كانال پيشگيري و كاهش ريسك سوانح

✍️چرا ساختمان برج گرنفل لندن فرو نریخت ولی پلاسکو فرو ریخت؟


🔴در گروههای تلگرامی بحثی به راه افتاده دربارۀ اینکه چرا دیشب ساختمان برج #گرنفل لندن با وجود حریق گسترده و طولانی فرو نریخته است؟ همچنین از این گزاره بحث می رسد به گزاره دومی مبنی بر مقایسه با #پلاسکو و تردید ها در علل فرو ریختن آن. از جمله این گفتگوها ، یادداشت اخیر محقق ارجمند جناب آقای عبدالله شهبازی در کانال تلگرام شان:
@abdollahshahbazi/3968

✳️پاسخ به سوال این است که #مکانیزم_خرابیِ هر سازه ای در آتش و حرارتِ بالا، بستگی دارد به مشخصاتِ فنی سازه شامل: نوع قاب ، مشخصات مصالح، شیوۀ عایق بندی سازه در برابر آتش، نوعِ سیستم های اطفاء حریق (آبپاش ها)یی که در ساختمان نصب شده و نهایتا جنسِ مواد قابل اشتعالی که در ساختمان برای سوختن موجود است.

لذا صِرفِ مقایسه کلی دو ساختمان با همدیگر ، و بدون پرداختن به جزئیاتِ مذکور ، امکان مقایسه را از ما می گیرد. در مورد این ساختمان لندن، هنوز مشخصات فنی سازه اعلام نشده است. حتی در مصاحبه رئیس تیم آتش نشانی ، بتنی یا فولادی بودن نوعِ قاب اعلام نشد (هرچند که به احتمال زیاد این سازه باید بتنی باشد). فعلاً تنها چیزی که از این سازه می دانیم اینکه ساختمان در سال 1974 احداث شده است ولی یکبار اخیراً بازسازی (Refurbishment) شده است. (فعلاً حتی نمی دانیم که آیا بازسازی، شاملِ مقاوم سازی هم بوده یا خیر؟)

🔴سوال مشخصی که بیشتر بدان پرداخته می شود (از جمله در یادداشت اخیر جناب شهبازی) اینکه چطور این سازه "مدت طولانی" (چندساعت) در آتش سوخته و فرونریخته ولی #پلاسکو، بعد از سه-چهار ساعت فروریخته است؟

در همین کانال قبلا نیز نمونه هایی ارایه شد از ساختمان هایی که چندین ساعت سوخته اند ولی «خرابی پیشرونده» در آنها رخ نداده است. مثلا «برج آدرس» در دبی در زمان جشن شب سال نو میلادی 2016 آتش گرفت و به دلیل ترافیک آن ساعت دبی ، آتش نشان ها "دیر" به محل رسیدند و تمام برج در عرض ده دقیقه در شعله ها قرار گرفت. ولی به دلیلِ کار کردنِ آب پاش های درون ساختمان، آتش در بیرون باقی ماند و به درون، گسترشِ جدی پیدا نکرد و حدودِ صبح آتش خاموش شد (فیلم بالا👆). یا مثال دیگرش در اسپانیا و «برج ویندسور» که بعد از حریق شدید ، فرونریخت (البته بعد بخاطر نگرانی از کاهش مقاومت خودشان خرابش کردند). طی چندین سری تست که ما در آزمایشگاه آتش دانشگاه میشیگان استیت داشتیم، اُفت مقاومتِ اعضای فولاد بعد از حدود 500 درجه سانتیگراد بسیار شدید است در حالی که در مواردی در قطعاتِ بتنی حتی تا حدود 750 درجه سانتیگراد هم افت جدی شاهد نبودیم. لذا مقایسه سازه فولادی در آتش ، با سازه بتنی در آتش بسیار مقایسه سختی است (علاوه بر همه اینها، حجم بسیار زیاد مواد قابل اشتعال در #پلاسکو، سناریوی حریق را کاملا عوض می کند).

مقایسه #گرنفل با #پلاسکو به پارامترهای بسیار متعددی باز می گردد و فعلا نمی توان اظهار نظر قطعی در این حادثه لندن داشت.

✳️اما بازگردیم به آتش در #تهران:

مجدداً این حادثه نشان می دهد که از سناریوهای مدیریت بحران در زمینه آتش در ایران چقدر غفلت شده است. در این حادثه لندن 40 ماشین آتش نشانی به محل اعزام و سریعا از 200 آتش نشان استفاده شده است. حال فرض کنیم که پس از یک زلزله نسبتا قوی فقط 3 آتشِ اینچنینی در تهران داشته باشیم و برای هر کدام 40 ماشین آتش نشانی و در مجموع 600 آتش نشان "در یک لحظه" نیاز داشته باشیم. #تهران شهری لرزه خیز است و موضوع آتشِ بعد از زلزله ، از خودِ زلزله مهم تر است (خصوصاً شهری که بر روی شبکه گاز فرسوده و قدیمی نشسته است).

حال این چند جمله ساده را مرور کنیم:
-🔹 در سال 2017 هستیم و در هیچ یک از دانشگاههای کشور ما (تکرار باید کرد: هیچ یک) رشته مهندسی ایمنی سازه ها در آتش ، تدریس نمی شود (چه کارشناسی ارشد ، چه کارشناسی). چرا؟
-🔹 در سال 2017 هستیم و حتی نیم سطر در مبحث ده مقررات ملی در خصوص (استاندارد) طراحی سازه های فولادی در برابر آتش نوشته نشده است. چرا؟
-🔹دستورالعمل مصوب و ابلاغی به شهرداری های کشور، در خصوص سناریوهای مدیریت بحرانِ #آتش_بعد_از_زلزله کجاست؟
و ...

مقصر در این حوزه مشخصاً بیش از دولت ، خودِ پژوهشگران دانشگاهی ما هستند که تا کنون عمدتاً روی بحث زلزله متمرکز شده بودند و "احساس نیاز" جدی به مطالعات حوزه مهندسی ایمنی سازه ها در آتش را در خود احساس نکرده اند.

يادداشت محمدرضا اسلامي


https://t.center/riskmanagement