اي كاش ميديدي آن زماني كه ظالمان در پيشگاه پروردگارشان (براي حساب) نگاه داشته شدهاند. همه با يكديگر در گفتگواند و هر يك گناه خود را بر گردن ديگري مياندازد
✴مستضعفان و زير دستان به مستكبران و بالادستان ميگويند: اگر شما نبوديد (و ما را گمراه نميكرديد) ما ايمان ميآورديم.
❇مستكبران هم به مستضعفان ميگويند: مگر ما شما را از آن هدايتي كه نزد شما آمده بود، بازداشتيم، بلكه تبليغات مكارانه شما در شب و روز سبب شد كه ما از هدايت باز مانيم. در آن هنگامي كه شما به ما دستور ميداديد كه خدا را به يگانگي نشناسيم و انبازهايي را براي او قرار دهيم و (سرانجام هر دو گروه) پشيماني خود را پنهان ميدارند. بدانگاه كه عذاب را مشاهده ميكنند و ما غل و زنجيرها را به گردن كافران مياندازيم. آيا به آنان جزائي جز كارهايي كه ميكردهاند داده ميشود؟ زيردستان بينوا، رهبران خويش را متهم ميسازند ﴿ اگر شما نبوديد و ما را گمراه نميكرديد، يقيناً ما ايمان ميآورديم. ❇سيدقطب ميگويد: «زيردستان، مسئوليت اين بازخواست خطرناك و توقف نكبت بار ايستگاه محشر را به گردن مستكبران مي اندازند. و مستقيماً به آنها مي گويند: « شما باعث ايجاد اينهمه فلاكت و بدبختي براي ما شديد». ✴اكنون بي پرده با آنها سخن مي گويند: زيرا مي دانند كه هيچ گونه خطري از جانب آنها تهديدشان نميكند. ولي در دنيا همواره خود را در مقابل زورگويان، ضعيف و ناتوان احساس مي كردند و سرتسليم فرود مي آورند و آزادي، كرامت و بينش خدادادي خود را ميفروختند و غلام حلقه بگوش آنان مي شدند. اما اكنون آنها در صحراي قيامت بسر مي برند، جايي كه از ارزشهاي مادي و زورگوييها خبري نيست. و از طرفي خود را مواجهه با عذاب دردناك ميبينند، از اينرو بدون كوچكترين واهمه اي به زورگويان ميگويند: ﴿ (اگر شما نبوديد، ما ايمان مي آورديم). مستكبران كه خود به سرنوشت مشابه و چه بسا بدتري گرفتاراند، سخت از اين گستاخي زيردستان خود به خشم مي آيند و با ناسزاگويي پاسخ مي دهند. ❇ مگر ما شما را از راه هدايت باز داشتيم؟ خير. بلكه خودتان گمراه بوديد.