اندیشه در اکنون

#حق #اعتراض

🔰هفته گذشته در اثنای بحث فلسفی در یکی از کلاسهای ارشدم، با اعتراض برخی #دانشجویان نسبت به امری مواجه شدم. گذشته از موضوع مورد اعتراض و مقدار درستی آن، نکته ای توجه مرا به خود جلب کرد و مسئله ای برایم مطرح شد:
#حق #اعتراض

1⃣البته میدانیم که بر این بشر روزگاری گذشته که در آن بخش اعظمی از انسانها اساسا از دایره بسیاری از #حقوق خارج بوده اند چه برسد به اینکه اساسا #اعتراض به عنوان یک حق برایشان به رسمیت شناخته شود. از #یونان باستان تا #اروپای جدید کم و بیش #زنان و #سیاهپوستان و برخی ملل دارای حقوق اساسی به حساب نیامده و چه ظلمها که بر علیه آنها مجاز شمرده نشده است!

2⃣اما دنیای جدید بر مبنای چرخش #سوبژکتیو، بشر را به عنوان سوژه ای #خودبنیاد و مستقل به رسمیت شناخته و از حقوق انسان بما هو انسان سخن گفت. این رویکرد، بنیادی فلسفی برای حقوق انسانی از جمله حق #آزادی #بیان و‌ اعتراض فراهم آورد(بنگرید به اعلامیه جهانی حقوق بشر)

🔰نکته اینجاست که این مبنا(و نه محصول) در تقابل با اندیشه فلسفی و دینی ماست که منشا حق را #کرامت #تکوینی(به دلائلی من برخلاف بسیاری از اندیشمندان ترجیح می دهم آن را به این نام و نه کرامت #طبیعی یا #ذاتی بنامم) و #اکتسابی انسان می داند.

🔰کرامت اکتسابی محصول تلاش ماست برخلاف کرامت تکوینی که دست خلقت به #جعل #بسیط در ما به ودیعت نهاده است(اسراء،۷۰).نکته اینجاست که هر کدام از این دو کرامت، حقوقی را برای انسان به ارمغان می آورند.

3⃣آنگونه که از #قرآن برداشت می شود حقوق ناشی از کرامت اکتسابی، بسته به بقای سبب چنین کرامتی است(حجرات،۱۳)و همین مطلب در باب حقوق تکوینی انسان نیز صادق است.

🔰سرشت عقلانی انسان غیر قابل انفکاک از سوالمند بودن او و اعتراض، خود از بارزترین نمودهای آن است و تا هویت انسانی باقی است حق اعتراض وی باقی است؛ حقی که دهشتناکی #رستاخیز بزرگ(عبس،۳۳)نیز مانع اِعمال آن نیست:

«قَالَ رَبِّ لِمَ حَشَرْتَنِي أَعْمَى وَقَدْ كُنْتُ بَصِيرًا»
(انسان) مى‏ گويد پروردگارا چرا مرا نابينا محشور كردى با آنكه بينا بودم؟

»قَالَ كَذَلِكَ أَتَتْكَ آيَاتُنَا فَنَسِيتَهَا وَكَذَلِكَ الْيَوْمَ تُنْسَى».
(خدا) مى‏ گوید: همان طور كه نشانه‏ هاى ما بر تو آمد و آن را به فراموشى سپردى، امروز همان گونه فراموش مى ‏شوی.
‌طه،۱۲۵-۱۲۶
و چنین است که حتی #خداوند نیز #حق #سوال و #اعتراض را از انسان سلب نمی کند، زیرا چنین حقی چیزی جز بروز #انسانیت انسان نیست و سلب آن مساوی با سلب خود انسانیت است.
مجید احسن
@majidahsan62