد و خطوط کلی بیانیه‌ی کمیته مرکزی را برگزاری رفراندوم برای تصویب جمهوری دموکراتیک و انتخابات مجلس موسسان قبول کرد. اما سران جمعیت که بر خلاف اعضا‌ی کمیته مرکزی ارتباطی زنده و مستقیم با فضا سیاسی و اجتماعی داشتند، مواضع ملایم‌تری نسبت به واکنش احتمالی دولت ملی به پدیده‌‌ی جمهوری دموکراتیک اتخا‌ذ کردند. دبیر جمعیت ملی مبارزه با استعمار، محمد رضا قدوه، خاطرنشان کرد که دکتر مصدق و وزرا‌ی او احتمالا آن اعلامیه را ابتدا رد خواهند کرد، اما با مقاومت و ایستادگی باید آن را [به آ‌نها] بقبولانیم

اعلامیه‌ جمعیت ملی مبارزه با استعمار که چند ساعت پس از پایان این جلسه در بعد از ظهر ۲۷ مرداد ۱۳۳۲ منتشر شد، دیدگاه ملایم‌تر شورای مرکزی را انعکاس داد. در یکی از فرازهای آن می‌خوانیم
امپریالیست‌های آمریکایی و انگلیسی دشمنان خارجی نهضت ما و الهام‌بخش دشمنان داخلی ما هستند. باید پایگاه عمده آن‌ها بساط سلطنت را از ایران برچید تا دیگر شاه خائن فراری ادعا نکند که هنوز هم شاه ایران است و از سلطنت کناره‌گیری نکرده است باید با اعلام رژیم جمهوری، این پیروزی درخشان ملت را تحکیم نمود... مراجعه به آرا عمومی اصلی‌ترین طریق است برای حل مسائل عمومی مملکتی و از جمله تعیین تکلیف قطعی سلطنت و رژیم مملکتی است!

از آنجا که هر دو اعلامیه، تغییر نظام حکومتی را منوط به پیروزی در رفراندوم دانستند، حزب توده به طور فعالی اقدام به دادن شعارهای جمهوریخواهی کرد و تغییر اسامی برخی خیابان‌ها



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۷)



• ۲۷ مرداد: روز جمهوری


در غروب ۲۶ مرداد، فضا‌ی خیابان‌های تهران حاکی از رادیکالیزه شدن و تند شدن هرچه بیشتر احساسات دسته‌جاتی بود که از لحظه فرار شاه، مهار اوضاع را به دست گرفته بودند و میدان‌داری می‌کردند. جمعیتی که در مرکز شهر تهران حضور داشت دربرگیرنده اعضا‌ی احزاب نهضت ملی، هواداران حزب توده و سازمان‌های علنی وابسته به آن حزب و نیز افراد غیر حزبی مخالف شاه و دربار‌ بود که توسط تمام نیرو‌های سیاسی مردم قهرمان تهران معرفی شدند. فعالیت‌های مشابهی هم در شهرهای بزرگ دیگر مانند اصفهان, تبریز و شهرهای استان خوزستان در جریان بود.
با مشاهده احساسات جمعی مردم و روان‌شناسی‌ اجتماعی، تعدادی از احزاب مهم به طور تقریبا همزمان از محدوده نظام مشروطه فراتر رفتند و وارد فاز جدیدی شدند، درخواست پایان هر نوع رژیم سلطنتی و جایگزینی آن با حکومت جمهوری در دستور روز قرار گرفت. حزب توده بحث برانگیزترین تلاش‌ها را انجام داد. محمود ژندی، صاحب امتیاز و سردبیر بسوی آینده، چند دهه بعد یاد‌آوردی کرد که در غروب ۲۷ مرداد، او و دو نفر دیگر از اعضا حزب توده وارد منزل علی‌اکبر دهخدا شدند و از او درخواست کردند که ریاست جمهوری نوپا و در حال وقوع را بر عهده بگیرد. اما دهخدا، که به گفته‌ ژندی در آن زمان سخت مشغول تنظیم کردن فیش‌های لغتنامه معروف خود بود، این درخواست را رد کرد و مصدق را برای چنین مقامی پیشنهاد کرد. محمد علی سفری هم تأیید می‌کند که دهخدا پس از دیدارش با دکتر مصدق در صبح ۲۷ مرداد، به خبرنگاران حاضر در محل گفت که قصدش فقط احوال‌پرسی از نخست وزیر بوده است.
دیدار و گفتگوی ژندی و همکارانش با علامه‌‌دهخدا تنها چند ساعت پیش از پخش اولین و تنها اعلامیه‌ کمیته مرکزی حزب توده در برهه‌ زمانی ۲۵-۲۸ مرداد صورت گرفت. در بامداد ۲۷ مرداد، هم ارگان علنی حزب و هم مردم، ارگان مخفی کمیته مرکزی، متن کامل اعلامیه‌ی مهم جمهوری دموکراتیک را منتشر کردند. این متن طولانی که تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۳۲ را بر خود دارد و مفصل‌ترین اعلامیه‌ی توضیحی‌ست که از سوی گروه‌های طرفدار تشکیل جمهوری در آن روزها پخش شد. این بیانیه با شرحی آغاز می‌شود از پنج کوشش در آخرین دوازده ماه برای انجام کودتا بر علیه مصدق. اعلامیه از محمد رضا شاه به عنوان پسر خائن رضا خان یاد می‌کند از تلاش‌های خود در جلوگیری از توطئه‌های دیگر سخن می‌گوید، در شهریور ماه، یعنی کمتر از دو ماه پس از ۳۰ تیر، توطئه‌کودتای جدیدی به رهبری شاه خائن و سرلشکر حجازی و سرلشکر زاهدی ترتیب داده شد. حزب توده ایران به موقع اسرار این توطئه را فاش کرد و با این افشاگری مانع اجرای آن گردید. باز هم دولت در صدد بر نیامد که بطور قاطع ریشه‌های این توطئه‌های خائنانه را قطع کند. اعلامیه سپس به جریان انحلال مجلس می‌پردازد و تصریح می‌کند که، حزب توده ایران در جریان طرح مسئله انحلال مجلس هفدهم اعلام داشت که تنها انحلال مجلس هفدهم درد ما را دوا نمی‌کند. کانون اصلی توطئه و خیانت دربار است و تا این کانون منهدم نگردد و بساط آن برچیده نشود، نهضت ملی ما همیشه از آن جهت مورد تهدید قرار دارد. آنگاه خواست اصلی کمیته مرکزی بیان می‌شودبرچیده باد سلطنت، پیروز باد جمهوری دموکراتیک - این است شعار روز مبارزان ضد استعمار و باید بلادرنگ مسئله برافکندن سلطنت و برقراری جمهوری برفراندوم گذاشته شده و مجلس موسسان برای تغییر و تکمیل قانون اساسی طی یک انتخاب آزاد و دموکراتیک تشکیل شود. هر کس با این شعار مخالفت کند و در انجام آن تعلل ورزد، دشمن ملت است و می‌کوشد تا با عوام فریبی و افسونگری شعله‌ی فروزان مبارزات ملت را خاموش کند و زمینه را برای بازگشت ارتجاع و مراجعت شاه خائن فراهم سازد.
و در ادامه تاکید می‌کند، هرکس بخواهد بساط سلطنت را با تشکیل شورای نیابت سلطنت و یا جانشین کردن شاه فراری به وسیله مزدور دیگر محفوظ نگه‌دارد، به جنبش استقلال ملی ما خیانت می‌کند و آب در آسیاب استعمارگران می‌ریزد. شعار برچیده باد سلطنت سنگ محک شناسائی دشمنان نهضت ملی است
در پایان این بیانیه، حزب توده همچون روزهای پس از ۳۰ تیر و ۹ اسفند ۱۳۳۱، خواهان تشکیل جبهه واحد ضد استعمار‌ی می‌شود، ما دستِ اتحاد به سوی همه‌ قشرهای ملت، همه طبقات ضد استعماری، همه‌‌ی افراد شرافتمند و وطن خواه کشور دراز می‌کنیم و اطمینان داریم که امروز یا فردا با وجود همه اخلال‌گری‌های عامل شناخته شده و ماسک‌دار استعمار شما با صحت و صداقت پیشنهاد ما اعتقاد پیدا خواهید کرد و دست ما را خواهید فشرد



