بسیج دانشگاه امیرکبیر

🔰 شریعتی؛ جست‌وجوگر ساحت فهم / ۴

✍️ حسین مرادی

⭕️ کدام عدالت؟!

🔸 عدالت نه صرفاً یک شعار انقلابی و نه صرفاً یک مفهوم اجتماعی است، بلکه در بطن زندگی فردی انسان ها نیز تعریف میشود و این یکی از موارد عدم تطابق عدالت اسلامی با عدالت مارکسیستی است که انسان را ساخته نظام تولیدی میداند نه تصمیم خود او.

◀️ «در قرآن کلماتي که گمان می‌کرديم نشانه ارزش‌های اخلاقي فردی و زهد عرفاني بودند، در جهت گيری طبقاتي معني داشته است؛ يعني آنجا که با کنز مبارزه مي کند، از تقوا سخن مي گويد، آنجا که فرعونی ها را میکوبد، از زهد صحبت میکند؛ و آنجایی که از رباخوارها حرف مي زند و آنها را محارب خداوند تعبير مي کند، از قناعت و اعراض دنیا سخن میگوید؛ يعني اعراض از دنيا، تقوا، زهد، قناعت، دنياکوبی و... نه در يک مفهوم ذهني صوفيانه، بلکه در يک مفهوم اجتماعي، انقلابي، علمي و جهت‌گيری خاص و مشخص اجتماعي و طبقاتي مطرح هستند و در آن جهت معني مي دهند.»

🔻در معارف و اعتقادات اسلامی جاگذاری مفاهیم به گونه‌ای است که چون تار و پودی زندگی دنیا و معاد با هم گره خورده است.

◀️ «جامعه هايي که اقتصاد نادرست دارند، فرهنگ نادرست هم دارند، ارزش های اخلاقي هم در آنها رو به ضعف مي رود؛ چرا در ميان سياهان آمريکا آن همه فساد وجود دارد؟ آيا به خاطر اين است که سياهان ذاتاً فاسدند؟ یا به خاطر زندگي اقتصادی است که ضعيف‌اند؟
آن عده که به اين بهشت و اين معادی که هیچ تعهدی در انسان ايجاد نمي کند مؤمنند، از راهش منحرف شده اند، يعني تأثير فلسفه معاد را به نفع قدرتها از بين برده اند.»

🔹این تعهد هم در مقابل رواج صوفی مسلکی در جامعه قرار میگیرد و هم در مقابل خوی کاخ‌نشینی که امام (ره) می فرماید: اگر دولت ما به کاخ توجه پیدا کرد، آن روز است که باید فاتحه ملت و دولت را بخوانیم.

◀️ «حتي اگر آدم ماترياليست هم باشد، بايد بفهمد که زهدی که در نهج البلاغه هست یا مفهوم اعراض از دنیایی که در قرآن هست و آن همه اعراض ضداشرافيتي که در مکتب ائمه ما هست، در رابطه با رشد اشرافيت و زندگي دنياگرايي در ميان مسلمانها است؛ اما از طرفی دیگر رشد يک‌جهته انحرافي به نام رهبانيّت، زهدگرايي و اعراض از دنیا نباید به این ختم شود که در مسیر پیشرفت و توسعه گام برنداشت؛ چون سرنوشت انسان ها دست کساني است که قدرت های اقتصادی دست آنها است، خود به خود سرنوشت انساني و فکری مسلمان ها به دست غير مي افتاد.
اعراض از دنيايي که عامل انحطاط زندگي اقتصادی، انحطاط تمدن و انحطاط پيشرفت مي شود اسلام با آن مبارزه مي کند و در اين مبارزه، بر روی ارزش مادی‌گری، اقتصاد، زندگي، توليد و برخورداری تکيه مي کند.

❗️#سيستم_اقتصادی بايد سيستمي باشد که به آن تجاوز نکند، امکان قانوني و عملي ندهد؛ نه اينکه امکان بدهد، و بعد از نظر اخلاقي کنترلش کند. يعني نمي شود يک زيربنای سرمايه داری و استثماری و استعماری و يک روبنای اخلاقي بر مبنای عدالت و تقوا درست کرد. بايد روبنای اخلاقي اسلامي را در زيربنای توليدی و اقتصادی بياوريم، بايد آن تقوا، آن عفو، آن زهد، آن اعراض از دنيا و آن مبارزه با اسراف را که اسلام مي گويد، به زيربنای توليدی وارد کنيم و از آن، سيستم اقتصادی درست کنيم.»
————————————————————
* موارد داخل گیومه از صحبت‎های #دکتر_علی_شریعتی گزینش شده‌اند.

#یادداشت
🆔 @basijaut