عصر دلفان

#ضرب_المثل
Канал
Логотип телеграм канала عصر دلفان
@AsredelfanПродвигать
21,46 тыс.
подписчиков
41,4 тыс.
фото
4,55 тыс.
видео
4,68 тыс.
ссылок
عصر دلفان ارتباط با ما @Asredelfan_admin
#ضرب_المثل

«اویاری زَل مئکهِ»

🖌 واژه‌به‌واژه:
« علف هرز را آبیاری می‌کند»

زیل = گیاهی خودرو که تربیت‌پذیر نیست و قابلیت کشت و ذرع توسط انسان را ندارد. (برخی می‌گویند منظور گیاه موسیر است، در زبان لکی به آن زویل می‌گویند)

🔖مفهوم و کاربرد:
این ضربالمثل که اندک‌اندک در حال فراموش شدن است، در معانی متفاوتی مثل انجام کار بیهوده بکار می‌رود. اما اصلی‌ترین معنی آن مربوط به نکوهش هم‌نشینی با فرد تربیت‌ناپذیر و بدطینت است. (خاصّه در مورد همسر بکار می‌رود).
ریشه‌ی این ضربالمثل به شعری از شاعر بزرگ لرستان، میرنوروز برمی‌گردد.
آنجا که میرنوروز از دست همسرش گلایه دارد و با چنین بیت زیبایی در این مورد سخن می‌گوید:

باغُبون کِیکُم‌اِم، اویار َزیلِم
هُمنِشین دوزخم، بیایت وِ سیلم

کیکُم (در زبان لکی به آن کیکِم می‌گویند) درختی خودرو است که در کوهسار گرین نیز پیدا می‌شود. مشخصه آن تربیت ناپذیری و بدون ثمر بودن آن است.

حال معنای بیت کاملا مشخص است و در می‌یابیم که مقصود اصلی از بیان ضربالمثل بیهودگیِ تربیت نا اهل و همنشینی با افراد نادرست است!

🔻 مثلا اگر کسی با تمام وجود برای همسر بدش که اصلاح پذیر نیست و قدر خوبی نمی‌داند، تلاش کند، این مَثل درباره او به کنایه به کار می‌رود.

🔺 یا اگر کسی فرزند نا اهلی داشته باشد و برای او زن بستاند و خانه بسازد و ...
در مورد او نیز گفته می‌شود که فلانی «اویاری زَل مئکهِ»


📌 با آموزش زبان مادری به کودکان، هویت و اعتماد‌به‌نفس را به آن‌ها هدیه کنیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

« تَرئ و توفئ، حوشکئ و مَشکئ »

🖌 «یک چیز تَر با یک تُف (تمیز می‌شود)، یک چیز خشک با یک مشک (تمیز نمی‌شود)»

🔖این ضربالمثل ریشه‌دار و بومی، که یک داستان فرهنگی پشت آن نهفته است، در معنای 'لزوم انجام هر کار در موقع و زمان مناسبش' بکار می‌رود. مثلاً زمانی که یک کِشت هر ۱۲ ساعت یک بار آبیاری شود، با دو ساعت زمان آبیاری سیراب می‌شود، اما اگر هردو روز یک بار آبیاری شود با ده ساعت آبیاری مداوم هم سیراب نمی‌شود.

📌اما ریشه‌ی این ضربالمثل کجاست؟
🔺در روزگاران قدیم، مادری می‌خواست تک‌دختر خود را به خانه‌ی بخت بفرستد. روزها تمام نصیحت‌های مربوط به گرداندن یک زندگی را برای او توضیح می‌داد. تا اینکه سرانجام روز موعود فرا رسید و خانواده‌ی داماد دختر را سوار بر اسب به خانه‌ی بخت می‌بردند. در بین راه متوجه شدند که مادر عروس دنبال کاروان عروس می‌دوید. صبر کردند تا مادر به آن‌ها برسد.
گفتند: «خیر باشد چه مشکلی پیش آمده؟»
مادر گفت: «خیر است، همه چیز را به دخترم نصیحت کردم،اما یک نصیحت را فراموش کرده‌ام، آمده ام تا به او بگویم.»
مادر رو به دخترش کرد و گفت: «یادت نرود "تری و توفی، حوشکی و مشکی"».
مردم پرسیدند این چه بود گفتی؟
مادر گفت: «به دخترم گفتم که ظرف‌ها را بلافاصله بعد از خوردن غذا بشوید و تمیز کند. چرا که اگر بمانند و خشک شوند، دیگر یک مشک آب هم جوابگوی شستن آن‌ها نیست.»
مردم به مادر عروس رحمت فرستادند و از او تشکر کردند و عروس را به خانه‌ی بخت بردند.

