🔻 #جن در داستان فارسی به مثابۀ فقر اندیشه / به بهانۀ
#جن_نامه و جادونویسیهای
#گلشیری👤 نوشتاری از
#مرتضا_کربلایی_لو▫️ به نظر میرسد جوزف نای در کتاب معروفش قدرت نرم فریب پیشبینیهای اقتصاد جهانی در حوالی ۲۰۵۰ را نخورده است. به زعم او حتا اگر چین و آمریکا و هند، در سی و اندی سالی که در پیش روست قدرت برتر اقتصادی جهان باشند، اروپا همچنان خاستگاهِ قدرت نرم است. چه دارد این اروپا که اینگونه سمج بر مسند اندیشه تکیه داده و پایین نمیآید؟ جز اشاره به فلسفه و چهرههایی اروپایی که اندیشۀ فلسفی ورزیدهاند چه میتوان پاسخ داد؟ مهمترین فلاسفۀ جهان اروپایی بودهاند. از آن سو، رمان به زعم برخی یک مقولۀ اروپایی است و چرا نباشد؟ آن منبع فیاض اندیشه اگر بخواهد در اشخاص و کنشها تجسم بیابد، چه بستری بهتر از رمان مییابد؟ رمان بیشکل است. درست مانند خود اندیشه.
▫️ اندیشۀ فلسفی مفاهیمی میآفریند که از دو ویژگی برخورداند: لطافت و پیچیدگی. مفاهیم فلسفی به مدد لطافتی که دارند، قدرت نفوذ در عرصههای فراگیر دارند. و به لطف پیچیدگیشان میتوانند بیش از یک جنبه از اشیا و رویدادها را همزمان آشکار سازند. انسان مجهز به لطایف، قادر است حدود زمان و مکان را درنوردد، همچنان که فلاسفه درنوردیدهاند. و انسان پیچیدهاندیش، قفا ندارد که از پشت بتوان به او حمله کرد و آسان شکستش داد. تو گویی او چشمی هم در پس سر دارد و میتواند به زوایایی از شیء التفات کند که دیگران سهواً یا عمداً نادیدهاش میگیرند...
▫️ به هر حال مجازیم این مسئله را که چرا از
جن نوشتن در داستان معاصر مکرر و پربسامد شده است بکاویم و به عنوان یک فرضیه ربطش بدهیم به یک خواستِ پنهان اما شکستخورده برای تعالی اندیشگانی در رمان.
جن از آن رو که پنهان و پیچیده است در ما شگفتی ایجاد میکند، تا حدی شبیه آن شگفتیای که از مواجهه با مفاهیم اندیشهبار پشت یک رمان توقع داریم.
📥 دانلود فایل PDF این نوشتار از فروشگاه سایت ادبیات اقلیت:
👇🏼🔺 https://goo.gl/eK5zgh🆔 @Aghalliat