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۶)



• ۲۶ مرداد: پایین کشیدن مجسمه‌ها


در طول روز ۲۶ مرداد، مرکز شهر تهران به میدان توش و تلاش‌های سازمان‌یافته برای از بین بردن بارزترین نماد حکومت پهلوی، مجسمه‌های رضا شاه و پسرش که در میادین و خیابان‌های اصلی قرار گرفته بودند تبدیل شد. میتینگ‌های عصر ۲۵ مرداد مجسمه‌های شاه را هدف نگرفته بودند. این امر در روز ۲۶ مرداد صورت گرفت. و جالب اینکه در بسیاری از روایت‌های که از حرکت برای پائین کشیدن مجسمه‌های شاه ارائه شده است، حزب توده عامل اصلی پایین آوردن مجسمه‌ها معرفی می‌شود و این در حالی‌ست که دکتر مصدق در دادگاهش گفته است که خود او دستور داده بود در بعد از ظهر ۲۶ مرداد مجسمه‌ها‌ی رضا شاه، بنیانگذار سلسله‌ی پهلوی پائین کشیده شوند. علت چنین تصمیمی هم ظاهرا دریافت هشداری بود مبنی بر اینکه احزاب افراطی‌چپ قصد داشتند همین اقدام را در همان روز انجام دهند

