💠 قاعده کرامت انسان در بوته نقد/۴
• معیار های سنجش نتایج استنباط فقهی
🔻استاد محترم در دو محورِ اول سخنان خود به بیان پارهای از مقدمات پرداخته بودند که برخی از آن ها در دو فرستهی پیشین بررسی شد. در این فرسته نکات بیشتری مورد دقت قرار میگیرد:
۴.
#مذاق_شارع که آن را
#سیره_تقنینیه نامیدهاند و همچنین
#مقاصد_شریعت، با قیاس تفاوتی جوهری ندارند و هر آنچه درباره
#قیاس گفته میشود (نهی تکلیفیِ مولوی یا ارشاد به اختلال کاشفیت) بر این دو روش نیز منطبق است. از همین رو مشاهده میکنیم که غالب فقهای شیعه تمسک به چنین راه هایی را به کلی کنار نهادهاند.
توضیح مبسوط این نکته را به یادداشتی که در این باره تنظیم کردهام و انشاءالله در آینده منتشر خواهدشد وا مینهم.
شایان ذکر است یکی از اشکالات اساسی قاعده کرامت به همین نقطه بازمیگردد چنانکه خواهدآمد.
▫️۵. در رابطه با
سنجش نتایج استنباط جا دارد بپرسیم که معیار و مرجع این سنجش چیست؟ آیا کتاب و سنت است؟
#عقل است؟
سیرههای عقلائیه است؟
#استحسان و قیاس است؟
پر واضح است که معیار مدّنظر استاد محترم کتاب و سنت نیست، زیرا فرض آن است که مستنبط همهی وُسع خود را برای استنباط به کار بسته و مسأله از حیث ادلهی نقلی تمام است.
به علاوه، بدیهی است که استحسان و قیاس مطلقاً در مکتب فقهی امامی جایی ندارند.
سیره یا ارتکازات عقلائی نیز در برابر نصوص دینی تاب مقاومت ندارند، زیرا یکی از شروط
#حجیت سیره یا ارتکاز عدم صدور ردع یا دست کم عدم احراز آن به طریق معتبر است، پس چگونه با وجود دلیل شرعی
سیره را مقدم نماییم؟
بله، اگر حکمی خلاف عقل بود قابل پذیرش نیست. اما گمان میکنم از توضیحاتی که در بند سوم گذشت تا حدّ خوبی روشن شده باشد که ادراکات تنجیزی و مطلق عقل چنان کم است که غالباً موردی خلاف عقل در نتایج استنباط یافت نمیشود. ادراکات ناقص (ظنی/تعلیقی/مهمل/مقید) نیز تاب مقابله با حکم مستنبط از نصوص را ندارد.
به بیان ساده: اگر به سبب ادراکی عقلی (یا شبه عقلی) بخواهیم از حکم مستنبط از ظواهر کتاب و سنت رفع ید نماییم، آن ادراک باید چنان قوی، مستحکم، کامل و مطلق باشد که یقین داشتهباشیم از معصوم صادر نمیشود، به طوری که اگر شخصی آن را گفت به عدم عصمت او یقین کنیم؛ همچنانکه اگر شخص مدعی امامت بگوید نماز صبح سه رکعت است یا خداوند یکی نیست بی درنگ ادعای امامت او را تکذیب میکنیم.
در غیر این صورت حق نداریم کتاب و سنت را که حجت قطعی هستند کنار گذاشته و به ظنون عقلی یا عقلایی یا شبه عقلی ترتیب اثر دهیم.
بحث در مقدمه به درازا کشید.
شرح این هجران و این خون جگر
این زمان بگذار تا وقت دگر!
◽️ادامه دارد
⏮#کرامت_انسان#فقه#برهان✒️📚 @Faede_v_Borhan