🔹 با آموزش زبان مادری به کودکان، هویت و اعتماد‌به‌نفس را به ایشان هدیه کنیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

« چو هزاره‌ آیشتیه (چوب هزاره را انداخته) »

🖌 این ضربالمثل یا اصطلاح، در مورد کسی به کار می‌رود که آوازه‌ی فساد اش همه جا را برداشته باشد. در مورد آدم مفسد و گناهکار گفته میشود که «فِلونی چو هزار‌ آیشتیه.»

🔖اما چو هزاره چیست ؟

علامت یا نشانه‌ی عجیبی است که از طرف شکارھای کوھی " کل و بز " مقابل چشم شکارچی نشان داده می شود.
مردم این دیار اعتقاد دارند که اگر شخصی 999 شکار کوھی " کل و بز " شکار کند، ھزارمین شکار ملائکه ای است که به صورت شکار با حرکاتی عجیب اعتراض خود و ھم‌نوعان خود را به رؤیت شکارچی می‌رساند.
این اعتراض بصورت سر بر زمین نھادن و پا در ھوا بردن توسط حیوان نشان داده می‌شود.
این علامت را در زبان محلی " سُول " به معنی سرو یا "به شکل سرو ایستادن" می‌گویند.
معنی دیگر چوھزاره اینست که ھر شکارچی که این علامت‌ھا را از جانب شکار ببیند باید برای ھمیشه دست از شکار بکشد و چنانچه به این نشانه بی‌اھمیت باشد، خود و خانواده‌اش دچار مصیبت و بلایی آسمانی خواھند شد. به شخصی که به این علامت بی توجه باشد میگویند چو هزاره‌ آیشتیه.
به ھمین دلیل در ابیات محلی شکارکردن بعد از "چوھزاره " نکوھش شده است.

🔹از ترانه ھای ماندگار لری که در ذم شکار سروده شده است، " تفنگ " با صدای مرحوم استاد رضا سقایی و شعر از شاعر عزیز " حشمت ا... شفیعیان" می‌باشد.

🔹 و نیز بهمن اسکینی در آهنگی تحت عنوان «شکارچی» اشاره مستقیمی به نکونش شکارچی و هشدار برای عواقب انداختن چوهزاره دارد.


🔹 با آموزش زبان مادری به کودکان، هویت و اعتماد‌به‌نفس را به ایشان هدیه کنیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

« خَرِ پیر و اُوسارِ نو »

🖌 واژه‌به‌واژه:
" الاغ پیر و افسار نو 😅"

🔖مفهوم و کاربرد:
عموما اشاره به زمانی دارد که فردی کاری انجام دهد که مناسب شأن و سن و سال او نباشد و گاهی اشاره به کارهایی که از زمان مناسب آن مدت زیادی گذشته باشد.

🔹اگر پیرمرد هشتاد ساله ای شلوار جین بپوشد، یا یک پیرزن موهایش را رنگ کند، از این ضربالمثل استفاده می‌شود.

🔹 یا مثلا انسانی کهن‌سال که شروع کند به ساختن منزل جدید ، یا هرچیز تازه و جدیدی که دیگر فرصتی برای استفاده از آن نداشته باشد.

🔹با آموزش زبان مادری به فرزندانمان، اعتماد به نفس را به آن‌ها هدیه دهیم.



@asredelfan
#ضرب_المثل

« باوَه بئ بِرا، عاموزا بِسیار »

🖌 واژه‌به‌واژه:
" بابای بی برادر ، پسرعموی فراوان"

🔖مفهوم و کاربرد:
این ضربالمثل، شلیکی مهلک به مغز افرادی‌ست که هربار به بهانه‌ی قوم و خویش بودن و فامیلی و با الفاظ دوستانه ظاهر می‌شوند اما هدفشان سرکیسه کردن شماست؛
یا در خوشبینانه ترین حالت، صرفا چون کارشان گیر شماست، با الفاظ دوستانه مثل (چطوری عاموزا؟) می‌خواهند از شما کاری به رایگان بگیرند.