واقعیت این است که احزاب نهضت ملی این عملیات را از صبح همان روز آغاز کرده بودند. پس از هماهنگی ابتدایی در مقر حزب ایران، اعضا‌ی شاخه‌های جوانان چهار حزب یاد شده به چند محل مختلف شهر مراجعه می‌کنند و عملیات پائین کشیدن مجسمه‌ها را شروع می‌کننند. این اقدامات توسط باختر امروز به صراحت روایت می‌شوند نتیجه‌ جلسه‌ دو ساعته، تصمیم به واژگون نمودن مجسمه‌های رضاخان‌دیکتاتور و پسر جنایتکارش بود نیرو‌ی سومی‌ها وظیفه‌ی دشوار پائین آوردن مجسمه‌ی رضا شاه در میدان سپه را بر عهده داشتند. همانطور که ارگان این جریان شرح می‌دهد، این امر چهار ساعت طول کشید و مجسمه با استفاده از جرثقیل کرایه پائین کشیده می‌شود.
پائین کشیدن مجسمه‌ها همزمان است با اولین تلاش کودتاچیان برای غیرقانونی وانمود کردن تداوم زمامداری دکتر مصدق از راه پخش گسترده‌ متن و کلیشه فرمان شاه. بنابر گزارش ویلبر که شیوه‌ انجام این کار را با دقت و در جزییات ذکر می‌کند، متن فرمان عزل دکتر مصدق برای نخستین بار در شماره ۲۷ مرداد روزنامه‌ی صبح شاهد، به مدیریت مظفر بقایی، منتشر شد.
اما این ادعا صحت ندارد. واقعیت این است که یکی از روزنامه‌های عصر طرفدار دولت دکتر مصدق، خاور زمین، در شماره‌ی ۲۶ مرداد خود متن فرمان شاه را چاپ می‌کند، همراه با سرمقاله‌ای تحت عنوان ما شاه نمی‌خواهیم پس می‌شود گفت که هواداران دولت بیمی از منتشر کردن فرمان نداشتند، به این دلیل ساده که پخش آن در سطح شهر به افزایش حمایت مردمی از شاه و دربار نینجامیده بود.
این نکته نیز شایسته یادآوری‌ست که تا ظهر ۲۶ مرداد، حزب توده هنوز بر تشکیل مجلس مؤسسان برای تعیین تکلیف قطعی دربار ننگین و شاه جنایتکار پافشاری می‌کرد. اما همانطور که در بخش بعدی این مقاله خواهیم دید، فضای عمومی جامعه و احساسات جمعی اعضا و هواداران حزب چه بسا در تغییر خط بسوی گسست از نظام پادشاهی مشروطه و تاسیس جمهوری بی‌تاثیر نبود



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۵)



• واکنش‌های متفاوت به عملیات ۲۵ مرداد


در حالی که مقام‌های دولتی رفته رفته به اقدام نصیری واکنش نشان دادند، گرایش‌های سیاسی طرفدار دکتر مصدق سریع‌تر وارد کارزار شدند. تجربه‌ی حضور مستمر در خیابان‌ها از ۳۰ تیر ۱۳۳۱ به بعد سبب شد که پس از تظاهرات کوتاهی در برابر خانه نخست‌وزیر در صبح ۲۵ مرداد، چهار تشکل اصلی نهضت ملی - حزب مردم ایران (خداپرستان سوسیالیست)، حزب ملت ایران (بر بنیاد پان ایرانیسم)، حزب ایران و نیرو‌ی سوم - درباره‌ی لزوم برگزاری میتینگ بزرگتری در میدان بهارستان به توافق برسند. این گردهمایی که ساعت ۵ بعد از ظهر همان روز شکل گرفت، تنها تظاهرات سازمان‌یافته‌ای بود که نیروهای متشکل وفادار به نخست‌وزیر در برهه زمانی کوتاه روزهای ۲۵ تا ۲۸ مرداد انجام دادند. بر اساس گزارش‌ مطبوعات، میدان بهارستان و خیابان‌های اطراف مملو از شهروندان حامی دولت دکتر مصدق بود
سخنرانان اصلی نظیر نمایندگان مجلس پیشین باقر جلالی موسوی، احمد رضوی، احمد زیرک‌زاده، دکتر علی شایگان و دکتر فاطمی همه با لحن آتشین به دربار تاختند و اقدام سرهنگ نصیری را محکوم کردند.
جمعیت هم با دادن شعار‌هایی چون مرگ بر شاه خائن، ما شاه نمی‌خواهیم کودتاچیان باید محاکمه و اعدام شوند، حمایت خود را از اقدامی رادیکال‌تر نسبت به دربار نشان دادند. با این حال سخنرانان از مرزهای قانونی پا فراتر ننهادند و حاضر نشدند از ضرورت خلع محمد رضا شاه از سلطنت و گذار به جمهوری حرف بزنند. گفتنی‌ست که در آن روز شایگان و فاطمی پیشنهاد تشکیل شورای سلطنت را دادند؛ امری که قانون اساسی تنها به شخص شاه و آن هم در هنگام سفر به خارج از کشور تفویض کرده بود
قطعنامه میتینگ میدان بهارستان از دکتر مصدق درخواست می‌کرد که هم عاملان کودتا و هم شاه فراری تحت تعقیب قانونی قرار بگیرند و شورای سلطنت تشکیل شود

هواداران حزب توده در این میتینگ شرکت نکردند؛ اما زیر پرچم جمعیت ملی مبارزه با استعمار از کافه شهرداری (تئاتر شهر کنونی) تا میدان سپه، مسیری با مسافت حدود ۵ کیلومتر، به راه‌پیمایی پرداختند. بلندگو‌های سیار که بر روی تاکسی‌ها نصب شده بود، شعار‌های اصلی تظاهرات را پخش می‌کردند؛ از جمله برچیده باد سلطنت اما در قطعنامه‌ی این میتینگ میدان سپه نیز اشاره‌ای به خلع سلطنت و برقراری جمهوری نشده بود. قطعنامه خواستارمحاکمه‌‌ی کودتاچیان بود، قاطعیت نسبت به شاه و دربار که عامل اصلی کودتای نافرجام معرفی شدند، تعطیل دربار که مرکز توطئه‌ها شناسانده شد و تشکیل هر چه زودتر مجلس موسسان

نشریات تشکل‌های وابسته به نهضت ملی سعی کردند تحولات ۲۵ مرداد را به سبک خود تفسیر کنند. نشریه‌ی حزب ملت ایران با چنین عنوانی دیدگاه خود را بیان کرد ننگ و نفرت بر شاه جنایتکار و جاسوس مصدق پیشوای ملت است و میهن ما نه دربار می‌خواهد نه پارلمان. نشریه‌ی مردم ایران، ارگان نهضت خداپرستان سوسیالیست در شماره‌‌‌ی ویژه ۲۶ مرداد مدعی شد که شعار‌های میدان بهارستان در روز ۲۵ مرداد به این قرار بودند، شاه فراری را برکنار و جمهوریت را اعلام کنید. این ندای امید بخش را ده‌ها هزار تن از مردم تهران در میتینگ ۱۵ مرداد ده بار تکرار کردند

این اولین باری نبود که خداپرستان سوسیالیست از تغییر رژیم حمایت می‌کردند



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۴)



• کودتا‌ی اول و به چالش گرفتن تداوم سلطنت


قبل از اینکه دکتر مصدق پاسخی از محمدرضا پهلوی دریافت کند، سرهنگ نعمت‌الله نصیری، فرمانده‌ی گارد شاهنشاهی با حضور در منزل نخست‌وزیر در شب ۲۴ مرداد، تلاش کرد فرمان‌های شاه را برای برکناری او و انتصاب سپهبد زاهدی به مقام نخست‌وزیری، تحویل دهد. اما این طرح به دلیل هشیاری و آمادگی رییس‌دولت ناکام ماند و با دستگیر شدن نصیری، شاه و ملکه ثریا مجبور شدند از ایران فرار کنند و اول به بغداد و از آنجا به رُم پرواز کنند.
درباره‌ی قانونی بودن یا قانونی نبودن کوشش نصیری تحلیل‌های بسیاری ارائه شده است.
بر اساس یکی از جامع‌ترین این تحلیل‌ها، شاه حق عزل نخست وزیر را نداشت و فرمانی که در روزهای بعد از ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ در سطح وسیعی پخش شد، ماهیتی غیر قانونی داشت هرچند که پژوهشگران وفادار به سلطنت مدعی‌اند که شاه حق عزل نخست وزیر را در زمان فطرت‌مجلس داشت،
عباس توفیق نشان می‌دهد که هنگام حضور نصیری در منزل دکتر مصدق، محمدرضا پهلوی فرمانی برای پایان دادن به دوره‌ی هفدهم قانونگذاری را صادر نکرده بود.
دکتر مصدق هم در چندین جلسه‌ی دادگاه خود در پاییز سال ۱۳۳۲، اصالت فرمانی را که نصیری به او تقدیم کرد، مورد سوال و محل شک دانست. این تردید‌ها ریشه در آشفتگی دست‌خط هیراد، منشی مخصوص شاه داشت و نیز تاریخ فرمان که روز ۲۲ مرداد بود، واکنش دکتر مصدق ناشی از جعلی دانستن فرمان و دریافتن این واقعیت بود که کودتایی علیه وی در حال به وقوع پیوستن بوده است.
ساعت ۷ بامداد روز ۲۵ مرداد، رادیو تهران بیانیه‌ای پخش کرد که در آن به اقدام نصیری اشاره شده بود. اما بیانیه از فاش کردن مضمون فرمان یا نقش احتمالی شاه در آن ماجرا اجتناب کرد. چند ساعت بعد، دکتر حسین فاطمی در مقام سخنگو دولت، کنفرانس خبری تشکیل داد. در پاسخ به این سوال که آیا شاه در تلاش برای برکناری دکتر مصدق مقصر است یا نه، گفت مواضع دولت بر او معلوم نیست، اما دیدگاه شخصی خودش را در سرمقاله‌ی روزنامه‌ی عصر باختر امروز منعکس کرده است.

سرمقاله‌های روزهای ۲۵، ۲۶ و ۲۷ مرداد دکتر فاطمی از معروف‌ترین مقالات تاریخ مطبوعات ایران به شمار می‌روند. گرچه فاطمی در این مقالات اتهاماتی علیه شخص شاه وارد می‌کند (از جمله، خیانت، توطئه‌‌مدام‌علیه‌مصدق و غارت‌بیت‌المال) اما او به شکل علنی و روشن خواهان پایان نظام سلطنتی‌مشروطه و جایگزینی آن با حکومت دیگری، مانند جمهوری، نشد. همانطور که بعداً توضیح خواهم داد، فاطمی از مخالفت مصدق با عبور از چارچوب سلطنت آگاه بود

دولت ملی از اعلان نقش شاه در اقدام نصیری تا آخر اجتناب کرد. اما دکتر مصدق بر نتیجه همه‌پرسی، حکم کوتاهی را مبنی بر انحلال مجلس هفدهم در بعد از ظهر ۲۵ مرداد صادر کرد. به این شیوه، در غروب همان روز، مصدق عملی انجام داد فراتر از محدوده‌ی اختیاراتی که قانون اساسی مشروطه به مقام نخست‌وزیر واگذار کرده بود.