📌 به کودکمان یاد بدهیم آدم‌هایی که خودشان را بروز می‌دهند آدم‌های قابل اعتمادتری هستند، نسبت به آن کسانی که از خودشان و حتی زبان مادری‌شان فرار می‌کنند.
🔺آیا کسی که به خودش احترام نمی‌گذارد، لایق احترام دیگران است ؟



@asredelfan
#ضرب_المثل

« اَسیو بفروشی، بوینیَ لویینَه »

🖌 واژه‌به‌واژه:
" آسیاب را بفروشی ، و کارگرِ آسیاب شوی"

🔖مفهوم و کاربرد:
این ضربالمثل در مورد شخصی بکار می‌رود که اشتباه محرز و واضحی انجام داده است ، و حالا بدجوری دارد تاوان اشتباهش را می‌پردازد.
درست مثل زمانی که صاحب یک آسیاب، آسیابش را فروخت، و مجبور شد لویینه‌گری کند. یعنی بصورت روزمزد برای آسیاب‌دار جدید کار کند ...

🔻 مثل کسی که یک زمین کشاورزی به او ارث رسیده باشد، آن را بفروشد و بعد از مدتی که پولش را تمام کرد، کارگر زمین کشاورزی سابق خودش شود.
🔻یا کسی که کامیون‌اش را بفروشد و بعد از مدتی، راننده‌ی همان کامیون شود.

📌 فرار از زبان مادری، فرار از هویت است.
به کودکانمان بیاموزیم هویت خودشان را دوست داشته باشند.

@asredelfan
#ضرب_المثل

"اِ گُل بِلِنگ دِرُو مّئ‌که!"

'از خوشه🌾 به بالا درو می‌کند'

این ضرب المثل هنگامی به کار می‌رود که شخصی وانمود به انجام کاری کند، در حالی که انجامش نمی‌دهد. مثلا هنگامی که شخصی بشدت ادعای حمایت از کسی را داشته باشد ولی بدانید که او از از آن‌کس حمایت نخواهد کرد، در مورد او می‌توانید بگویید "اه گُل بلنگ درو می‌که!"
و یا معنیش این هست که معلوم نیست چی میگه و منظورش چی هست به کسی که هدف مشخصی ندارد و همینطوری می‌خواهد تو هر کاری بدون آگاهی دخالت نماید.

مفهوم آن کار بیهوده کردن است
معادل ضرب المثل فارسی
#آب‌_درهاون_کوبیدن
است

📌 زبان مادری هدیه از والدین ماست. در حفظ آن کوشا باشیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

"بیلّت بِه، تا اوتِه بُووِرِم"

بیل ات را بده ، تا آب ات را بِبُرم !

این ضرب المثل در مورد شخصی بکار میرود که به او خوبی کرده باشید ولی وی از همان خوبی به ضرر شما و برای ضربه زدن به شما استفاده کند!
درست مثل وقتی که در هنگام کشاورزی بیل ات را به قصد خیر به دیگری بدهی ولی او با همان بیل جریان آبیاری از زمین شما منحرف کند!

📌 زبان مادری هدیه از والدین ماست. در حفظ آن کوشا باشیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

"گا اِ مَردِم، گارِم اِ مردم، اَر نَرونِم نامَردِم!"

"گاو مال مردم باشد و گارِم هم مال مردم باشد، اگر پیش نرونِم(شخم نزنم)، نامردم"

این ضرب المثل درمورد کسی بکار می‌رود که وسیله ای به امانت در اختیارش گذاشته شده، اما قدر امانت را نمی‌داند و بدون دلسوزی بحال صاحب مال، تا می‌تواند از وسیله کار می‌کشد.

گارِم = تکه چوبی که وسیله ی فرمان دادن به گاو است و باعث حرکت کردن گاو می‌شود.(به همین وسیله در مورد الاغ‌ها ، 'خَرسُک' می‌گویند! )

🔺برای زبانی که در طول سال‌ها و نسل به نسل به ما رسیده است، احترام قائل باشیم و در حفظ آن و انتقال به نسل بعدی کوشا باشیم.

@asredelfan
#ضرب_المثل

"گایِی مئ‌ بِقورِنَه ،که نُه مَن شیر بوتی"

'گاوی نعره می زند که نُه من شیر بدهد'
این ضرب المثل شیرین در جواب رجز خوانی و لاف زنی(در اصطلاح محلی ^هوفَلی^) و داد و بیداد کردن افراد استفاده می‌شود. و در معنای 'چیزی نداری که به آن بنازی' بکار می‌رود.

🛑 فرزندانمان فارسی را خودبخود خواهند آموخت. اما بجز والدین، مرجعی برای یادگیری زبان مادری ندارند.

@asredelfan
#ضرب_المثل_لکی

🔷کاولی بو و سویر کور وژ بوتی

🔶 کولی باشد و عروسی پسرش خودش باشد


@asredelfan