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


✓ نابود باد بساط #سلطنت (۳)



× این تحلیل با برداشت حزب توده شباهت‌هایی داشت. پس از پیام رادیویی دکتر #مصدق، روزنامه‌ صبح حزب توده در مقاله‌ مفصلی تحت عنوان قانون اساسی ایران دارای چه نقایصی است؟ به تحلیل اصول مختلف قانون اساسی پرداخت و به این جمع‌‌بندی رسید:

۱- موارد مربوط به حقوق سلطنت جدا اصلاح شود

عدم دخالت کامل شاه در امور کشور و موضوع اینکه وی به هیچ عنوان نباید بطور مستقیم یا غیر‌مستقیم در امور کشوری و لشکری مداخله نماید

حق انحلال مجلس برای شاه که توهین به مردم ایران است نیز باید بکلی حذف شود

ضمنا لازم است برای موردی که شاه از اصول قانون اساسی تجاوز نموده و در امور کشور دخالت نماید مجازاتی در نظر گرفته شود و از سلطنت برکنار گردد تا قانون اساسی بدون ضمانت اجرا نماند


بزرگترین سازمان علنی حزب‌توده، جمعیت ملی مبارزه با استعمار هم رفراندوم را قدم اول به سوی تغییر قانون‌اساسی دانست؛ با این آرزو که این اصلاحات دربار را به عنوان کانون تحریک و توطئه علیه نهضت مترقی کشور ما برای همیشه بی‌اثر سازد

هرچند که حزب توده سعی کرد نوک تیز حمله‌ خود را متوجه کاهش اقتدار شاه کند و نه پایان دادن به نظام‌سلطنتی، اما بازچاپ غزل #جمهوری عارف قزوینی در شماره‌ ۱۴ مرداد ۱۳۳۲ روزنامه‌ی #شجاعت، نشانگر تمایل برای تغییر‌ی بنیادی‌تر از اصلاح قانون اساسی مشروطیت بود

لازم به یادآوری‌ست که نیروهای مخالف دولت به شدت علیه برگزاری رفراندوم واکنش نشان دادند. آیت‌الله‌کاشانی در اعلامیه‌ شدیداللحنی استفاده از بیت‌المال را برای تأمین مخارج برگزاری رفراندوم غیرقانونی اعلام کرد. او روز قبل از برگزاری #همه‌پرسی، در اعلامیه‌ جداگانه‌ای خواستار تحریم رفراندام شد و شرکت در آن را حرام دانست

دیگر حریف سرسخت #مصدق، #مظفر_بقایی، مدعی شد که رفراندوم پیشرو تنها آغاز روندی است که دولت بسوی #خودکامگی اتخاذ کرده است #بقایی از مردم خواست به هر شیوه‌ای که می‌توانند برگزاری رفراندام را مختل کنند. اما این کوشش‌ها بی‌ثمر ماندند.
مقام پر نفوذ‌ی چون #آیت‌الله‌بروجردی، مرجع بزرگ تقلید و رئیس حوزه‌ی علمیه‌‌قم، به درخواست‌های #کاشانی و #بقایی پاسخ مثبت نداد. بروجردی از انتشار فتوا برای تحریم رفراندوم خودداری کرد

درباره‌ی قانونی‌بودن یا قانونی‌نبودن کوشش #نصیری، تحلیل‌های بسیاری ارائه شده است.
براساس یکی از جامع‌ترین این تحلیل‌ها، شاه حق عزل نخست‌وزیر را نداشت و فرمانی که در روزهای بعد از ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ در سطح وسیعی پخش شد، ماهیتی غیر قانونی داشت. هرچند که پژوهشگران وفادار به سلطنت مدعی‌اند که شاه حق عزل نخست وزیر را در زمان فطرتِ مجلس داشت، #عباس‌توفیق نشان می‌دهد که هنگام حضور نصیری در منزل دکتر #مصدق، محمدرضا پهلوی فرمانی برای پایان دادن به دوره‌ هفدهم قانونگذاری را صادر نکرده بود.
دکتر #مصدق هم در چندین جلسه‌ دادگاه خود در پاییز سال ۱۳۳۲، اصالت فرمانی را که نصیری به او تقدیم کرد، مورد سؤال و محل شک دانست.

این تردید‌ها ریشه در آشفتگی دست‌خط #هیراد، منشی مخصوص شاه داشت و نیز تاریخ فرمان که روز ۲۲ مرداد بود، واکنش دکتر #مصدق ناشی از جعلی دانستن فرمان و دریافتن این واقعیت بود که کودتایی علیه وی در حال به وقوع پیوستن بوده است

ساعت ۷ بامداد روز ۲۵ مرداد، رادیو تهران بیانیه‌ای پخش کرد که در آن به اقدام نصیری اشاره شده بود. اما بیانیه از فاش کردن مضمون فرمان یا نقش احتمالی شاه در آن ماجرا اجتناب کرد. چند ساعت بعد، دکتر #حسین‌فاطمی در مقام سخنگو دولت، کنفرانس خبری تشکیل داد. در پاسخ به این سوال که آیا شاه در تلاش برای برکناری دکتر #مصدق مقصر است یا نه، گفت مواضع دولت بر او معلوم نیست، اما دیدگاه شخصی خودش را در سرمقاله‌ی روزنامه‌ #عصر-باختر امروز منعکس کرده است



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


★ نابود باد بساط #سلطنت (۲)



× سالگرد قیام ۳۰ تیر و اعلام رفراندوم: دکتر #مصدق بر سر دو راهی دشوار


زمامداری دکتر #محمد_مصدق مصادف با تحولات مهمی در مناسبات میان جامعه و حکومت در ایران شد. برای نخستین بار پس از #انقلاب‌مشروطه، قشرهای گوناگون جامعه در معرض اختلافات درونی رده‌های بالا‌ی حاکمیت قرار گرفتند. قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱نخستین کنش اجتماعی از طریق اعتراضات گسترده‌ی خیابانی با هدف جلوگیری از استعفا یک نخست‌وزیر بوده

پس از ۳۰ تیر ۱۳۳۱، دکتر #مصدق سعی کرد از حرکت مردمی برای پیشبرد مبارزه خود با دربار بهره گیرد. او تلاش کرد اختیارات خود را افزایش دهد؛ امری که منجر به جدایی تعدادی از رهبران سرشناس جبهه ملی، مانند #مظفر_بقایی و آیت الله #کاشانی، از صف هواداران دولت شد، اما آمادگی جامعه برای حضور در خیابان به حمایت از دکتر #مصدق هرگز کاهش پیدا نکرد
تلاش اوباش درباری برای مصدوم کردن و یا ترور نخست‌وزیر در ۹ اسفند ۱۳۳۱، توسط جمعیتی خنثی شد که با شعار یا مرگ یا مصدق! در میدان‌های پایتخت حضور یافتند

تاثیر حمایت‌‌های مردمی بر روحیه و رفتار سیاسی دکتر #مصدق به تدریج آشکار شد. در جلسه‌ی غیر علنی مجلس شورای ملی که پس از گریز دکتر مصدق از منزل تحت محاصره‌ی خود و ورود به ساختمان میدان بهارستان در شب ۹ اسفند برگزار شد، نخست وزیر به نمایندگان گفت:
من نخست وزیر ملتم نه نخست وزیر شاه و مجلس

پس از ۹ اسفند، برخی جراید هوادار دولت از تمایل #مصدق به استفاده از ابزار #رفراندوم برای حل بن‌بست سیاسی سخن گفتند.


هفته‌نامه‌ی #شورش که روزنامه‌نگار رادیکال و شجاع، کریم‌پور شیرازی آن را اداره می‌کرد، در شماره‌‌ی ۱۶ اسفند ۱۳۳۱ خود می‌نویسد
محافل ملی و طبقات مختلف معتقدند که تنها راه اصلاح امور و استقرار آرامش قطعی در کشور که پس از آن پیشوا ملت بتواند اصلاحات اساسی را انجام دهد همانا توسل به رفراندوم و مراجعه به آرا‌ی عمومی است

این زمزمه‌ها به گوش دیپلمات‌های خارجی هم می‌رسید. در تلگرافی که روز ۱۹اسفند سفیر کبیر آمریکا در تهران به واشنگتن مخابره کرد، #لوی‌هندرسون اظهار نمود:
احتمال دارد که دکتر #مصدق قصد برقراری #جمهوری تحت کنترل دیکتاتوری مثل خودش را داشته باشد؛ اما مشخصات این اقدام هنوز معلوم نیستند

در همین ایام، دکتر #مصدق نطق رادیویی مهمی در تحلیل اوضاع جاری ایراد می‌کند و به وسیله‌ی آن به محمد رضا پهلوی هشدار می‌دهد که شاه باید سلطنت کند، و نه حکومت

ابهام در گرایش و کنش دکتر #مصدق تا پایان تیر ماه ادامه یافت

در سالروز قیام ۳۰ تیر، مرکز شهر تهران میزبان دو راهپیمایی وسیع شد

در صبح آن روز، شمار چشمگیری از هواداران حزب توده که Kennett Love، مخبر اعزامی روزنامه New York Times در ایران، با اغراق آن را حدود صد هزار نفر تخمین زد، قدرت تشکیلاتی خود را به نمایش رساند
چند ساعت بعد، تعداد کمتری از طرفداران و اعضا احزاب وابسته به نهضت ملی به خیابان آمدند و راهپیمایی قابل ملاحظه‌ای را برپا کردند. به گفته‌ی روزنامه‌ اصلی حامی دولت، #باختر، ده‌ها هزار نفر از مردم قهرمان تهران شرکت کردند … با فریاد، مصدق پیروز است، یا مرگ یا مصدق تصمیم خود را برای ادامه مبارزات ملی و زمامداری حکومت فعلی ابراز داشتند.


خود دکتر #مصدق هم، که به ندرت از منزل خود خارج می‌شد، با حضور بر مزار جانباختگان قیام ۳۰ تیر ۱۳۳۱ در آرامگاه ابن‌بابویه شهر ری، پیوند خود را با کشته‌شدگان و جمعیت طرفداران خود تجدید کرد

سرانجام در روز ۵ مرداد، نخست‌وزیر اقدام به تبدیل محبوبیت میدانی خود به حرکت سیاسی نمود. پس از پخش پیام رادیویی نمایندگان فراکسیون نهضت ملی مجلس که دسته‌جمعی استعفای خود را تقدیم کرده بوده‌اند، دکتر #مصدق اعلام کرد که تمام ملت‌ها حق تعیین سرنوشت خود را از طریق آرا‌ی عمومی دارند، به این دلیل که در کشورهای دموکراسی و مشروطه هیچ قانونی بالاتر از اراده‌ی ملت نیست

در روز‌های پس از اعلام برگزاری رفراندوم توسط دکتر #مصدق، تشکل‌های سیاسی و مطبوعات واکنش‌ها‌ی متفاوتی نشان دادند. هفته‌نامه‌ #شورش در شماره‌ی ۱۰ مرداد ۱۳۳۲ خود مدعی شد که تنها انحلال مجلس کافی نیست! باید بساط این دربار اجنبی‌پرست هم برچیده شود



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


★ نابود باد بساط #سلطنت (۱)



روز‌های ۲۵ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ از مهم‌ترین لحظات تاریخ‌معاصر ایران به شمار می‌روند. #فرار شاه به بغداد و سپس رم، تلاش‌های نظامیان هوادار او و همچنین پایگاه اجتماعی سلطنت در مبارزه با دولت ملی دکتر #مصدق و سرانجام سقوط آن دولت در روز ۲۸ مرداد، موضوع بررسی‌های تاریخی و مقاله‌ها، رساله‌ها و کتاب‌های بسیار بوده است.


با انتشار علنی گزارش مفصل #دونالد_ویلبر، تاریخ‌نگار درونی سازمان #سیا در سال ۲۰۰۰، محور اصلی تاریخ‌نگاری ۲۸ مرداد بر رد یا تایید نقش کلیدی سازمان‌های جاسوسی آمریکا و انگلیس استوار شد. آخرین کتابی که در این زمینه به زبان انگلیسی منتشر شده، کار #علی‌رهنما ا‌ست که عمدتا به نقد نظریه‌های نویسندگانی مانند #داریوش‌بایندر و #عباس‌میلانی اختصاص دارد.
این پژوهشگران معتقد هستند که حرکت روز ۲۸ مرداد اساسا جنبه‌‌‌‌ مردمی و بومی داشته و دولت #مصدق توسط عوامل مردمی و روحانی ناراضی و نگران از سیاست‌های او سقوط کرد و نه توسط مأموران اعزامی سیا و ایتلیجنس سرویس انگلستان

حمله‌های روز ۲۸ مرداد به دفاتر احزاب سیاسی، مطبوعات طرفدار دولت، رادیو تهران و منزل دکتر #مصدق، تنها پاره‌ای از رویدادهای آن روزهای کوتاه اما سرنوشت‌ساز هستند.

در نخستین ساعات پس از پخش شدن خبر فرار شاه به خارج، حرکتی در خیابان‌های تهران پدید آمد که خواست اصلی آن پایان دادن به نظام‌ #سلطنتی‌مشروطه و برقراری حکومت #نوین‌جمهوری بود.
برای سه روز پژواک شعارهای #جمهوری‌خواهی که نخستین بار سه دهه پیش‌تر طنین‌افکن شده بود، در خیابان‌های اصلی تهران به گوش آمد، همزمان با کوشش طیف گسترده‌ای از نیروهای مخالف دربار برای پایین آوردن مجسمه‌های رضا شاه و پسرش. این حرکت، آخرین تلاش علنی برای پایان دادن به سلطنت در ایران قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ به شمار می‌رود.


از حرکت جمهوریخواهی روز‌های ۲۵ تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ تا به حال روایت کامل و مستندی به دست داده نشده است
برخی از پژوهشگران که به آن روز‌ها پرداخته‌اند، از کلی‌گویی‌های پراکنده‌ای فراتر نرفته‌اند؛ از جمله اظهارات دکتر #حسین‌فاطمی، وزیر خارجه‌ دولت ملی به برقراری نظام #جمهوری در میتینگ مشهور میدان بهارستان در عصر ۲۵ مرداد و یا شایعه نامزد کردن علامه‌ #علی‌اکبردهخدا برای تصدی مقام ریاست‌ جمهوری حکومت آینده یا اعلام برقراری #جمهوری‌دموکراتیک توسط کمیته مرکزی #حزب‌توده، اما چگونگی بروز حرکت خیابانی برای پایان دادن به رژیم سلطنتی، ماهیتِ نظام جمهوری که در اعلامیه‌ها و مقاله‌ها‌ از آن صحبت می‌شد، واکنش نیروهای اصلی هوادار و مخالف دولت ملی به این رویدادها و نگرش و تصمیم‌گیری خود دکتر #مصدق نسبت به درخواست‌های جمهوری‌خواهان، نیاز به بررسی عمیق‌تری دارد



✓ قصد نگارنده‌ از این سطور وافی به این منظور است، و ارائه‌ گزارشی دقیق نسبت به آن حرکت تاریخی سه روزه و تأثیر آن در روندی که منجر به کودتای ۲۸ مرداد شد
✓ هدف دیگر این پژوهش، تمرکز بر جنبه‌های گوناگون درونی وقایع ۲۸ مرداد است


× به قول‌ #علی‌رهنما
تاریخ‌نگاری مربوط به #کودتا علیه دکتر #مصدق هنوز دوران کودکی خود را می‌گذراند، و بررسی ریز تحولات درونی آن دوران نیازمند تلاش‌های بیشتری است



✓ این پژوهش استوار است بر نشریات هوادار دولت دکتر مصدق، برخی یادمانده‌های سیاسی و یادداشت‌های برجامانده از حلقه‌ی اصلی مشاورین دکتر مصدق بخصوص مندرجات مهندس #کاظم‌حسیبی، یارِ رئیس دولت ملی که در تمام جلساتی که با هدف تعیین ماهیتِ حکومت آینده تشکیل می‌شد، حضور داشت




این پژوهش تاریخی پیش‌تر به زبان انگلیسی به قلم دکتر #سیاوش‌رنجبردائمی، استادیار تاریخ ایران‌معاصر در دانشگاه #اسکاتلند در فصلنامه #مطالعات‌ایرانیان منتشر شده و بازگردان پارسی آن با اندکی تغییر ارائه می‌گردد



#ادامه‌دارد





Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌تئیست‌های ایران


★ نابود باد بساط #سلطنت!





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists

انجمن آنتی‌‌تئیست‌های ایران


‌✩ چرا بر ضد #دیکتاتوری انقلاب‌کردیم؟ چرا بر ضد #دیکتاتوری انقلاب‌نمی‌کنید؟ (۱)



دولت #ترامپ، نیک می‌داند که در صورت پیروزی جنبش سراسری و عمومی و خشونت‌زدا در ایران، شخصیت‌ها و سازمان‌هایی را که سال‌هاست در آب‌نمک خوابانده‌اند و از آنها حمایت‌های رسانه‌ای، مالی و سیاسی عظیمی می‌کنند، هیچ نقشی در رژیم آینده نخواهند داشت


انقلاب زمانی بر علیه #رژیم‌استبدادی رخ می‌دهد که آن رژیم هیچ #اصلاح و #رفرمی را، چه در #فرم‌ساختاری و چه در #فرم‌شخصیتی، بر نتابد
به بیان دیگر، مسئول اول هر انقلابی، استبدادی است که اصلاح را بر نمی‌تابد و اینگونه راهی برای جامعه جز انقلاب نمی‌گذارد


دیگر اینکه بر خلاف تصور بسیاری، هیچ انقلابی بنا بر فرمان و دستور انجام نمی‌گیرد و این وجدان جمعی جامعه می‌باشد که حکم انقلاب را صادر می‌کند
این حکم زمانی صادر می‌شود که مجموعه شرایط موجود در درون استبداد حاکم و نیز در درون جامعه و فعل و انفعالات بین آنها، وجدان جامعه ملی جامعه را به این نتیجه می‌رساند که رژیم‌استبدادی #اصلاح را بر نمی‌تابد و بنابراین برای استقرار #دموکراسی راهی جز نابود کردن مانع رژیم‌استبدادی پیش خود نمی‌یابد

آن بخش از نسل جوانی که می‌گویند، چرا انقلاب کردید، حال روز بروز و بنابر تجربه خود بیشتر دارند به این نتیجه می‌رسند که استبداد فاسد و تبهکار حاکم، بنا بر ماهیت و ساختار خود، اصلاح‌پذیر نیست و راهی جز سرنگونی آن وجود ندارد

اینگونه وضعیت نسل ما را بهتر درک می‌کنند که وقتی که استبداد وابسته و نتیجه #کودتای ۲۸ مرداد، حتی دو حزب در خدمت خود را که به احزاب #بله و #بله‌قربان معروف بودند را تاب نیاورد و آنها را منحل و کشور را یک‌حزبی و تحقیر مردم را به آنجا رساند که اسم‌‌نویسی را اجباری و مردم را مجبور کرد که یا عضو حزب شوند و یا راه زندان و یا تبعید از وطن را در پیش بگیرند، راهی برای جامعه جز انقلاب باقی نگذاشت

شدت #اصلاح‌ناطلبی شاه آنقدر بود که در خاطرات #علم می‌بینیم که به #فرح می‌گوید که قانون اساسی #مشروطه باید آنگونه که او می‌فهمد اجرا شود
یعنی قانون بی قانون

(البته ایشان از اول به قانون اساسی #مشروطه باور نداشت. چرا که بنا بر گفته #مصدق، شاه در چنین قانونی باید #سلطنت می‌کرد و نه #حکومت. ولی از آنجا که عمل به قانون اساسی مشروطه، بمانند پدرش، با شخصیت مستبد او سازگاری نداشت، پیشنهاد کودتا بر علیه نخست وزیر خود را به سفیر آمریکا داد و خود در آن شرکت کرد)

حتی در زمان خروج از کشور، در جریان انقلاب، به فرماندهان‌ارتش دستور می‌دهد که از دکتر #بختیار اطاعت نکرده و فقط از #هویزر اطاعت کنند و بعد از خروج، بر خلاف موافقت قبلی بین #کارتر و #خمینی، به جای فرار به آمریکا، به مصر می‌گریزد و منتظر کودتا می‌شود تا مانند ۲۸ مرداد به کشور برگردد!
دکتر #بختیار هم با #هویزر در انجام کودتا همراه می‌شود و در ۱۹ بهمن ساعت دو بعد از ظهر دستور منع رفت و آمد از ساعت چهار بعد از ظهر را اعلام و دستور بمباران هوایی دوشان‌تپه و دستگیری بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر را به #ساواک (ساواکی که انحلال آن را ۳۵ روز قبل اعلام کرده بود و اینگونه معلوم شد دروغی بیش نبوده است) داده و زندانی کردن آنها را در زندان باز در کویر‌های جنوب داده بود
گردان‌های تانک کرمانشاه و همدان و دیگر تیپ‌ها و لشکرها نیز به تهران فراخوانده شده بودند، که حضور شبانه روزی مردم در خیابان‌ها آن را خنثی و ارتش از رویارویی با مردم خوداری کرد.(در خاطرات #سولیوان می‌خوانیم که از تجربه جنبش سال ۶۸ در فرانسه درس گرفته بود و هشدار داده بود که چنین کاری انجام نشود چرا که ارتش را در برابر مردم قرار دادن، در واقع ارتش را در مقابل خانواده و فامیل خود قرار دادن است و نظامیان از کشتار گسترده خوداری و این به فروپاشی ارتش منجر خواهد شد. ولی کو گوش شنوا؟ #کارتر و #برژینسکی، بشدت با نظرات #سولیوان مخالف و بهایی به آن نمی‌دادند)



#ادامه‌دارد





‏Join Us ☞ @iranian_antitheists